بعد از شش دور مذاكرات درباره برجام كه از فرودين ماه سال 1400 در راستاي احياي توافق هسته‌ای صورت گرفت در حال حاضر چشم‌انداز رسيدن به يك تفاهم مشترك چندان روشن و واضح نيست. آخرين دور مذاكرات از روز 22 خردادماه آغازشده بود و تا روز يكشنبه 30 خردادماه ادامه داشت.
حدود دو هفته قبل شبکه خبری بلومبرگ به نقل از منابع غربی مدعی شد مذاکرات هسته‌ای قرار است بعد از روی کار آمدن رئیس‌جمهور جدید در ایران ادامه یابد. بنابراين انتظار می‌رود هفتمين دور مذاكرات بعد از اواسط ماه اوت (اواخر مردادماه و اوایل شهريورماه) برگزار شود.
يكي از مسائل چالش‌برانگیز در مذاكرات اخير، تضمين تعهد برای حفظ و ماندگاري برجام بوده است. به‌ویژه آنكه تجربه برجام و خروج آمريكا از توافق هسته‌ای در ارديبهشت 1397 موجب شد كه ايران در پي كسب تضمین‌های عيني و سخت دراین‌باره باشد.
روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال روز دوشنبه چهارم مردادماه عنوان كرد يكي از جديدترين خواسته‌های ايران منوط شدن خروج واشنگتن از توافق به موافقت سازمان ملل است تا بار ديگر تجربه‌ای كه دونالد ترامپ رقم زد به وجود نيايد. به‌ویژه آن‌که احتمال بازگشت دونالد ترامپ به رياست جمهوري آمريكا در چند سال آينده وجود دارد.
وال‌استریت ژورنال در ادامه عنوان کرده گنجاندن چنين بندي مغاير با قانون اساسي آمريكا است و رئیس‌جمهور نمی‌تواند مانع تغيير سياست توسط كنگره يا رئیس‌جمهور بعدي ایالات‌متحده گردد. بخصوص آن‌که چشم‌اندازي براي ارائه توافق هسته‌ای به سنا نيز با توجه به مخالفت‌های احتمالي آن وجود ندارد. از نگاه اين گزارش، معمولاً معاهدات داراي اصول و بندهايي هستند كه تحت شرايطي خروج از آن را ممكن و امکان‌پذیر می‌سازند. لذا پیش‌بینی هرگونه بندی در راستای تأمین خواسته منافع ایران، مخالفت با چنین اصلی نیز می‌باشد.
هم‌زمان با چانه‌زنی درباره این شرط، ایالات‌متحده و دولت جو بايدن در پي اين است تا زمينه را براي تحت‌فشار قرار دادن ايران براي رسيدن به توافق جديد فراهم آورد. به همين دليل بود كه رسانه‌های غربي مانند رويترز و وال‌استریت ژورنال هفته گذشته عنوان كرده بودند واشنگتن در حال بررسي محدودیت‌های بيشتر عليه فروش نفت ايران به چين در راستاي رسيدن به يك توافق و افزايش هزینه‌های تحميلي تهران در صورت شكست مذاكرات است. بنا بر اعلام رسانه‌های غربي در حال حاضر چین به‌طور متوسط روزانه بین 400 تا 650 هزار بشکه از ایران نفت وارد می‌کند. بااین‌وجود بعيد است استفاده از ابزار تحریم‌های جديد با توجه به مقاومت ايران در برابر فشار حداكثري دوران دونالد ترامپ منجر به نتيجه و تغيير بازي به نفع آمريكا گردد.
نکته مهم آن است که روز دوشنبه چهارم مردادماه وندی شرمن، معاون وزیر خارجه آمریکا در دیداری با وانگ یی، وزیر خارجه چین بر اهمیت همکاری بر سر گستره‌ای از مسائل کره شمالی و ایران تأکید کرده است. وزارت خارجه چین نیز اعلام کرده معاون وزیر خارجه آمریکا از چین در زمینه حل موضوع هسته‌ای ایران کمک خواسته است.
ايران هميشه اعلام كرده می‌بایست تمامي تحریم‌های اعمال‌شده جديد آمريكا بعد از احیای توافق هسته‌ای لغو شود و تهران صرفاً پس از راستي آزمايي، تعهدات خودش را اجرايي خواهد كرد. ازاین‌رو جهت راستی آزمایی رفع تحریم‌ها به سه تا شش ماه زمان نیاز دارد؛ اما آمريكا خواستار بازگشت هم‌زمان دو طرف به توافق است و حاضر نيست فرايند راستي آزمايي رفع تحریم‌ها را بپذيرد.
به همين دليل است كه روز يكشنبه رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در گفت‌وگو با شبکه آمریکایی ام اس ان بی سی، بدون اشاره به اینکه خروج آمریکا از توافق هسته‌ای موجب مشکلات فعلی شده عنوان داشت ایالات‌متحده آماده لغو تحریم‌های ایران است مشروط به اینکه تهران به توافق بازگردد و به تعهدات هسته‌ای خود عمل کند.
بااین‌وجود و جهت مقابله با بازي آمريكا، ايران از زمان خروج آمريكا از توافق هسته‌ای طي پنج گام اقدام به كاهش تعهدات هسته‌ای، رسيدن به غنی‌سازی شصت درصد، توليد فلز اورانيوم با خلوص بيست درصد و كاستن از سطح همکاری‌های خود با آژانس در مقابل فشار تحريمي آمريكا نموده است.
در چنین فضایی به نظر می‌رسد به دلیل اینکه آمریکا حاضر نیست به‌سادگی چماق تحریم خود را در قبال کنار بگذارد ایران نیز در پی تقویت هسته‌ای خود برای وادار کردن واشنگتن به عقب‌نشینی است. طبیعتاً در این معادله عامل زمان تعیین‌کننده است و باید دید آیا سیاست‌های دولت جدید ایران، کاخ سفید را وادار به پذیرش شرایط خواهد کرد یا خیر.
