استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و رییس سابق تیم واکنش سریع کووید، با ابراز نگرانی از انحلال تیم واکنش سریع کووید و همچنین برخی طغیان‌های مجدد بیماری در برخی استان‌ها، گفت: بنابراین گمانه‌زنی از آغاز پیک ششم داریم اما نمی‌دانیم کانون‌های آن کدام مناطق است و چه باید کرد.
دکتر حمید سوری با اشاره به اینکه شرایط کرونا در کشور تاحدودی نگران کننده است، گفت: برخی طغیان‌ها در برخی استان‌ها رخ داده است و رعایت پروتکل‌ها کاهش یافته است و این درحالیست که طی دو تا سه هفته گذشته مسافرت‌های درون مرزی و برون مرزی زیادی شکل گرفته است و علی‌رغم اینکه بر بحث واکسیناسیون مانور داده می‌شود و شاهد افزایش تیراژ واکسیناسیون هستیم، ولی هنوز زود است که بخواهیم درباره شرایط عادی اپیدمی صحبت کنیم یا فکر کنیم می‌توان جشن پایان اپیدمی گرفت.
وی افزود: تصور اتمام کرونا سبب می‌شود جامعه دچار غفلت تکراری شده و به همین علت است که تعداد پیک‌های زیادی را تجربه کردیم.
این اپیدمیولوژیست درباره علت قرمز بودن شهرستان‌های نوار غربی کشور، اظهار کرد: رنگ شهرها بر اساس میزان بیمار بستری ذکر می‌شود و نه بر اساس شاخص‌های دیگر تعیین خطر؛ در اپیدمی‌ها خطر تابع تعداد موارد بستری نیست، بلکه تابع متغیرهای دیگری هم هست که متاسفانه در رنگ‌بندی شهرهای کشور لحاظ نمیشود؛ بنابراین خیلی نمی‌توان رنگ‌بندی شهرها را مبنای قضاوت قرار داد که کدام شهرها وضعیت پرخطر یا کم خطری دارند.
وی ادامه داد: در هر حال طی مدت اخیر استان‌های غربی رفت و آمدهای بیشتری را تجربه کردند و همین سبب شده است که تعداد بستری‌ها افزایش یابد. از طرفی متاسفانه در مناطق مرزی کنترل بهداشتی به خوبی صورت نمی‌گیرد و رعایت پروتکل‌ها در این شهرها نسبت به میانگین کشوری پایین‌تر است و طبیعی است که زمینه برای آغاز اپیدمی و آغاز پیک ششم در این استان‌ها فراهم شود.
وی با اشاره به اینکه متاسفانه میانگین رعایت پروتکل‌های بهداشتی کمتر از ۵۰ درصد است، تاکید کرد: در آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه و برخی نقاط سیستان و بلوچستان شرایط تا حدودی نگران کننده دارند.
معیارهای رنگ‌بندی کرونایی شهرها صحیح نیست
او درباره معیارهای رنگ‌بندی کرونایی شهرها، تصریح کرد: معیار فعلی صحیح نیست و ما هم پیشنهاداتی مطرح کردیم اما متاسفانه توجه چندانی به پیشنهادات نمیشود.
وی ضمن محتمل دانستن وقوع پیک ششم کرونا، بیان کرد: زمان وقوع پیک بعدی به رفتار ما با ویروس بستگی دارد. مردم باید متوجه باشند شرایط عادی نیست و مسئولین هم باید متوجه باشند با وجود اینکه واکسیناسیون عامل مهمی در مدیریت اپیدمی است، اما به تنهایی کافی نیست.
وی که پیش از این ریاست تیم واکنش سریع کووید و ریاست کمیته کشوری اپیدمیولوژی این بیماری را عهده‌دار بود، درباره شرایط کرونا در روزهای آتی، افزود: با توجه به بازدیدم از مناطق مرزی مهران و شلمچه متاسفانه کنترلی که باید در ترددها صورت می‌گرفت، اتفاق نیفتاد و علی رغم تلاش همکاران بهداشتی در نقاط مرزی، بیم آن می‌رود که تعداد قابل توجهی افراد حامل ویروس کرونا در کشور پخش شده باشند.
سوری در خصوص سامانه هوشمند مدیریت کرونا نیز، گفت: اینکه سامانه هوشمند برای مدیریت اپیدمی داشته باشیم فی‌نفسه اقدام پسندیده‌ای است اما مهم این است که با چه شیوه و ابزاری اجرایی شود. شرایط مطلوب این است که از فناوری‌های نوین برای این موضوع استفاده کنیم. همچنین نباید در بازگشت به شرایط عادی زندگی تعجیل کرد و همه چیز را صفر و صدی دید؛ یعنی بازگشایی و تعطیلی نباید به شکل مطلق باشد بلکه باید با مدیریت هوشمند و برآورد خطر و استفاده از روش‌های نوین بتوانیم متناسب با سهم خطر، سخت‌گیری و سهل‌گیری در رفتار روزمره زندگی داشته باشیم.
وی افزود: با توجه به الگوی زیستی ویروس به نظر می‌رسد واریانت‌های جدید هم در کشور داشته باشیم؛ اما متاسفانه ما خیلی غربالگری واریانت‌های ویروس را انجام نمی‌دهیم که قطعی بگوییم واریانت‌های جدید تا چه میزان وجود داشته و گسترش یافته‌اند.
وی در ادامه صحبت هایش در پاسخ به ایسنا درباره علت منحل شدن تیم واکنش سریع کرونا، گفت: علتی برای این انحلال به ما اعلام نشد. اما این اتفاق معایبی به دنبال خواهد داشت، مانند آنکه گمانه زنی از آغاز پیک ششم کرونا داریم اما نمی‌دانیم کانون‌های آن کدام مناطق است و چه باید کرد و حتی تحلیل وضعیتی در فیلد نداریم که بتوانیم تمهیدات لازم برای جلوگیری از بروز طغیان‌ها اتخاذ کنیم. یکی از اجزای مهم در مدیریت اپیدمی‌ها وجود تیم واکنش سریع است یعنی جامعه‌ای که از این فرصت استفاده نکند عملا مدیریتش دچار مشکل می‌شود.
سوری گفت: با انحلال تیم واکنش سریع نامه‌نگاری‌هایی درباره علل این اتفاق با وزارت بهداشت داشتیم اما پاسخی دریافت نکردیم و با ما خداحافظی کردند.
گفتنی است؛ چندی است گزارش هفتگی وضعیت اپیدمیولوژی کووید۱۹ در استان‌ها نیز منتشر نمیشود و همین موضوع برخی انتقادات کارشناسان و اپیدمیولوژیست‌ها مبنی بر عدم ارایه اطلاعات بیماری جهت تحلیل وضعیت بیماری را به دنبال داشته است.
رئیس اداره بیماریهای قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت توضیحاتی درباره تزریق دُز یادآور (سوم) واکسن کرونا ارائه کرد.
دکتر محسن زهرایی گفت: تزریق واکسن کرونا بر مبنای سند ملی واکسیناسیون کووید۱۹ مصوب ستاد ملی مدیریت کرونا با کارکنان خط مقدم بهداشت و درمان کشور آغاز شد و سپس سایر کادر درمان تدریجا به روند کشوری اضافه شدند. از ۲۱ بهمن ۱۳۹۹ برنامه واکسیناسیون کرونا با کادر درمان آغاز شد و در نیمه اسفندماه برنامه واکسیناسیون برای جانبازان محترم بالای ۵۰ درصد، جانبازان شیمیایی، سالمندان ساکن در آسایشگاه‌ها و معلولین ذهنی و جسمی که در آسایشگاه‌های بهزیستی بودند هم آغاز شد. مابقی کادر بهداشت و درمان شاغل در بخش خصوصی نیز از نیمه فروردین ۱۴۰۰ به روند واکسیناسیون وارد شدند.
وی افزود: همزمان با آغاز این برنامه برای این گروه واکسنهای بیشتری هم در اختیارمان قرار گرفت و گروه‌های بیشتری وارد برنامه واکسیناسیون شدند و از نیمه دوم اردیبهشت ماه برای تزریق واکسن به گروه سنی بالای ۸۰ سال هم اقدام کردیم و خوشبختانه در تابستان حتی واکسیناسیون زیر ۱۸ سال را هم آغاز کردیم. به همین ترتیب پیش‌بینی می‌شود افراد عادی نیز تحت پوشش تزریق دُز یادآور واکسن قرار گیرند.
پایداری ایمنی ناشی از واکسنهای کرونا؛ ۶ تا ۸ ماه
او ادامه داد: بر اساس مطالعاتی که در دنیا منتشر شده است به نظر می‌رسد ایمنی ناشی از واکسن ۶ تا ۸ ماه پایدار است؛ اما بعد از این مدت افت نسبی سطح ایمنی را داریم و ممکن است افراد در معرض خطر ابتلا به کرونا قرار گیرند. برای اینکه مردم بتوانند حداکثر سطح ایمنی را داشته باشند باید همزمان با ادامه برنامه واکسیناسیون نوبت اول و دوم، تزریق دُز یادآور را هم دنبال کنیم.
آغاز تزریق دُز سوم برای کادر درمان از ۲۴ مهرماه
وی درباره زمان آغاز واکسیناسیون دز سوم، افزود: مکاتبات با دانشگاه‌های علوم پزشکی صورت گرفته است و واکسن در اختیار آنها قرار گرفته است و عملا از ۲۴ مهرماه تزریق دُز سوم در همه استان‌ها برای کادر درمان خط مقدم آغاز شده است.
نحوه مراجعه برای تزریق دُز سوم
رییس اداره بیماریهای قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت درخصوص نحوه مراجعه برای دریافت دُز سوم واکسن، بیان کرد: افرادی که شش ماه از دریافت نوبت دوم واکسنشان گذشته باشد می‌توانند به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه کنند و سپس این امکان در سامانه ما فراهم است تا دُز سوم را ثبت کنند. این برنامه برای سهولت هرچه بیشتر کار است و نیازی به ثبت نام در سامانه‌ای نیست. ممکن است برخی از کادر درمان زمان تزریق نوبت اول و دوم واکسن در بیمارستان و یا شهر دیگری بوده باشند، اکنون لازم نیست حتما به همان محل مراجعه کنند بلکه می‌توانند در محل خدمت جدید خود واکسن دریافت کنند.
وی با تاکید بر اینکه حتما باید ۶ ماه از دریافت نوبت دوم واکسن گذشته باشد تا واکسن یادآور تزریق شود، گفت: با توجه به اینکه آغاز تزریق واکسن با گروه خط مقدم کادر درمان بود اکنون هم همین افراد به موعد تزریق دُز یادآور رسیدند و مابقی کادر درمان هنوز نوبت دریافت دُز سومشان نرسیده است.
کدام واکسنها برای دُز سوم تزریق می شوند؟
زهرایی در مورد نوع واکسنی که قرار است به عنوان دُز یادآور تزریق شود، تاکید کرد: این موضوع وابسته به پلتفرم واکسنی است که در نوبت اول و دوم تزریق شده است. افرادی که در سری اول از واکسنهای ویروس غیرفعال مانند سینوفارم استفاده کردند در نوبت سوم می‌توانند از پلتفرم غیرفعال یا آسترازنکا و یا پاستوکووک پلاس استفاده کنند. آنهایی هم که در نوبت اول و دوم واکسن از پلتفرم آدنوویروسی مانند آسترازنکا یا اسپوتنیک وی تزریق کرده بودند می‌توانند در دُز سوم از آسترازنکا یا پاستوکووک پلاس استفاده کنند. امکان انتخاب نوع واکسن تزریقی بسته به واکسنی که در نوبت یک و دو دریافت کردند وجود دارد.
برکتی ها فعلا برای تزریق دُز یادآور مراجعه نکنند
او ادامه داد: واکسنهای بهارات و کووایران برکت هم از دسته واکسنهای ویروسی غیرفعال هستند و مشابه سینوفارم هستند و افرادی که این واکسنها را تزریق کردند می‌توانند از واکسنهای مشابه خود و یا از واکسن آسترازنکا یا پاستوکووک پلاس استفاده کنند. البته نکته مهم این است که تزریق واکسن برکت تقریبا از نیمه خردادماه آغاز شد در نتیجه هنوز ۶ ماه از تزریق دُز دوم افراد نگذشته است و فعلا این افراد نمی‌توانند برای تزریق واکسن مراجعه کنند و به تدریج به آنها هم خواهیم رسید.
پاستوکووک فعلا فقط برای ۱۲ تا ۱۸ ساله ها
وی درباره واکسن پاستوکووک نیز بیان کرد: این واکسن دو نوع است. یکی پاستوکووک و یکی پاستوکووک پلاس که از جهت ترکیب و فرمولاسیون با یکدیگر متفاوت هستند و در حال حاضر بر اساس برنامه تنظیم شده واکسن پاستوکووک برای گروه سنی ۱۲ تا ۱۸ سال استفاده می‌شود. البته این واکسن برای سایر گروه‌های سنی دیگر هم مطمئن و اثربخش است اما باید منتظر افزایش تولید داخلی آن باشیم تا همه گروه‌های سنی بتوانند از آن استفاده کنند. واکسن پاستوکووک پلاس هم که می‌تواند به عنوان دوز یادآور برای سایر واکسنها استفاده شود و احتمالا در همین هفته در اختیار ما قرار می‌گیرد تا در هفته آینده وارد برنامه توزیع شود.
رییس اداره بیماریهای قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت، افزود: البته بر مبنای اضافه شدن سایر واکسنهای داخلی به برنامه واکسیناسیون و گسترش مطالعات بین‌المللی، دستورالعمل‌های ما هم به روزرسانی می‌شود. تامین واکسن مورد نیاز برای تزریق دُز یادآور در سال جاری و سال ۱۴۰۱ پیش‌بینی شده است.
هماهنگی برای واکسن یادآورِ جانبازان، معلولان و سالمندان در آسایشگاه ها
زهرایی درباره تزریق واکسن به جانبازان، معلولان و سالمندان ساکن در آسایشگاه‌ها، گفت: در این زمینه با نهادهای مسئول هماهنگ خواهیم کرد تا تیم‌هایی برای تزریق واکسن به این مراکز اعزام شوند. با توجه به تجربه‌ای که از تزریق واکسن نوبت اول و دوم داریم قطعا کارمان برای تززیق دُز یادآور ساده‌تر است.
و اما واکسیناسیون سنین زیر ۱۲ سال
وی درباره برنامه‌های وزارت بهداشت برای تزریق واکسن به افراد زیر ۱۲ سال، اظهار کرد: درحال حاضر برنامه‌ای نداریم و در صورت تصویب اطلاع رسانی خواهیم کرد.
کابوس پیک پنجم را فراموش نکنیم
این روزها صحبت از حذف محدودیت‌های کرونایی به روال سابق است و قرار است طرح هوشمند جایگزین شود تا بتوان به روزهای عادی بازگشت، در حالی که هنوز به نقطه ایمنی جمعی نرسیده ایم.
شتاب گرفتن واکسیناسیون از یک طرف و خستگی مردم از طولانی شدن محدودیت‌ها و پروتکل‌های کرونایی از طرف دیگر، دست به دست هم داده تا ستاد ملی مقابله با کرونا و وزارت بهداشت، تصمیم بگیرند هرچه زودتر نسبت به عادی سازی شرایط جامعه برای مردم، اقدام کنند. این در حالی است که دنیا به این نتیجه رسیده که این ویروس به این زودی‌ها نخواهد رفت و فعلاً با ما خواهد بود.
تکرار تجربه وحشتناک پیک پنجم
هنوز برخی از مناطق کشور درگیر پیک پنجم کرونا هستند و آمار ابتلاء و مرگ‌های کرونایی، نگران کننده است. یعنی اینکه ما همچنان گرفتار ترکش‌های پیک پنجم هستیم که طولانی‌ترین پیک کرونایی در کشور بوده است.
پیک پنجم با ویروس دلتا از استان‌های جنوبی آغاز شد و به سرعت سراسر کشور را فرا گرفت. به یکباره بیمارستان‌ها پر شد از بیماران کرونایی و تعداد فوتی‌ها هر روز بالاتر رفت. مردم به شدت ترسیده بودند و این وحشت، به خاطر هجوم ویروس جهش یافته بود.
در پیک پنجم بود که فهمیدیم کرونا دست بردار نیست و فعلاً باید تحملش کنیم. هرچند واکسن زده‌ایم و خوشحالیم که ایمنی داریم، اما یادمان باشد که تا رسیدن به نقطه ایمنی جمعی در کشور، هنوز فاصله زیادی داریم.
رسیدن به نقطه ایمنی جمعی تا دو ماه آینده
آن طور که عنوان می‌شود، برای اینکه حداقل ۸۰ درصد جمعیت کشور واکسینه شوند، یعنی دو دوز واکسن بزنند و دو هفته از آن نیز بگذرد، می‌بایست ۲ ماه صبر کنیم. بنابراین، به صرف تزریق ۷۳ میلیون دوز واکسن کرونا در کشور، نمی‌توان تصور کرد که ایمنی جمعی حاصل شده است.
تا کنون ۴۸ میلیون و ۴۷۴ هزار و ۱۸۷ نفر دوز اول واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند. ۲۴ میلیون و ۱۶۹ هزار و ۳۳۵ نفر نیز دوز دوم را تزریق کرده‌اند و مجموع واکسنهای تزریق شده در کشور به ۷۲ میلیون و ۶۴۳ هزار و ۵۲۲ دوز رسیده است.
وقتی به این آمار و ارقام نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که هنوز ۲۴ میلیون نفر موفق به دریافت ۲ دوز واکسن شده‌اند و تا رسیدن به مرز حداقل ۷۰ میلیون نفر از جمعیت کشور که باید ۲ دوز واکسن بزنند، راه زیادی در پیش داریم.
مسعود یونسیان دبیر کمیته تخصصی اپیدمیولوژی وزارت بهداشت گفت: هدف نخست واکسیناسیون، حفظ جان مردم، هدف دوم، کاهش بار مراجعات به بیمارستان‌ها و هدف سوم، ایمنی جمعی است.
طرح این موضوع، یعنی اینکه زمانی می‌توانیم به کاهش آمار کرونا امیدوار باشیم که واکسیناسیون تکمیل شده باشد.
سیدمحسن زهرایی رئیس اداره بیماریهای قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت، عنوان کرده است که تاکنون حدود ۷۲ میلیون دوز واکسن در کشور تزریق شده که ۴۸.۵ میلیون نوبت اول و ۲۳ میلیون ۲ دوز واکسن زده‌اند.
وی بر این موضوع تاکید کرد که باید تلاش کنیم ظرف یک تا دو ماه آینده، تزریق دوز دوم به ۴۵ میلیون نفر و دوز اول به ۷۰ میلیون نفر برسد.
اظهارات دوگانه وزیر
از سوی دیگر، بهرام عین اللهی وزیر بهداشت، در اظهارنظرهای دوگانه، صحبت از برداشتن محدودیت‌ها دارد و در جای دیگر که برای پرستاران درخواست مرخصی تشویقی می‌شود، می‌گوید در آماده‌باش هستیم.
اگر قرار است محدودیت‌ها برداشته شود و دانش آموزان و دانشجویان در کلاس‌های درس مدرسه و دانشگاه حاضر شوند، چرا عنوان می‌شود که باید آماده پیک ششم باشیم.
مبادا ریسک کنیم
برخی از دست‌اندرکاران حوزه سلامت که از نزدیک درگیر بیماری کرونا بوده‌اند، نسبت به خطرات حذف عجولانه محدودیت‌ها هشدار داده‌اند و گفته‌اند که نیروهای بهداشت و درمان واقعاً خسته شده‌اند و رمق ایستادن در مقابل پیک ششم را ندارند.
شاید مردم از طولانی شدن محدودیت‌ها و…، خسته شده‌اند. اما نمی‌توان خستگی کادر بهداشت و درمان را نادیده گرفت و به استقبال پیک ششم رفت.
به گفته فرید نجفی معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، بیماری کووید ۱۹ سویه‌های مختلف دارد و این سویه‌ها موجب می‌شود ویروس از دست سیستم ایمنی بدن فرار کند.
محمدمهدی گویا رئیس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت، با عنوان این مطلب که در مورد کرونا فقط می‌توان ۱۵ روز آینده را پیش بینی کرد و پس از آن هر لحظه ممکن است کرونا و شرایط کرونایی دستخوش تغییر شود، گفت: ویروس کرونا به راحتی و به این زودی‌ها زندگی ما را ترک نخواهد کرد و قطعاً مدت‌های طولانی و یا همه عمر با ما زندگی کند.
وی تصریح کرد: اینکه با پیدا شدن واکسن، کرونا از بین خواهد رفت هم قابل تکیه و پیش بینی نیست زیرا هر گونه تغییر ژنتیکی بر روی کرونا ویروس می‌تواند واکسنها را ناکار آمد نماید از سوی دیگر آنچه در خصوص ایمنی جمعی انتظار داریم هم معلوم نیست که امیدبخش باشد به این خاطر باید در مورد این ویروس احتیاط بیشتری به خرج داد.
حالا که روند واکسیناسیون شتاب خوبی گرفته است، به نظر می‌رسد باید اندکی صبوری کنیم و اجازه بدهیم به نقطه ایمنی جمعی برسیم. زیرا، تکرار پیک پنجم برای ما گران تمام خواهد شد.
