پکن که با سیاست اتحادسازی ضدچینی آمریکا مواجه است، تلاش می کند با تقویت روابط خود با شرکایش، میان متحدان آمریکا شکاف ایجاد کند.
خبرگزاری رویترز در گزارشی تحلیلی از تلاش چین برای همکاری با شرکایش جهت ایجاد شکاف میان آمریکا و متحدانش خبر داد.
دیپلمات‌ها و تحلیل گرانی که از این موضوع نگرانند می‌گوید که دولت بایدن دیگر دموکراسی‌ها را کنار خود جمع کند و چین را در مسائلی همچون حقوق بشر و موضوعات امنیتی مانند آنچه در دریای جنوبی چین می‌گذرد، مورد سوال قرار دهد.
وزارت خارجه چین در بیانیه‌ای به رویترز گفت: “چین همواره به شکلی قاطعانه با درگیر شدن آمریکا در سیاست بلوکیِ هم‌راستا با خطوط ایدئولوژیک و یارگیری برای ایجاد دستجات ضدچینی مخالفت کرده است. ما امیدواریم که کشور‌های مرتبط به روشنی منافع خود را ببینند… و به یک ابزار ضدچین برای ایالات متحده خلاصه نشوند.»
پس از مذاکرات طوفانی ماه گذشته میان دیپلمات‌های ارشد آمریکا و چین در انکوریج آلاسکا، به نظر می‌رسد که پکن با سرعت بیشتری به تعامل با کشور‌هایی مانند روسیه، ایران و کره شمالی که زیر تحریم‌های ایالات متحده هم قرار دارند، روی آورده است.
آسایش سرد
لی مینگ جیانگ، استاد دانشکده مطالعات بین المللی در سنگاپور، با اشاره به آنچه تلاش برای “جمع شدن جهت گرم شدن” می‌خواند، گفت: «چین بسیار نگران دیپلماسی اتحادسازی ایالات متحده است.»
چند روز پس از نشست آلاسکا، وانگ یی، وزیر خارجه چین، پذیرای همتای روس خود، سرگئی لاوروف، بود و خواهان آن شد که مسکو و پکن دستور کار ایدئولوژیک غرب را عقب برانند.
یک هفته بعد، وانگ به ایران پرواز کرد و یک پیمان اقتصادی ۲۵ ساله را امضا کرد، که به گفته «شی یینهونگ»، استاد دانشگاه رنمین، «هر شرکت چینی که در آن مشارکت کند را به شکل موثری در معرض تحریم‌های مستقیم و غیرمستقیم ایالات متحده قرار می‌دهد.»
در همین حال رئیس جمهور «شی جین پینگ» پیام‌هایی با رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، رد و بدل کرده و خواستار همکاری عمیق‌تر دو طرف شده است.
چین همچنین مشغول جلب نظر همسایگانی است که به لحاظ اقتصادی به پکن وابسته اند. وانگ در هفته‌های اخیر میزبان وزرای خارجه اندونزی، مالزی، فیلیپین، سنگاپور و کره جنوبی درچین بوده است.
به گفته لی، پکن برای آن که این کشور‌ها را در همراهی با آمریکا دچار تردید کند، به آن‌ها وعده می‌دهد که برای احیای اقتصاد پساکرونایی کمکشان کند.
پس از آنکه دیپلمات‌ها و ژنرال‌های فیلیپینی چین را متهم کردند که شناور‌های شبه نظامی به آب‌های سرزمینی این کشور فرستاده است، رودریگو دوترته، رئیس جمهور، گفت که اجازه نمی‌دهد اختلافات سرزمینی در دریای جنوب چین مانع همکاری با چین در زمینه واکسن و بهبود اقتصادی شود.
بلوک‌سازی
بایدن به ادامه فشار‌های دولت ترامپ علیه پکن در بسیاری از زمینه‌ها ادامه داده، اما یک راهبرد اتحادمحورتری را پیش گرفته است.
در جلسه روز جمعه بین بایدن و یوشیهیده سوگا، نخست وزیر ژاپن، دو کشور جبهه واحدی را در برابر ابراز قدرت چین در مورد موضوعات مختلف همچون جزایر مورد مناقشه چین و ژاپن، و مسئله حقوق بشر در هنگ کنگ و سین کیانگ به نمایش گذاشتند.
ماه گذشته، ایالات متحده، اتحادیه اروپا، انگلیس و کانادا تحریم‌های هماهنگ را بر اساس گزارش کار اجباری در منطقه سین کیانگ اعمال کردند، در حالی که بیش از ده کشور مشترکاً چین را متهم کردند که از ارائه اطلاعات به یک گروه پژوهشی درباره منشا ویروس کرونا خودداری کرده است.
اخیرا آلمان، انگلیس، هلند، کانادا و فرانسه کشتی‌های جنگی به منطقه مورد مناقشه دریای جنوبی چین اعزام کردند یا اعلام کردند که چنین برنامه‌ای دارند.
واشنگتن همچنین گفت که می‌خواهد درباره مشارکت در المپیک زمستانی ۲۰۲۲ پکن، “یک رویکرد هماهنگ” با متحدان خود اتخاذ کند. علت این امر نگرانی از نقض حقوق بشر، به ویژه در مورد رفتار با اویغور‌ها و سایر اقلیت‌های مسلمان در سین کیانگ عنوان شده است.
شکستن «دستجات»
چین با عصبانیت به وحدت متحدان واشنگتن واکنش نشان داده است. دیپلمات‌های این کشور ژاپن را «نوکر» آمریکا و جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا، را «سگ دنباله رو» آمریکا خوانده اند.
راهبرد چین برای تضعیف این وحدت حول تشویق متحدان آمریکا برای تعامل مستقل با پکن و اولویت دادن به منافع اقتصادی شکل گرفته است، و در صورتی که آن‌ها درگیر اقدام مشترک علیه چین شوند، مجازاتشان می‌کند.
به گفته تحلیلگران، پکن با ضدتحریم‌هایی که به شکل نامتناسبی خشنتر بودند به تحریم مقامات چینی توسط اتحادیه اروپا پاسخ داد و به طور بالقوه قرارداد سرمایه گذاری که مدت‌ها انتظارش می‌رفت را کنار گذاشت.
جانکا اورتل، مدیر برنامه آسیا در شورای روابط خارجی اروپا، معتقد است که پکن آمادگی دارد در صورتی که منافع حیاتیش با اتحاد آمریکا و اروپا تهدید شود، منافع اقتصادیش را قربانی کند.
رئیس جمهور «شی» اخیرا در یک تماس تلفنی با آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، تاکید کرد که امیدوار است «اتحادیه اروپا در مورد استقلال خود قضاوت صحیحی انجام دهد.»
با وجود این، یورگ ووتکه، رئیس اتاق بازرگانی اروپا در چین می‌گوید چین هنوز به فناوری و سرمایه گذاری اروپایی نیاز دارد: «آن‌ها هنوز هم با ما صحبت می‌کنند، با وجود تحریم‌ها تجارت ادامه دارد و این بسیار اطمینان بخش است.»
پکن از متقاعد کردن واشنگتن که همکاری بهتر از رقابت است فروگذار نکرده است، همانطور که هفته گذشته برای شرکت در نشست اقلیمی مجازی دولت بایدن به جان کری، نماینده ایالات متحده در مسائل اقلیمی، اطمینان خاطر داد.
وانگ ون، استاد موسسه چونگ یانگ دانشگاه رنمین چین، گفت: «چین امیدوار است واشنگتن بتواند این موضوع را درک کند که به نفع آمریکاست که با چین دوست باشد، نه دشمن.»