چرخش ۱۸۰ درجه‌ای موضع عربستان و لحن نرم محمد بن سلمان در قبال ایران در سایه شرایط حساس منطقه و نیز بحبوحه احیای برجام، چندین علامت سوال به وجود آورده است.
پایگاه خبری شبکه المیادین با انتشار مقاله‌ای درباره مواضع اخیر عربستان سعودی در خصوص ایران نوشت، اینکه قبل از این ایران از نظر «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی، رهبر محور شرارت بود اما اکنون تبدیل به همسایه‌ای برای عربستان شده که باید روابط خوب با آن داشته باشد، لازم است تا درباره این تحولات و علت آن تحقیق کنیم. کسی که حوادث جاری در منطقه از جمله درگیری‌ها و اختلاف نظرها به ویژه اختلافات عمیق ریاض و تهران را دنبال کرده باشد، طبیعتا منتظر نگرش‌های مثبت محمد بن سلمان در قبال ایران نبود.
المیادین افزود، البته در دنیای سیاست هیچ چیزی ثابت نیست و مواضع متخاصم می‌توانند تحت تاثیر شرایط خاص تغییر کنند. اما در مورد رابطه ایران و عربستان و با توجه به واقعیت‌های مربوط به مناسبات میان دو طرف حداقل در ۴ یا ۵ سال گذشته شاخصی مبنی بر تغییر مواضع ریاض و تهران دیده نمی‌شد. در واقع برای اینکه ایران از نظر عربستان تبدیل به یک کشور همسایه شود باید روابط بسیار خوبی با آن داشته باشد که چنین چیزی حداقل از نظر ولیعهد سعودی وجود نداشت. محمد بن سلمان مدعی بود که ایران رهبر محور اقدامات شرورآمیز در منطقه است که باید از درون با آن مبارزه شود و همچنین این کشور باید تحت فشارها و تحریم‌های سنگین‌تری قرار بگیرد؛ تحریم هایی که مردم ایران را از بسیاری از حقوق و نیازهای اساسی محروم می‌کند.
به نوشته المیادین، بنابراین در این شرایط سوالی که به وجود می‌آید آن است که علت چرخش ۱۸۰ درجه‌ای محمد بن سلمان در قبال ایران چیست. در وهله اول توجه به این نکته ضروری است که محمد بن سلمان همواره اهل مانور دادن در شرایط مختلف است و اکنون در بحبوحه بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای با ایران ولیعهد سعودی با این موضع فریبنده سعی در نزدیک شدن به کشورهای حامی توافق هسته‌ای ایران به ویژه ایالات متحده دارد. اگر آنگونه که منابع اعلام می‌کنند مذاکرات وین به نتیجه برسد و توافق هسته‌ای با ایران مجددا احیا شود طی یک دوره کوتاه لغو تحریم‌های اقتصادی و سیاسی ایران بدیهی خواهد بود.
بر اساس گزارش المیادین، در این شرایط عربستان سعودی قادر به مخالفت با احیای توافق هسته‌ای ایران که ناشی از یک سیاست بین‌المللی است نخواهد بود. بنابراین محمد بن سلمان تلاش می‌کند با پیش دستی و اتخاذ یک موضع نرم در قبال ایران از انزوای دیپلماتیک و سیاسی عربستان در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی پس از احیای توافق هسته ای ایران جلوگیری کند. از طرف دیگر بر اساس سخنان محمد بن سلمان درباره روابط با ایران می‌توان درباره 2 نکته اساسی نتیجه‌گیری کرد که روابط دو طرف را تعریف می‌کند و یا تحت تاثیر قرار می‌دهد:
1 -نکته اول مربوط به موقعیت و نفوذ ایران در منطقه به ویژه رابطه آن با چندین کشور و بازیگران موثر از جمله در سوریه ،عراق، یمن و لبنان و نیز توانایی‌های نظامی و استراتژیک ایران است که عربستان سعودی همواره در دو جهت با آنها مخالف بوده است:
– جهت اول مربوط به دیدگاه عربستان درباره ایران است؛ چرا که این کشور به عنوان یک کشور فارسی و غیر عربی روابط پایداری با کشورهای موثر عربی برقرار کرده و یک رقیب بزرگ برای عربستان محسوب می‌شود؛ آن هم در شرایطی که عربستان سعودی به عنوان یک کشور قدرتمند و ثروتمند در میان کشورهای عربی انتظار دارد رهبر و سرپرست همه اعراب در منطقه باشد.
– جهت دوم به روابط عربستان با رژیم صهیونیستی برمی‌گردد. عربستان همواره به شکل ضمنی یعنی بدون توافق آشکار، با اسرائیل در ارتباط بوده است. در حالیکه اساس روابط گروه‌های منطقه‌ای نزدیک به ایران بر اساس خصومت و دشمنی با رژیم صهیونیستی و تعهد به مقابله و مقاومت در برابر این رژیم است که که اماکن و اراضی مقدس فلسطین را اشغال کرده است. این موضوع با سیاست و استراتژی عربستان سازگار نیست.
2 – علاوه بر نفوذ منطقه‌ای ایران، پروژه هسته‌ای و توانایی‌های هسته‌ای و قابلیت‌های موشکی این کشور نیز از جمله دیگر نگرانی‌های عربستان است. البته این توانایی‌های ایران قبل از هر چیزی نگرانی صهیونیستها را برانگیخته و اسرائیلی‌ها ترس زیادی از اصلاح روابط عربستان و ایران دارند؛ به ویژه این که همه می‌دانند اگر قرار باشد ایران از توانایی هسته‌ای و موشکی خود استفاده کند هدف اصلی و اول آن اسرائیل خواهد بود و تهران هیچ گاه قصد نداشته از این توانایی ها علیه هیچ یک از کشورهای منطقه‌ای و عربی در حوزه خلیج فارس استفاده کند. می توان گفت این موضوع نیز می تواند یکی از دلایل نرمش موضع محمد بن سلمان در قبال تهران باشد.
المیادین در ادامه گزارش خود نوشت، مسئله بعدی مربوط به جنگ یمن است. عربستان در حالی که قرار بود طی چند هفته به اهداف خود در یمن برسد، اکنون پس از شش سال علیرغم صرف هزینه‌های اقتصادی و سیاسی گزاف، در آن ناکام مانده وقدرت نظامی یمنی‌ها در حال حاضر تنها منحصر به مسئله دفاعی نیست و انصارالله بارها ثابت کرده که می تواند هر نقطه از عمق عربستان را هدف بگیرد. در حال حاضر شهر راهبردی «مارب» به عنوان آخرین سرپل عربستان سعودی در یمن در حال سقوط است و آنگونه که منابع گزارش می‌دهند طی روزهای آینده این شهر به شکل کامل تحت سیطره نیروهای انصارالله در می‌آید و این یعنی شکست کامل عربستان در جنگ یمن.
در پایان این گزارش آمده است، از این رو محمد بن سلمان تلاش می کند با نزدیک شدن به ایران تاثیرات منفی جنگ یمن را برای عربستان کاهش دهد؛ چرا که جمهوری اسلامی ایران موقعیت نزدیک و تاثیرگذاری نزد مردم یمن دارد و می تواند در کنار سایر طرف‌های بین المللی نقش موثری در پایان جنگ یمن داشته باشد، به طوری که عربستان دست‌کم به شکل منطقی از باتلاق یمن بیرون بیاید.
منبع: الف