در حالی که استانداری تهران و اتاق اصناف اعلام کرده اند که هرگونه افزایش قیمت نان، غیرقانونی است، اما مشاهدات میدانی نشان می دهد که برخی نانوایی ها با توجیه افزایش هزینه ها قیمت نان را افزایش داده اند.
هم اکنون بر اساس نرخ مصوب، نان بربری ساده یارانه‌ای هزار تومان، سنگک ساده یارانه‌ای هزار و ۲۰۰ تومان، تافتون ساده یارانه ای ۵۵۰ تومان و لواش ساده یارانه‌ای هم ۳۰۰ تومان، قیمت دارد. همچنین بر اساس نرخ مصوب واحدهای نانوایی آزادپز هم هزار و 500 تومان برای نان‌های بربری، هزار و 800 نومان برای سنگک، 850 تومان برای تافتون و 450 تومان برای لواش، قیمت‌گذاری شده است.
برخی شواهد میدانی حاکی از آن است که تعدادی از از نانوایی‌ها با وجود داشتن آرد یارانه‌ای، نان بربری را به قیمت دو هزار تومان، نان سنگک ساده را به قیمت سه هزار تومان و نان لواش را ۴۵۰ تومان به فروش می رسانند.
در این بین، انوشیروان محسنی بندپی، استاندار تهران تصریح کرده است: «هیچ تصمیمی برای افزایش قیمت نان تصویب نشده است. هر نانوایی که افزایش قیمت داشته باشد، خلاف آیین‌نامه است و با وی برخورد خواهد شد. البته نانوایان هم این اطمینان را داشته باشند که این موضوع در مسیر بررسی است و پس از تصویب، افزایش قیمتی که پوشش افزایش هزینه‌های آنها را بدهد اعمال خواهد شد.»
همچنین اشکان میر محمدی، بازرس کل امور صنعت، معدن و تجارت سازمان بازرسی کل کشور هم تاکید کرده است: «تا امروز هیچ تغییری در رابطه با نرخ نان، مصوب نشده است. در شهریور ۹۸ نیز بنا به آخرین مصوبه‌ای که ابلاغ‌شده، مقرر شد این نرخ‌ها تا زمانی که هزینه‌های تولید افزایش پیدا نکرد، برقرار باشد. اگرچه اخیرا جلسات متعددی در این خصوص برگزار شده و مباحث کارشناسی در سطح وزارت صنعت، معدن و تجارت مطرح است، اما اینکه در رسانه‌ها و افکار عمومی این‌طور مطرح شده که دولت برای افزایش قیمت نان چراغ سبز نشان داده است، درست نیست. تا امروز چراغ سبزی مبنی بر افزایش قیمت نان مطرح نشده است.»
اتاق اصناف: هزینه نانوایی‌ها چند برابر شده است
اتاق اصناف از یک طرف از نانوایی ها دفاع کرده است و از طرف دیگر اعلام کرده است که هیچ یک از واحدهای نانوایی، مجاز به افزایش نرخ نیستند. حتی اتاق اصناف اعلام کرده است که واحدهای بازرسی و نظارت اصناف و سازمان تعزیرات، بصورت جدی با خاطیان برخورد خواهد کرد، اما به نظر می رسد برخی نانوایی ها چندان این حرف ها و تهدیدها را جدی نگرفته اند.
هیات نمایندگان اتاق اصناف ایران نیز با صدور بیانیه‌ای از نانوایان دفاع کرده و اعلام کرده است: «امروز در شرایطی قیمت نان ثابت مانده که نانوایان با افزایش چند برابری دیگر هزینه‌های تولید، روزگار دشواری را سپری می‌کنند. نکته حائز اهمیت آن است که افزایش قیمت نان تنها منوط به قیمت آرد نیست و فاکتورهای متعدد دیگری در هزینه‌های جاری نانوایان دخیل است که در قیمت تمام شده نان لحاظ نشده و مشکلات جدی را برای این صنف ایجاد کرده است. از جمله افزایش قیمت دستمزد کارگران که سالانه مطابق مصوبات قانون کار افزایش یافته، افزایش نرخ خمیر مایه، افزایش هزینه انرژی (برق، آب، گاز)، افزایش نرخ اجاره مغازه و افزایش هزینه های بهداشت نانوایی به دلیل شیوع کرونا و غیره.»
راه حل منطقی چیست؟
نانوایان می‌گویند فشار اقتصادی ناشی از تورم شدید سالانه، افزایش نرخ ارز، افزایش قیمت بسیاری از کالاها و عدم همخوانی قیمت‌ها موجب ورشکستگی برخی نانوایی ها شده است، طوری که حتی تعدادی از صنوف خبازان به تغییر شغل روی آورده اند. از سوی دیگر، مردم هم انتظار دارند که حداقل نان، پا به پای تورم فعلی گران نشود.
دکتر محمدرضا صفاییان، کارشناس مدیریت بازرگانی در گفتگو با الف به معمای افزایش قیمت نان اشاره می کند و می گوید: «باید در نظر داشت که نان به عنوان قوت غالب مردم شناخته می شود. هر نوع تغییر قیمت نان، اثرات اقتصادی و اجتماعی گسترده ای به دنبال دارد. در شرایطی که دسترسی مردم به بسیاری از اقلام خوراکی، روز به روز محدودتر می شود و شاهد افزایش سرسام آور اقلام مورد نیاز مردم هستیم، نان را می توان آخرین پناهگاه طبقات محروم جامعه دانست. اگر همین پناهگاه هم دستخوش تورم افسارگسیخته شود، آن وقت باید افزایش نرخ فقر و نارضایتی مردم را انتظار داشت.»
صفاییان تصریح می کند: «از سوی دیگر، نکته مهم اینجاست که نمی توان انتظار داشت قیمت نان با وجود افزایش سهمگین نرخ کالاها و خوراکی های دیگر، ثابت بماند. در آن صورت، نانوایان هم متضرر خواهند شد. وقتی ما با تورم 40 درصدی مواجه هستیم، نمی توان قیمت نان را به شکل اجباری و تحمیلی، پایین نگه داشت. راه حل منطقی این قضیه، این است که قیمت تمام شده تولید نان را برای نانوایی ها کاهش دهیم. مثلا کاهش هزینه حمل‌ونقل، افزایش یارانه نان، کاهش حق بیمه کارگری، کاهش مالیات و تعیین نرخ پایین تر برای قیمت گاز، برق و آب می تواند به نانوایی ها کمک کند تا هزینه هایشان دچار افزایش چشمگیر نشود. اگر این حمایت ها صورت بگیرد، آن وقت مثلا افزایش 10 درصدی قیمت نان در هر سال می تواند هم مورد قبول مردم و هم مورد رضایت نانوایان باشد.»
او خاطرنشان می کند: «اینکه به یکباره قیمت نان را 50 تا 100 درصد افزایش دهند و همه بار این افزایش هزینه را به دوش مردم بیندازند، روندی است که به گسترش فقر و ناامنی غذایی در جامعه دامن می زند. اگرچه باید نظارت جدی تری اعمال شود تا نرخ نان به شکل خودسرانه افزایش نیابد، اما کنترل این موضوع صرفا از طریق اقدامات قضایی ممکن نیست. اگر هزینه های تولید در نانوایی ها را کاهش دهند، آنگاه می توان سالانه افزایش قیمت منطقی برای نان متصور بود که مردم و نانوایان هم راضی باشند. در غیر این صورت، هرساله باید انتظار داشت که هر بار با افزایش چندبرابری تورم، ماجرای افزایش چشمگیر قیمت نان نیز تکرار شود.»
برخی از فعالان اقتصادی می گویند اینکه قیمت نان نیز با نرخ تورم کشور تنظیم شود، مسابقه خطرناکی است که جز افزایش نارضایتی مردم، حاصل دیگری نخواهد داشت.