چند هفته به فصل برداشت خرما باقی‌مانده است و نخلداران به‌شدت نگران بازار خرما هستند تا مبادا اتفاقات سال قبل تکرار شود و خرمایشان بهای چندانی نیابد، آن‌هم در بازاری که در تسلط دلالان است.
سال‌هاست که نخلداران در فصل تابستان و پیش از رسیدن فصل برداشت خرما نگران محصول خود هستند که آیا خرمای آنها مشتری خوبی پیدا می‌کند و یا قرار است باز هم مالشان را مفت از چنگشان درآورند.
کشاورزی که یک سال تمام به پای نخل‌های خود عرق می‌ریزد، می‌کارد، حفاظت می‌کند، آبیاری می‌کند، تغذیه می‌کند، هرس می‌کند، گرده‌افشانی می‌کند تا نخلش محصول دهد، حالا باید در اندیشه بازار باشد.
بازاری که سال‌ها است چرخ آن به جای آنکه برای نخلداران بچرخد، برای کسانی می‌چرخد که تا لحظه برداشت خرما، پایشان را هم در باغ نمی‌گذارند و حالا در فرآیند تحویل خرما از باغدار به بازار، می‌توانند چند برابر نخلدار سود کنند.
سال گذشته و به دنبال شیوع کرونا، بسیاری از مرزها به روی خرما و نخلدار بسته شد و محصول بسیاری از نخلداران در سردخانه‌ها ماند تا ثمره یک سال سودی برای آنها نداشته باشد و فقط حسرت و دریغ نصیب آنها شود.
خرما تابع تصمیم دلالان، واسطه‌ها و شرکت‌های خریدار است و عرضه و تقاضا بی‌معنی می‌شود تا دست کشاورزان از تعیین قیمت برای محصول تولیدی آنها قطع شود
علی‌رغم تلاش‌های بسیار زیادی که صورت گرفت تنها بخشی از خرمای تولیدی کشاورزان استان بوشهر روانه بازارهای خارجی شد و هنوز هم بخشی از خرمای مردم در انبارها و سردخانه‌ها باقی‌مانده است.
این روزها در آستانه فصل جدید برداشت خرما هستیم و در روزهایی که به خرماپزان مشهور است، محصول نخل از خارک به رطب تبدیل‌شده و در آستانه تبدیل‌شدن به خرما است و بعدازآن باید برداشت شود.
خریدوفروش خرما در استان بوشهر و به‌ویژه شهرستان دشتستان که بخش عمده خرمای استان را تولید می‌کند شرایط خاصی دارد. طی سال‌های اخیر واسطه‌ها و شرکت‌های بسته‌بندی به‌جای نخلدار، خرما را برداشت می‌کنند.
کارگران تخصصی برداشت خرما در اختیار این واسطه‌ها و شرکت‌های بسته‌بندی هستند و مردم هم نه کارگری برای برداشت دارند و نه جایی برای ذخیره‌سازی خرمای خود و به‌ناچار و یا به علاقه خرمای خود را پیش از برداشت می‌فروشند.
در این شرایط قیمت خرما تابع تصمیم دلالان، واسطه‌ها و شرکت‌های خریدار است و عرضه و تقاضا بی‌معنی می‌شود تا دست کشاورزان از تعیین قیمت برای محصول تولیدی آنها قطع شود.
کشاورزان از وضع بازار نگرانند
یکی از باغداران دشتستان به خبرنگار مهر گفت: هرسال در این فصل دادوستد برای تعیین قیمت خرما و فروش آن آغاز می‌شود و ما هم بر اساس روال همیشه باید خرمای خود را به یکی از این افراد بفروشیم.
محمدعلی صمصامی اضافه کرد: سال گذشته خرمای خود را به قیمت ناچیزی یعنی هر کیلوگرم شش هزار و ۵۰۰ تومان فروختیم و این در حالی است که سال قبل از آن قیمت خرما ۱۰ هزار تومان بود. با افزایش چند برابری قیمت همه کالاها، قیمت خرما نصف شد.
وی تصریح کرد: اکنون هم نگران هستیم، نگران از اینکه امسال هم نتوانیم خرمای خود را به قیمتی بفروشیم که هزینه‌های یک سال زندگی ما را تأمین کند. متأسفانه باغدار هیچ نقشی در تعیین قیمت خرمای خود ندارد و بازار تابع تصمیم دلالان و واسطه‌ها است.
یکی دیگر از نخلداران استان بوشهر در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: سال‌هاست که دیگر ما تعیین‌کننده قیمت خرما نیستیم و هر قیمتی که دلالان بخواهند برای خرما تعیین می‌کنند.
ما تعیین کننده قیمت خرما نیستیم و هر قیمتی که دلالان بخواهند بر روی خرما تعیین می‌کنند
حسین امیری اضافه کرد: سال گذشته خرما به قیمت کمتر از هفت هزار تومان از ما خریداری شد ولی خبر رسید که خرما در برخی از روزها در شهرهای بزرگ ازجمله تهران به کیلویی ۷۰ هزار تومان رسیده است.
وی تأکید کرد: زجر و زحمت خرما را ما می‌کشیم ولی سود ما از هر کیلو خرما کمتر از سه چهار هزار تومان است و دلالانی که نبض بازار را به دست دارند ۱۰ برابر ما سود می‌کنند.
بازار مناسبی برای خرما ایجاد شود
یکی از نخلداران دشتستانی به خبرنگار مهر گفت: اکتفا به بازار فعلی خرما دردی از نخلداران ما دوا نمی‌کند و باید بازارهای صادراتی مناسبی برای محصول خرمای ما پیدا شود.
امیر دشتی‌پور اضافه کرد: سال گذشته با مشکلاتی که وجود داشت خرمای ما صادر نشد و بسیاری از مرزها به روی محصولات کشاورزی بسته و این موضوع باعث رکود بازار خرما شد.
وی ادامه داد: مسئولان اقتصادی وزارت امور خارجه باید با تجار خرما همکاری و بازارهای مناسبی را برای خرما ایجاد کنند تا زمینه صادرات و رونق بازار این محصول فراهم شود.
لزوم توجه به صنایع تبدیلی و فرآوری
یکی از راهکارهای مهم در رونق بخشی به بازار خرما، توسعه صنایع تبدیلی و فرآوری خرما است که تاکنون اقدامات خوبی در استان بوشهر در این زمینه صورت گرفته و باید همچنان این فعالیت‌ها توسعه یابد.
یکی از مشکلات اصلی در عرصه خرمای استان بوشهر، خام‌فروشی این محصول است که ارزش‌افزوده چندانی را برای آن فراهم نمی‌کند و توسعه صنایع تبدیلی این نقص را جبران می‌کند.
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی بوشهر در این رابطه اظهار داشت: گام‌های اساسی برای توسعه سردخانه‌های تخصصی خرما و صنایع مرتبط با خرما در استان برداشته‌شده است و حامی سرمایه‌گذاران این بخش هستیم.
مصطفی قلی پور ظرفیت سردخانه‌های استان برای نگهداری خرما را ۶۵ هزار و ۵۰۰ تن عنوان کرد و ادامه داد: همچنین ۸۷ واحد بسته‌بندی و فرآوری خرما با ظرفیت ۸۷ هزار تن در استان بوشهر وجود دارد.
وی دشتستان و تنگستان را به‌عنوان قطب‌های تولید خرمای استان بوشهر معرفی کرد و افزود: سال‌های قبل در استان کمبود سردخانه بود ولی اکنون سردخانه‌ها به میزان قابل‌توجهی افزایش‌یافته و چند برابر شده‌اند.
حمایت ویژه از صنایع مرتبط با خرما
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی بوشهر گفت: حمایت خوبی را از صنایع مرتبط با خرما خواهیم داشت و با پرداخت تسهیلات روستایی با بهره کم، زمینه توسعه این صنایع فراهم می‌شود.
قلی‌پور بیان کرد: با توجه به تولید سالانه بیش از ۱۶۰ هزار تن خرما در استان، نیاز است که سردخانه‌ها توسعه یابند و خوب است که واحدهای بسته‌بندی خرما برای حفظ کیفیت محصول سردخانه ایجاد کنند.
وی به نقش مهم سردخانه‌ها در کاهش افت خرما اشاره کرد و ادامه داد: نگهداری خرما در سردخانه باعث حفظ کیفیت محصول، کاهش ضایعات و عرضه محصول با توجه به نیاز بازار می‌شود.
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی بوشهر به صاحبان این واحدها توصیه کرد به سمت تولید فرآورده‌های جانبی خرما و بسته‌بندی نوین و پیشرفته بروند تا در بازار خرما حرفی برای گفتن داشته باشند.
وی با تأکید بر لزوم برندسازی در عرصه خرما افزود: انتظار می‌رود نخلداران استان بوشهر به موضوع برندها توجه ویژه‌ای داشته باشند تا بتوانند محصولشان را در فروشگاه‌های زنجیره‌ای عرضه کنند.
عزم جدی برای بهبود بازار خرمای دشتستان
نماینده مردم دشتستان در مجلس شورای اسلامی هم پیش‌ازاین در سخنانی اظهار داشت: از ابتدای ورود به مجلس تلاش جدی را برای بهبود وضعیت خرما داشته‌ام و حمایت از نخلداران و رفع نیازها و مشکلات آنها را اولویت خود می‌دانم.
ابراهیم رضایی با تأکید بر تلاش برای بهبود وضعیت فعالان عرصه خرما از مرحله کاشت و داشت و برداشت تا بازاریابی و بسته‌بندی و صادرات بیان کرد: سال گذشته با رایزنی‌های مستمر و مکرر با دستگاه‌های مختلف مربوطه برای تقویت بازار صادرات خرما تلاش کردیم.
وی با اشاره به اینکه کرونا باعث بسته شدن مرزها بر روی محصولات کشاورزی شد افزود: از طریق وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت امور خارجه، بانک مرکزی، سازمان توسعه تجارت و… برای رونق خرما تلاش کردیم و اقداماتی هم صورت گرفت ولی کافی نبود.
نماینده مردم دشتستان در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: برای فروش خرمای کشاورزان در داخل کشور هم رایزنی‌هایی را با نهادهایی همچون نیروهای مسلح و…. داشتیم تا خرمای کشاورزان دشتستان را خریداری کنند.
وی تأکید کرد: یکی دیگر از اقداماتی که برای فروش محصول نخل‌های دشتستان داشتیم، فراهم ساختن بازارهایی در پایتخت و دیگر شهرهای بزرگ برای فروش و عرضه مستقیم خرمای دشتستان بود.
تصمیم بزرگ ملی برای بهبود وضعیت خرما
رضایی با اشاره به اینکه با همه این تلاش‌ها بخشی از خرمای مردم راهی به بازارها نیافت، تصریح کرد: هیچ‌گاه عقب نخواهیم نشست و از همه توان و انرژی خود برای بهبود بازار خرما به‌عنوان مهم‌ترین محصول تولیدی کشاورزان دشتستان استفاده می‌کنیم.
وی از پیگیری برای یافتن مشتریان جدید خرما از طریق دستگاه سیاست خارجی خبر داد و گفت: گفت: شاید در کوتاه‌مدت نتوانیم همه مشکلات حوزه نخل و خرما را برطرف کنیم ولی خوش‌بین و امیدوار هستیم که رفته‌رفته شاهد بهبود وضعیت باشیم..
نماینده مردم دشتستان از تلاش برای تشکیل میز خرما در آینده نزدیک خبر داد و افزود: تشکیل میز خرما را به همراه تعدادی از نمایندگان استان‌های نخل‌خیز با جدیت دنبال می‌کنیم تا تصمیم جدی و کلان برای برون‌رفت از این وضعیت به‌صورت ملی گرفته شود.
رضایی اظهار داشت: میز خرما با حضور مدیران ارشد وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت، امور خارجه و نیز بانک مرکزی و مسئولان سازمان توسعه تجارت و… تشکیل می‌شود.
کشاورزان استان بوشهر پناهی ندارند و انتظار دارند مسئولان به داد آنها برسند تا خرمای آنها با قیمت مورد انتظار خریداری شود و بتواند چرخ زندگی آنها را بچرخاند.
ایجاد بازارهای جدید صادراتی برای خرما و همچنین افزایش مصرف خرما در داخل کشور از مهم‌ترین راهکارهای بهبود وضعیت بازار خرما است.
البته کشاورزان هم باید ضمن تولید باکیفیت، نگاهی ویژه به بسته‌بندی و فرآوری خرما داشته باشند تا خرمای آنها مشتری‌پسندتر شود و بازارهای بهتری را برای خود کسب کنند.