بازگشت همراه با سکوت قاسم جعفری به میدان سریال‌سازی، سهم سه ساعته «پایتخت» از کنداکتور روزانه شبکه یک و جدی شدن فعالیت صنفی تهیه‌کنندگان تلویزیون و شبکه خانگی از اهم اخبار این هفته بود.
«هفت روز سیما» عنوان بسته خبری-تحلیلی ویژه‌ای است که در پایان هر هفته به بازخوانی اهم تحولات خبری مرتبط با متن و حاشیه تولیدات صداوسیما و اتفاقات پیرامونی آن در طول هفته می‌پردازد.
در این بسته خبری هفتگی تلاش کردیم در کنار خبرهای رسمی فعالیت برنامه‌سازان و مدیران سیما، نیم‌نگاهی به حواشی رسانه‌ای و حتی شایعاتی که به‌رغم غیررسمی بودن می‌توانستند در اخبار مرتبط با سیما تأثیرگذار باشند هم داشته باشیم.
امروز پنجشنبه ۳۱ تیرماه می‌توانید با شماره ۸۸ بسته خبری «هفت روز سیما» در مرور متن و حاشیه اتفاقات تلویزیون و خارج از تلویزیون در هفته‌ای که گذشت، با ما همراه شوید.
چهره هفته؛ قاسم جعفری
این شب‌ها سریال تلویزیونی به نام «زندگی زیباست» روی آنتن شبکه دو می‌رود سریالی که بازیگران اصلی آن چهره‌های جدیدی هستند که پیش از این بیشتر در صحنه تئاتر به ایفای نقش پرداخته‌اند اما کارگردان نام آشنایی دارد که پس از سال‌ها به تلویزیون بازگشته است؛ قاسم جعفری که زمانی جوان پسندترین و خط‌شکن ترین آثار تلویزیونی را می‌ساخت.
سریال «زندگی زیباست» که پیش از این سه بار هم تغییر نام داده و از «مجردها»، «پیچ تند» و «عین، شین، قاف» به این عنوان رسیده است در سکوت خبری کلید خورد و از ابتدای تولید درگیر حواشی مختلفی شد.
حامد افضلی که طرح سریال از او بود از نویسندگی سریال کناره گرفت و نویسنده دیگری جایگزین او شد. بعد از تولید هم حواشی دیگری گریبان سریال را گرفت. اثر جدید قاسم جعفری که بعد از مدت‌ها غیبت از تلویزیون آن را ساخته بود مدتی بلاتکلیف و به نوعی در توقیف ماند و حتی بازیگران جوان سریال نامه‌ای خطاب به رییس صداوسیما منتشر و درخواست پخش سریال را مطرح کردند. بعد از آن باز هم زمان گذشت تا بالاخره امسال این سریال توانست رنگ آنتن ببیند.
حال سریالی روی آنتن است که شاید مخاطب حیرت کند این اثر محصول جدیدی از کارگردان سریال‌های پرطرفداری همچون «خط قرمز» و «مسافری از هند» است. سریال‌هایی که هر یک در زمان پخش به آثار خیابان خلوت کن معروف بودند و کنش‌ها و واکنش‌های مختلفی را از طرف مردم جامعه و حتی بعضاً چهره‌ها در برداشتند.
«زندگی زیباست» هم اگرچه این شب‌ها گاه درگیر هیاهوی ممیزی و سانسور شده اما بیشتر بازیگران سریال و عوامل هستند که این نکات را مطرح می‌کنند و حتی از اولین قسمت‌ها نتوانست مخاطبش را جذب کند. مخاطبانی که شاید حتی ندانند این اثر کار جدید کارگردان سال‌های پیش تلویزیون است که زمانی با چند جوان باز هم ناآشنا «خط قرمز» را ساخت اما همان سریال را به یکی از مهمترین سریال‌های زمان خود تبدیل کرد. اثر جدید قاسم جعفری اما اساساً هیچ شباهتی به آثار پرکشش و کارهای اجتماعی پرمخاطب کارنامه خودش هم ارتباطی ندارد و باید دید ممیزی‌ها چقدر روی ضعف سریال در قصه و ساختار تاثیر گذاشته است که البته این روزها بیش از همه سکوت کرده است.
حاشیه هفته؛ پخش سه ساعته پایتخت!
هرچند دو قسمتی «پایتخت ۷» نتوانست علاقمندانش را راضی کند و اگرچه که فصل ششم هم با همه حواشی برخی طرفداران پر و پا قرص این سریال را مایوس کرد، با این حال «پایتخت» هنوز هم برند محبوب تلویزیون است و اصلاً همه انتقادات در پی فصل‌های شش و هفت تنها برای همین بود که از این برند محبوب صیانت شود.
حالا همزمان با عید قربان و در تعطیلی‌های شش روزه تهران تلویزیون یک باره تصمیم گرفته است که روزی سه ساعت از این برند را برای مخاطب پخش کند که از فصل‌های قبل تر تا فصل آخر را در برمی‌گیرد و یک باره بخش زیادی از پایتخت را در کنداکتور ریخته‌اند! روزی سه ساعت یا به عبارتی ۱۸۰ دقیقه پخش سریال! که تایم دو فیلم سینمایی را در برمی‌گیرد و جزو اتفاقات نادر تلویزیون است. البته این برنامه‌ریزی عیدانه تلویزیون، از طرف خود صداوسیمایی‌ها «انعطاف در شبکه» نامیده شد و به این بهانه سه ساعت برنامه‌های روتین شبکه یک تغییر پیدا کرد.
شاید بخشی از مخاطبانی که بارها پایتخت را از شبکه‌های آی‌فیلم و خود شبکه یک سیما دیده‌اند دوباره به تماشای این سریال بنشینند اما خلاقیت‌های تلویزیون در ضدتبلیغ و تصمیمات تکراری به جای حفظ برندها به دل‌زده کردن از آنها بیشتر می‌انجامد.
جانمایی یک باره سه ساعته سریال در آنتن تلویزیون شاید برای رسانه‌ای که خیلی راحت این کنداکتور را تغییر داده است اتفاق چندان مهمی نباشد و حتی انتقادات به چنین تصمیماتی را هم برنتابند و تلویزیون هم نشان داده است که معمولاً از همه جوانب یک پدیده غفلت کرده و تنها به ویترین کارها توجه داشته است.
اتفاق ویژه هفته؛ کانونی فراتر از فعالیت‌های صنفی
کانون‌ها، انجمن‌ها و تشکل‌های صنفی مختلفی در کشور هر از گاهی متولد می‌شوند که گاهی فقط به صورت قانونی ثبت شده و شاید آورده‌ای هم برای اطرافیان شأن داشته باشد و بعد به تاریخ می‌پیوندند و تنها هر از گاهی در شرایطی بحرانی اعلام موجودیت می‌کنند.
شاید همین الان چندین کانون و انجمن هم برای تهیه کنندگان سینما و تلویزیون و فیلمسازی باشد با این حال یکی از همین کانون‌ها که یک سال پیش شکل گرفت این روزها با طرح و برنامه بیشتری به میدان قدم گذاشته است.
کانون تهیه کنندگان رسانه‌های دیداری که اولین کانونی است که صرفاً همه تهیه کنندگان تلویزیونی شامل فعالان صداوسیما، شبکه خانگی و فضای مجازی را جمع آوری کرده است و در اساسنامه حوزه‌های مختلفی را هم برای این کانون در نظر گرفته است.
این کانون که رییس هیات مدیره آن مهدی فرجی طی چند سال اخیر به یکی از تهیه کنندگان مطرح تلویزیون تبدیل شده است از تهیه کنندگان باسابقه‌ای چون نوید محمودی، سعید ابوطالب، بهروز مفید و… هم بهره گرفته است و این هفته جلسه‌ای برای تشریح عملکرد یک ساله خود برگزار کرد.
طی این نشست فرجی از جلسات کانون با وزارت ارشاد، ناجی هنر، هلال احمر، مجلس، شورای نظارت بر صداوسیما و ساترا گفت و اینکه در تلاشند تا کانون را به مرجعی برای تهیه کنندگان رسانه‌ها تبدیل کنند.
مرجعی که بنا دارد گستره‌ای از فعالیت‌ها را در بر بگیرد از فعالیت‌های صنفی مثل بیمه و مالیات تا امور محتوایی و مالی مثل برقراری حلقه ارتباطی بین تهیه کننده و سرمایه گذار و حتی دریافت مجوز تولید سریال از ساترا برای تهیه کنندگان.
همزمان با اعلام رسمی فعالیت‌های این کانون، تشکل دیگری هم با این عنوان «آغاز به کار اولین تشکیلات مرکزی در حوزه سینما و رسانه‌های دیداری» اعلام موجودیت کرد. این تشکل که هم فعالان سینما و هم رسانه‌های دیداری را شامل می‌شود برخی از چهره‌های دیگر کانون‌ها را هم در خود دارد و اتحادیه‌ای از تولیدکنندگان فیلم و برنامه‌های تصویری است و وجه تمایز آن با کانون تهیه کنندگان این است که بیشتر روی شرکت‌ها و موسسات فیلمسازی این تولیدکنندگان متمرکز شده است تا اشخاص.
سینما در سیما؛ برنامه‌های سینمایی همچنان در غیبت
اولین ماه تابستانی هم تمام شد و تلویزیون هنوز یکی از مهمترین سبدهای فرهنگی مردم را به رسمیت نشناخته است؛ سینما و اکران‌های سینمایی اگرچه در این سال کرونایی تعطیلی نیم بندی داشت و به احتضار درآمد اما سینما نه تنها به طور کامل از سبد فرهنگی مردم حذف نشد که شاید به سمت و سوی دیگری سوق پیدا کرد. اکران‌های آنلاین فعال شد و شبکه خانگی به گونه‌ای رونق گرفت که بسیاری از کارگردانان سرخورده از اکران‌های سینمایی با سریال سازی جبران مافات کردند.
تلویزیون اما همپای رسانه‌های جدید و قدیم نه تنها ظاهر نشد که مهمترین برنامه‌های سینمایی‌اش ماه‌هاست به محاق تعطیلی رفته‌اند. برنامه «هفت» مهمترین برند تلویزیون در پرداختن به آثار سینمایی چندین ماه است رنگ آنتن را به خود ندیده است و البته احتمالاً بخشی از آن به دلیل حضور همزمان مجتبی امینی تهیه کننده این برنامه در ساخت سریال «گاندو» است که فاز اول آن در نوروز روی آنتن رفت و با ادامه ساخت به گفته مدیر گروه فیلم و سریال شبکه سه سیما از مرداد ماه به پخش خواهد رسید.
حضور همزمان تهیه کننده برای تولید این دو پروژه مهم تلویزیونی منجر به صرف نظر از یکی و تولید دیگری شده است و خلا «هفت» در انبوه فیلم‌هایی که این روزها روی آنتن رفته، غفلت از یکی از حوزه‌های مهم و تاثیرگذار روی فرهنگ مردم است.
به ویژه که «هفت» هر از گاهی به نقد سریال‌های شبکه خانگی نیز می‌پرداخت و حتی می‌توانست با تحلیل و نقد جدی آثار این ماه‌های شبکه خانگی که تاثیر ضمنی و ناخودآگاه سریال‌های آن، روی نوجوانان و جوانان احتمالاً ماه‌ها و سال‌های بعد مشخص می‌شود می‌توانست لنگه کفشی غنیمتی در بیابان رها و افسارگسیخته شبکه خانگی باشد.
این هفته گفتگویی هم با یوسف بچاری تهیه کننده «نقد سینما» داشتیم که از بلاتکلیفی این برنامه سخن گفت که حتی تکلیف پایان یافتن و خاتمه این برنامه تلویزیونی را هم روشن نکرده‌اند. این برنامه هم در زمان پخش به موضوعات مختلفی از اکران‌های سینمایی تا فیلم‌ها و انیمیشن‌های خارجی می‌پرداخت و حتی با موضوعات روز جامعه یک جریان فکری مرتبط با سینما را سوژه خود می‌کرد.
آنچه از احوالات این روزهای تلویزیون مشخص می‌شود این است که کمتر واکنشی فعالانه و مسئولانه نسبت به پدیده‌های موثر و پرطرفدار مردم دارد. آن هم در این روزهای کرونایی که بسیاری از مردم در خانه‌های خود بیشترین سبد مصرفی فرهنگی شان آثار شبکه خانگی است و کسی نیست که از مهمترین سریال‌های خانگی بی خبر باشد.
با این حال با توجه به اینکه حدود یک ماه دیگر تا ماه محرم و صفر باقی مانده است احتمالاً تلویزیون طراحی جدیدی برای این برنامه‌ها نداشته باشد و باید سراغ مناسبتی‌های این ایام برود.
ضد پیشنهاد هفته؛ عیدانه ها مخاطب را پای خود نگه می‌دارند؟
ایام مناسبتی تلویزیون فرصت ویژه‌ای است که این رسانه بتواند مخاطب را پای برنامه‌ها نگه دارد. این ایام هم از عید قربان تا غدیر و یک فرصت یک هفته‌ای در نظر گرفته است در این فرصت ویژه بخشی از برنامه‌های تلویزیون به صورت روتین به کار خود ادامه می‌دهد مثل برنامه‌های «خندوانه» و «دورهمی» و ویژه برنامه‌هایی هم تدارک دیده شده است.
از جمله این ویژه برنامه‌ها اجرای نیما کرمی به همراه همسرش در برنامه «درجه یک» در شبکه یک است که به سبک «معمول» برنامه‌های شبانه روی آنتن می‌رود و هنرمندان را مهمان کرده‌اند.
سایر ویژه برنامه‌های گفتگومحور تلویزیون در این ایام نیز همین مدل را لحاظ می‌کنند و صرفاً همزمان با اعیاد دکور آنها و مهمانان ویژه‌تر شده‌اند. هرچند با تولید و پخش انواع برنامه‌های ترکیبی در شبکه نمایش خانگی این افراد هنرمندان و چهره‌ها دیگر کمتر رغبتی به حضور در تلویزیون دارند و با مبالغی که برای ساعتی حضور در این رسانه می‌گیرند احتمالاً دیگر قید مخاطب بیشتر تلویزیون را هم زده‌اند.
عطیه مؤذن