اینروزها اخبار کرونا و هرچه با آن ارتباط دارد، موج های نگرانی را در جامعه منتشر می کند، گویی موج‌های کابوس کرونا تمامی ندارد و حالا نوبت به قارچ سیاه رسیده است.
هفته گذشته، رئیس دانشگاه علوم پزشکی اراک از شناسایی موارد مبتلا به قارچ سیاه با علائم بالینی مشخص در استان مرکزی خبر داد. انتشار این خبر نگرانی‌هایی را در بین مردم استان مرکزی بوجود آورد تا جایی که برخی تصور کردند که قارچ سیاه گونه جهش یافته جدیدی از ویروس کروناست، در حالی که اینطور نیست و این بیماری به هیچ وجه در ردیف بیماری‌های کووید قرار نمی‌گیرد.
برای اطلاع از جزئیات و رفتار بیماری قارچ سیاه، نحوه پیشگیری و مقابله با آن، نوع تغدیه، نحوه درمان و از همه مهمتر اینکه آیا این بیماری جدید است یا از گذشته هم وجود داشته و پاسخ به برخی ابهامات دیگر در خصوص این بیماری با یک پزشک متخصص دانشگاه علوم پزشکی ایران به گفتگو نشستیم.
دکتر ابوالفضل ملاجان دستیار فوق تخصصی مراقبت‌های ویژه دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه “موکورمایکوزیس” یا “موکور” یا در اصطلاح عامه، قارچ سیاه، یک عفونت قارچی فرصت طلب ناشایع است، گفت: این عفونت قارچی غالبا در افراد دارای اختلالات زمینه‌ای متابولیک بخصوص افزایش قند خون کنترل نشده، کتواسیدوز دیابتی و نیز در افراد دارای ضعف سیستم ایمنی و در موارد کمتری، در سوختگی‌ها و تروماها ایجاد شده و باعث تهدید حیات و سلامت انسان می‌شود.
وی بیان کرد: از آنجاکه این قارچ ذاتا علاقه و توانایی دست‌اندازی به عروق خونی را دارد، می‌تواند بعد از ایجاد عفونت، از طریق عروق خونی به بافت‌های مختلف بدن منتشر شود.
او با تاکید بر اینکه این عفونت انواع مختلفی دارد، اظهار کرد: شایع‌ترین نوع درگیری این بیماری، که بواسطه آن مشهور شده است، درگیری مخاط دهان، بینی و سینوس‌های اطراف آن است. انواع دیگر شامل درگیری پوستی، گوارشی، مغزی و کلیوی نیز وجود دارد.
دکتر ملاجان در خصوص نحوه انتقال این بیماری توضیح داد: این بیماری ابتدا از طریق هوا منتقل می‌شود و به مجاری تنفسی ورود پیدا می کند. ولی در آسیب‌های پوستی ناشی از تصادفات، حوادث و سوختگی، می‌تواند مستقیماً باعث آلودگی و عفونت پوستی شود.
وی افزود: درگیری مغزی با این ویروس می‌تواند از طریق گسترش عفونت سینوس یا از طریق خون ایجاد شود و درگیری گوارشی و کلیوی یا بافت‌های دیگر عمدتا ناشی از گسترش عفونت از طریق خون است. نکته مهم و البته مثبت این است که آلودگی از شخص به شخص قابلیت سرایت ندارد.
او تاکید کرد: مرگ و میر متوسط بیماری قارچ سیاه بین ۳۰ تا ۷۰ درصد است و هرچه شدت بیماری بیشتر باشد این نسبت بالا رفته و تا ۱۰۰ درصد هم افزایش می‌یابد.
این پزشک متخصص، در ادامه با تاکید بر اینکه این بیماری پدیده جدیدی نیست و از قبل هم شناخته شده بوده است، اظهار کرد: قارچ سیاه در بیماران دارای دیابت کنترل نشده مزمن یا بیماران دارای نقص ایمنی یا شدیدا بدحال بخش‌های ویژه دیده می‌شد، اما علت روی زبان افتادن اسم بیماری در این ماه‌های اخیر، شیوع بیشتر آن در بیمارستان‌هاست که یکی از محتمل‌ترین علت‌های آن می‌تواند ابتلای بیماران کووید بخصوص طی هفته‌های اول بعد از درمان باشد.
او ادامه داد: دلیل شایع بروز این بیماری استفاده از کورتیکواستروئیدها در درمان کووید است که باعث افزایش قند می‌شود و در کنار آن، داروهای دیگر کووید بهمراه خود بیماری سبب تضعیف سیستم ایمنی شده و مجموعا زمینه عرض اندام این قارچ فرصت طلب رو فراهم می‌کند.
وی تصریح کرد: همانطور که گفته شد این بیماری قابلیت سرایت از فرد به فرد را ندارد، پس چه در سنین کودکی و چه در بالغین از این نظر جای نگرانی وجود ندارد و هیچ اقدام خاص فردی چه از نظر رعایت فاصله و ایزولاسیون و چه از نظر رژیم غذایی یا مصرف مواد دارویی، مکمل یا غذای خاصی لازم ندارد.
دکتر ملاجان در پاسخ به این پرسش که نحوه درمان بیماری چگونه است، توضیح داد: تنها متد درمان بیماری در وهله اول، برداشتن بافت آلوده بوسیله جراحی و سپس درمان ضد قارچ سیستمیک است. پروتکل درمان هم با داروی مشخص انجام می‌شود و مدت درمان هم مشخص بوده و برای بیماران قابل اجراست.
وی افزود: مشکلی که اخیرا باعث نگرانی در بین مردم شده بود کمبود داروی بیماری بود که علت آن این است که ذخیره دارویی کشور مطابق با شیوع معمول بیماری فراهم شده بود که با توجه به افزایش شیوع و مصرف دارو، کمبود موقت کشوری ایجاد شد ولی نهایتا با اقدام وزارت بهداشت در خصوص خریداری و واردات دارو، از این هفته ذخیره دارویی کافی در چند نوبت وارد کشور خواهد شد و در خصوص درمان بیماری مشکلی نخواهیم داشت.
وی در خصوص ماندگاری بیماری نیز گفت: چون انتقال و سرایت آن مثل کرونا و دیگر بیماری‌های مسری نیست و بیماری مختص شرایط خاص و بیماران بدحال و عموما بستری در بیمارستان‌هاست، پس انتظار شیوع بیماری در اجتماع وجود ندارد و طبیعتا بعد از فروکش کردن بیماری کووید پیش بینی این است که با کاهش فاکتورهای زمینه ساز بیماری، شیوع قارچ سیاه به مقدار قبل کاهش یابد.
به گفته این پزشک متخصص، میزان شیوع این بیماری قبل از کرونا بین یک تا دو نفر در هر یک میلیون جمعیت دنیا بود که البته در برخی مناطق دنیا از جمله هند شیوع بیشتری داشت. بعد از کرونا شیوع بیماری بیشتر شد ولی ارائه آمار دقیق آن مستلزم گذشت زمان و مطالعات انسانی بیشتر است.
وی افزود: بیماری با تغذیه مرتبط نیست و تنها عامل بروز بیماری، دیابت کنترل نشده و عوارض آن و نیز نقایص ایمنی شدید است و ارتباط موثری با نوع تغذیه ندارد.