فرآورده‌های لبنی از سفره مردم حذف می شود
بازار «شیر تو شیر» لبنیات

شاید ۳ سال پیش و زمانی که سیاستمداران به سیاست ارز ترجیحی روی آوردند، تصور نمی‌کردند که روزی این سیاست تمام بازارها را به خود گره بزند و این گره آنقدر کور شود اما اکنون بعد از ۳ سال این اتفاق افتاده و هیچ بازاری از این ارز آرامش ندارد حتی بازارهایی که مشمول ارز ۴۲۰۰ تومانی نیستند.

 در ابتدا مشکلات با بازارهای مرتبط با این ارز مانند مرغ، گوشت، روغن وغیره آغاز شد و حال بازارهای وابسته نیز تحت تأثیر قرار گرفته‌اند و نتیجه این تأثیر در سفره افراد به ویژه دهک‌های پایین درآمدی نمودار شده است.

روز به روز یکی از اقلام از سبد غذایی خانواده‌ها حذف شد و این روزها زمزمه‌های حذف لبنیات از سفره‌ها هم به گوش می‌رسد، این روزها افزایش قیمت لبنیات و فرآورده‌های لبنی در بازار حکایت شیر تو شیر دنباله‌داری است که تکرار می‌شود به طوری که این افزایش قیمت‌ها به نوعی عادت تبدیل شده است.

 

زنگ خطر کاهش سرانه محصولات لبنی

با حسابی سرانگشتی متوجه می‌شویم که با افزایش یکباره ۶۰ تا ۷۰ درصدی قیمت لبنیات، بسیاری از دهک‌های جامعه توان خرید ندارند که در نهایت با حذف لبنیات از سفره خانوار  تهدیدی جدی برای سلامت مردم و افزایش هزینه‌های درمان خواهد شد.

لبنیات یکی از ده‌ها محصولی است که افزایش قیمت شتاب‌زده آن سبب شده تا مردم رغبتی نسبت به تهیه آن نداشته باشند در حالی که طبق آمارها سرانه مصرف شیر و فرآورده‌های لبنی در کشور بسیار پایین گزارش شده است.

گرانی‌؛ مهمان ناخوانده سفره‌های مردم

گزارش‌های بی‌شماری درباره کاهش مصرف سرانه لبنیات، منتشر شده و زنگ خطر را برای مسئولان امر به صدا درآورده اما با وجود تمامی این اخطار‌ها و هشدار‌ها و حتی با وجود افزایش قیمت شیر در چندین مرحله باز هم این بازار به تعادل و ثبات قیمت نرسیده است.

مصرف لبنیات از توصیه‌های اکید پزشکان برای حفظ سلامت بوده در حالی که مسئولان نیز تأکید کردند در شرایط کرونایی نباید اقلام مصرفی افزایش قیمت غیرقانونی داشته باشند اما گویا اثری از عمل به این توصیه‌ها نیست و متأسفانه این گرانی‌ها یا افزایش قیمت میهمان ناخوانده‌ای است که مدت‌هاست با زندگی مردم عجین شده و گویی مانند کرونا قصد رفتن ندارد.

شروع ماجرا…

اردیبهشت‌ماه امسال بود که دامداران و تولیدکنندگان خواستار افزایش قیمت شیر شدند و ۳۰ اردیبهشت امسال سخنگوی انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی از افزایش ۴۰ درصدی نرخ شیر خام خبر داد و در آن زمان گفته می‌شد قیمت تمام‌شده شیر خام برای دامداران بیش از ۶ هزار تومان است و این در حالی بود که قیمت مصوب شیر ۴ هزار و ۵۰۰ تومان اعلام شد.

با اینکه شیر با این قیمت به فروش نمی‌رفت و اصلا صرفه‌ای برای تولیدکنندگان نداشت، به صورت غیررسمی شیر با قیمت بالاتر از قیمت مصوب به فروش می‌رفت. پس از آن نیز در تیرماه امسال بود که دامداران سراسر کشور به دلیل گرانی‌ها و عدم توان تهیه علوفه و نهاده‌های دامی دست به اعتراض زدند و خواستار تأمین نهاده با قیمت ارزان و یا افزایش قیمت شیر شدند هر چند به دنبال کوچک کردن سفره مردم نبودند اما نمی‌توانستند این ضرر را متحمل شوند.

کاهش سرانه مصرف شیر در کشور

سرانه مصرف شیر در ایران طی دو دهه اخیر و بعد از برداشته شدن یارانه مصرف شیر از ۹۵ کیلو به ۸۰ کیلو کاهش یافته در حالی که سازمان بهداشت جهانی سرانه ۱۵۰ کیلوگرم را توصیه کرده و همین طور در سند چشم‌انداز توسعه ایران نیز سرانه ۱۲۰ کیلوگرم هدف‌گذاری شده است.

شیر دارای ۱۶ درصد پروتئین، ۱۵ درصد ویتامین A ، حدود ۳۵ درصد ویتامینB۲، حدود ۱۰ درصد ویتامینB۳ ، نزدیک ۲۰ درصد ویتامین B۵، حدود ۵۰ درصد ویتامینB۱۲، حدود ۲۵ درصد ویتامین D، نزدیک ۲۵ درصد کلسیم و ۲۰ درصد فسفر است که نیاز بدن به املاح و موادمغذی را تأمین می‌کند.

با توجه به پیامدهای عدم استفاده از فرآورده‌های لبنی در سلامت افراد، سرانه پایین مصرف شیر و فرآورده‌های لبنی در کشور باعث شده هزینه‌های زیادی در حوزه سلامت بیماری‌های دهان، دندان، پوکی استخوان و غیره بر نظام سلامت کشور تحمیل شود؛ هزینه‌هایی که با افزایش مصرف شیر و محصولات لبنی تا حد قابل توجهی کاهش می‌یافت.

پرواز لبنیات از سفره مردم

مومنی یکی از شهروندان بیرجندی در گفت‌وگو با فارس می‌گوید: بنده به‌عنوان کارگر یک کارخانه حقوقی که دریافت می‌کنم کفاف هزینه‌های سرسام‌آور زندگی را نمی‌دهد و به دلیل بالابودن هزینه‌های زندگی، اکثر مواقع شیر و لبنیات را ضروری نمی‌دانم.

وی با اشاره به اینکه مصرف شیر در خانواده‌مان بسیار کم شده و با این روند کنونی قطعا از سفره‌مان حذف خواهد شد، مطرح می‌کند: تا قبل از این هر کیلو شیر ۵ هزار تومان بود که طی روزهای گذشته بین ۷۵۰۰ تا ۸۵۰۰ تومان عرضه می‌شود.

این شهروند در پاسخ به این سؤال که سازمان بهداشت جهانی سرانه مصرف هر فرد را ۱۵۰ کیلوگرم شیر در سال عنوان کرده، می‌گوید: با یک حساب سرانگشتی می‌توان گفت که ماهانه فرد باید حدود ۱۰ تا ۱۲ کیلو شیر استفاده کند که با این حساب برای خانواده ۵ نفره ما ماهانه باید حدود ۴۰۰ هزار تومان فقط برای این امر در نظر بگیریم؛ البته بدون استفاده از مابقی فرآورده‌های لبنی؛ این را هم باید در نظر بگیریم که هر دو ماه قیمت شیر پر می‌کشد؛ حال مسئولان پاسخ دهند چگونه با یک حقوق کارگری و آن هم با خانه اجاره‌ای و تأمین مایحتاج ضروری زندگی می‌توان از این فرآورده یا سایر فرآورده‌های لبنی استفاده کرد؟

وی ادامه می‌دهد: هر چند عدم بهره‌مندی از این مایع سودمند اثرات و عواقبی برای انسان دارد که شایع‌ترین بیماری پوکی استخوان است و تمام گروه‌های سنی را تهدید می‌کند اما وقتی درآمد و ثبات قیمتی نباشد و نتوان این ماده سودمند را به بدن تزریق کرد چه باید کرد.

فرآورده‌های لبنی در حصار گرانی

زنگویی یکی دیگر شهروندان با بیان اینکه این افزایش قیمت‌ها فقط برای شیر و ماست نیست، می‌افزاید: پنیر، کره، روغن حیوانی، خامه و دوغ از جمله محصولاتی هستند که طی روزهای اخیر قیمت‌شان افزایش چشمگیری یافته است و به نظر می‌رسد عرضه کنندگان این اقلام در نبود نظارت به دلخواه خود قیمت‌گذاری می‌کنند.

وی عنوان می‌کند: قیمت یک برند ماست که تا ۱۰ روز پیش ۲۹ هزار تومان بود اکنون به ۵۵ هزار تومان رسیده است و این حکایت برای مابقی محصولات لبنی هم وجود دارد؛ از پنیر گرفته تا کره و خامه و غیره همه از صبحانه مردم پر می‌کشد و این مسئله باعث گلایه شدید شهروندان شده است.

«موسوی» یکی از لبنیات‌فروشان نیز در گفت‌وگو با فارس با اشاره به افزایش قیمت فرآورده‌ها لبنی، می‌گوید: قیمت برخی لبنیات از طی روزهای گذشته رشد قابل توجهی را تجربه کرده و قیمت شیر از ۵ هزار تومان به طور متغیر از ۷۵۰۰ تومان تا ۹ هزار تومان عرضه می‌شود.

وی تصریح می‌کند: این روزها بسیاری از اقلام و کالاها مانند دلار به نرخ روز عرضه می‌شود به طوری که گاهی همراه با سفارش خرید مبلغ مورد نظر را هم واریز می‌کنیم اما در هنگام تحویل دوباره تقاضای پرداخت مابه‌التفاوت قیمت می‌شود که مجبوریم پرداخت کنیم.

کاهش قدرت خرید مردم

این فروشنده تبیین می‌کند: دامداران در پاسخ به افزایش قیمت شیر، افزایش قیمت نهاده‌های دامی و کرایه‌های حمل را علت گرانی اعلام می‌کنند و با این وضعیت ما هم مجبور به افزایش قیمت در فرآیند تولید ماست و پنیر و غیره شدیم.

وی با اشاره به اینکه مدت زیادی است که قیمت لبنیات ثبات ندارد و به شکل روزانه با افزایش قیمت‌ها مواجه هستیم، تصریح می‌کند: با افزایش قیمت تقاضا برای خرید در بازار کاهش یافته و این امر آسیب جدی هم به سلامت مردم و هم دامدار و فروشنده وارد می‌کند و بسیاری از مردم ضعیف شیر و مواد لبنی را از سبد خرید خود حذف کرده‌اند.

فروش فقط براساس قیمت درج شده

«محمد شریف» رئیس اتحادیه خواربارفروشان بیرجند افزایش قیمت شیر و لبنیات را تنها مختص این استان نمی‌داند و این موضوع را یک امر کشوری می‌داند و می‌گوید: افزایش قیمت‌هایی که طی ۲۰ روز گذشته در استان هست فقط مختص شیر نبوده و شاهد نوسان و افزایش قیمت حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد انواع کالا در استان هستیم.

وی با تأکید بر اینکه فروشندگان باید براساس قیمت درج شده روی کالا اقدام به فروش کنند، بیان می‌کند: فروش محصولات با قیمت بیشتر تخلف محسوب می‌شود و خریداران باید در این خصوص با سازمان صمت استان تماس گرفته و تخلفات را گزارش دهند.

و اما…

این روزها افزایش قیمت لبنیات و فرآورده‌های لبنی در بازار حکایت شیر تو شیر دنباله‌داری است که تکرار می‌شود به طوری که این افزایش قیمت‌ها به نوعی عادت تبدیل شده آن هم محصولاتی که جزو تولیدات داخلی است.

فارغ از اینکه علل اصلی افزایش چندین درصدی قیمت این فرآورده‌ها نسبت به‌مدت مشابه سال قبل چه بوده آنچه مسلم است اینکه گرانی این اقلام ضروری فشار مضاعفی را بر مصرف‌کنندگان به‌ویژه اقشار کم‌درآمد جامعه وارد کرده و موجب شده بسیاری از این اقلام از سبد مصرفی خانوارها حذف شود.

در صورتی که شیر خام به عنوان یک کالای اساسی سفره مردم تبدیل به یک کالای لوکس شود بدون شک بخش وسیعی از جامعه از مصرف لبنیات محروم خواهند شد و در آینده سلامتی جامعه مورد تهدید جدی قرار خواهد گرفت که می‌طلبد مسئولان در این خصوص چاره‌اندیشی کنند.