یک اپیدمیولوژیست ضمن تشریح وضعیت بیماری کرونا در کشور، با تاکید بر اینکه فعلا نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی از وضعیت بیماری در روزهای آتی داشت، در عین حال بروز پیک ششم کرونا را دور از انتظار ندانست و گفت: تنها کار مهم در این میان انجام سریع و گسترده واکسیناسیون است.
دکتر مسعود یونسیان ا اشاره به اینکه فعلا نمی‌توان پیش‌بینی درستی از شرایط کرونا در ایران داشت، گفت: اگرچه اکثر استان‌ها در حال تجربه روند کاهشی هستند اما هنوز زمان لازم است تا ببینیم اتفاقاتی که در تعطیلات ۶ روزه، تجمعات ماه محرم، مسافرت‌ها و… افتاد چه تاثیری بر روند بستری و ابتلا گذاشته است؛ بنابراین فعلا نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی داشت. متاسفانه در برخی استان‌هایی که طی ۲ هفته اخیر روند بستری جدیدشان نزولی شده بود، شواهدی از افزایش مراجعات سرپایی به علت کووید۱۹ مشاهده شده و امیدوارم که این روند گذرا بوده و شاهد اوج گیری مجدد بیماری در این استان‌ها نباشیم.
وی افزود: با توجه به اینکه تغییر تعداد مرگ و میر کرونا نسبت به بستری‌ها با تاخیر همراه است انتظار دارم تعداد مرگ و میر در روزهای آتی کاهش یابد زیرا تعداد بستری‌ها در روزهای اخیر بویژه ۱۰ روز گذشته در اکثر استان‌ها کمتر شده است و بر این اساس مرگ و میر کلی کشور به شکل موقت کاهش می‌یابد. هرچند، اگر افزایش مراجعات سرپایی که در ابتدا به آن اشاره کردم ادامه داشته باشد، طی هفته‌های آتی، بستری در بیمارستان و تعداد مرگ روزانه نیز ممکن است مجددا اوج بگیرد.
این اپیدمیولوژیست درباره قله پیک پنجم کرونا، اظهار کرد: هنوز قضاوت در مورد این موضوع زود است. درحال پایین آمدن از قله هستیم اما همانگونه که پیش‌تر گفتم، ممکن است مجددا با یک سیر افزایشی روبرو شویم. از طرفی همه استان‌ها شرایط یکسانی ندارند، در استان‌های نوار شمالی (اردبیل، گیلان، مازندران، گلستان) و جنوبی (بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، فارس، کرمان) و نیز استان‌های تهران، قم، البرز، سمنان و یزد به نظر می‌رسد به قله رسیده باشیم اما درمورد استان‌های غربی، شمال غربی و برخی استان‌های پراکنده در مرکز کشور هنوز به قله پیک پنجم نرسیدیم.
او تاکید کرد: در مجموع اگر بخواهیم روند کشوری را تحلیل کنیم می‌توانیم بگوییم به قله پیک رسیده‌ایم ولی فعلا نمی‌توان درمورد اینکه قله را رد کردیم یا روند به شکل افقی طی خواهد شد، یا حتی مجددا صعودی خواهد شد صحبت کرد و باید تا آخر یکی دو هفته صبر کنیم تا بتوانیم قضاوت کنیم.
وی درباره خطر ورود جهش لامبدا به کشور، تاکید کرد: در این مورد داده خاصی نداریم و نمی‌دانیم چند مورد توالی‌یابی ژنتیکی از ویروس در کل کشور انجام می‌شود، نتیجه آنها چیست و صرفاً باید حدس و گمان زد. دوستانی که توالی‌یابی انجام می‌دهند باید نتایج را در اختیار کارشناسان قرار دهند تا بتوان نظر داد ولی متاسفانه ما هیچ داده‌ای در این زمینه دریافت نمی‌کنیم. باید اطلاعات شفاف در اختیار متخصصین قرار گیرد تا بتوانند اظهارنظر کنند. اطلاعات را یک عده در دست دارند و از عده‌ی دیگری خواسته می‌شود پیش‌بینی انجام دهند.
وی درباره احتمال بروز پیک ششم کرونا، اظهار کرد: اگر به اندازه کافی واکسیناسیون انجام نشود این امر که پیک ششم با همین واریانت دلتا یا با واریانت جدیدی مانند لامبدا رخ دهد دور از انتظار نیست. تنها کار مهم در این میان انجام سریع و گسترده واکسیناسیون است. فواصل بین دو پیک کرونا عدد مشخصی ندارد زیرا وابسته به شرایط و متغیرهای متعدد است.
نظر علمی درباره اثربخشی واکسن “سینوفارم”
دبیر کمیته علمی کشوری کووید۱۹ با اشاره به برخی شایعات مبنی بر بی اثر بودن واکسن سینوفارم، گفت: اکنون نمی‌توانیم درباره اثر واکسن‌ها مقایسه خوبی انجام دهیم. زیرا هنوز اطلاعات‌مان نسبت به واکسن‌ها و پلتفرم‌های مختلف واکسن ناقص است. با این حال می‌دانیم که سازمان جهانی بهداشت این واکسن‌ها را قبول کرده و به همه جوامع توصیه کرده که واکسیناسیون را با هر پلتفرم مورد تایید، انجام دهند.
دکتر عاطفه عابدینی درباره وضعیت و روند بیماری کووید ۱۹ در کشور، گفت: اگر به نمودار بیماری در کشور نگاه کنیم، چند روزی است که موارد مثبت بیماری و میزان مرگ‌ومیرمان کاهش یافته است و ان‌شاءالله این وضعیت به نوعی آغاز روند نزولی پیک پنجم در کشور باشد. به عنوان مثال بر اساس نمودارهای بیماری از روزانه ۳۰ هزار مورد مثبت کرونا به ۲۵ هزار مورد مثبت رسیده‌ایم و شاید بتوان گفت که یک کاهش پنج درصدی را داشته باشیم. در زمینه مراجعات سرپایی نیز یک کاهش چند درصدی مشاهده می‌شود.
روند نزولی کرونا در سیستان و بلوچستان
وی افزود: در سیستان و بلوچستان، شرایط بسیار خوبی را شاهدیم و به نظر می‌رسد که فعلا در این استان روند بیماری نزولی است. با این حال در سایر مناطق کشور یا همچنان در پیک قرار داریم و یا به تازگی از پیک خارج شده‌اند. به عنوان مثال در استان کرمان که شرایط مقداری بهتر شده، اما هنوز نمی‌توان ۱۰۰ درصد درباره آن قضاوت کرد.
عابدینی درباره وضعیت بیماری در تهران نیز گفت: در تهران به نظر می‌آید که در پلاتو پیک مانده ایم و ان‌شاءالله که روند رو به نزول رود.
لامبدا هنوز در ایران شناسایی نشده است
وی در ادامه با اشاره به واریانت لامبدا که در برخی کشورهای اطراف ایران گزارش شده است، گفت: لامبدا موتاسیون جدیدی از ویروس کرونا است که به نظر می‌رسد که روی بیماری‌زایی اثر دارد و احتمالا شدت بیماری‌زایی‌اش بیشتر از دلتا باشد. البته این موضوع خیلی بستگی به این دارد که لامبدا در سطح جامعه به موتاسیون غالب بدل شود یا خیر که این موضوع هم بستگی به شرایط جامعه و ویروس دارد. البته با توجه به اینکه در برخی کشورهای همسایه ما دیده شده، احتمال اینکه در ایران هم باشد، وجود دارد، اما هنوز سکانس و شناسایی ثابت شده از این ویروس در کشور نداریم.
عابدینی گفت: البته هنوز نمی‌توان به دقت و با صراحت اظهارنظر کرد که این موتاسیون از واریانت دلتا خطرناک‌تر باشد. زیرا این مساله به شرایط بیماری‌زایی و … مرتبط است که باید مورد بررسی قرار گیرد.
واکسن سینوفارم؛ موثر یا بی تاثیر؟
وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره اما و اگرهایی که در زمینه اثربخشی واکسن سینوفارم مطرح می‌شود، گفت: بسیاری از این مباحث شایعه است. به طور کلی ما اکنون نمی‌توانیم درباره اثر واکسن‌ها مقایسه خوبی انجام دهیم. زیرا هنوز اطلاعات‌مان نسبت به واکسن‌ها و پلتفرم‌های مختلف واکسن ناقص است. با این حال می‌دانیم که سازمان جهانی بهداشت این واکسن‌ها را قبول کرده و به همه جوامع توصیه کرده که باید سعی کنید، واکسیناسیون را با هر پلتفرمی انجام دهید. حتی اگر اثرش کم است. بنابراین بر اساس نظر سازمان جهانی بهداشت درصد واکسیناسیون مهمتر از نوع واکسن است.
عابدینی درباره انتشار تصاویری در شبکه های اجتماعی از آزمایش آنتی‌بادی افرادی که واکسن سینوفارم دریافت کرده‌اند و این ادعا که هیچ گونه آنتی‌بادی در بدن آنها ساخته نشده، گفت: اصلا ربطی ندارد. زیرا اولا باید آنتی‌بادی نوع خاصی را اندازه گرفت، گاهی شاید لازم باشد که آنتی‌بادی نوترالیزان یا خنثی‌کننده اندازه‌گیری شود. ممکن است در برخی افراد تولید آنتی‌بادی با هفته‌ها تاخیر باشد و تحریک ایمنی سلولی‌اش بیشتر باشد، اما نباید بر اساس این تصاویر بر عدم کفایت یا عدم تاثیر واکسن نتیجه‌گیری کنیم. در عین حال نمی‌توان گفت که هرکس میزان آنتی‌بادی‌اش بسیار بالاست، اصلا به بیماری مبتلا نمی‌شود. طرح چنین مباحثی به این صورت اصلا درست نیست.
علت بروز قارچ سیاه و نحوه درمان
دبیر کمیته علمی کشوری کووید۱۹، درباره بروز بیماری قارچ سیاه در کشور نیز گفت: بیماری قارچ سیاه یک بیماری قارچی است که در بیمارانی که به هر دلیلی سیستم ایمنی‌شان ضعیف شده باشد یا دیابتی‌هایی که کنترل‌شان ضعیف است یا کسانی که داروهایی مانند کورتون زیاد مصرف کردند، می‌تواند اتفاق افتد. در بیماری کووید هم اگر بیماری زیاد طول بکشد یا اینکه داروها به نحوی باشد که سیستم ایمنی را خیلی تحت تاثیر قرار دهد و آنتی‌بیوتیک‌های بی رویه و بدون دلیل داده شود، ممکن است این عارضه رخ دهد. بر همین اساس باید هم در تجویز این داروها و هم در مصرف آنها دقت کرد تا این عرضه رخ ندهد.
عابدینی گفت: این بیماری درمان ضد قارچ دارد. پروتکل درمانی کووید همچنان سر جای خودش هست، اما اگر عارضه قارچ سیاه برای بیماری رخ دهد درمان ضدقارچ هم برایش شروع می‌شود. من در بیمارستان مسیح دانشوری که تعداد زیادی بیمار دارم، تاکنون موردی از قارچ سیاه نداشتم، اما ممکن است در مواردی رخ دهد. باید توجه کرد که دوز داروها را دقیق تجویز کنیم. اگر در این زمینه دقت شود هم می توان از بروز این بیماری جلوگیری کرد و در عین حال اگر هم رخ داد می‌توان زود آن را شناسایی و درمان کرد.
ستاد اجرایی فرمان امام هیچگاه مانع واردات واکسن کرونا نشد
مدیر اجرایی فاز سوم طرح واکسیناسیون واکسن کووایران برکت گفت: ستاد اجرایی فرمان حضرت امام هیچگاه مانعی برای واردات واکسن نبوده و مسئولان وزارت بهداشت باید برنامه‌ریزی را به‌صورت ماهانه برای رفع نیاز کشور انجام می‌دادند.
«سیدرضا مظهری» مدیر اجرایی فاز سوم طرح واکسیناسیون واکسن کووایران برکت در ارتباط با اظهارات برخی از داوطلبان آزمایش‌های بالینی مبنی بر اینکه به آنها اعلام شده تحقیقات بر روی پروژه واکسن کووبرکت به دلیل نبود بودجه متوقف شده است، به خبرنگار ایلنا گفت: ما سه فاز مطالعه یک، دو و سه را برای این مطالعه در نظر گرفته بودیم. تعهد ما این بوده که برای هر فرد که در این سه فاز شرکت کرده است، خدمات تشخیصی، درمانی و احیانا هر خدمتی که براساس پروتکل مورد نیاز باشد را انجام دهیم و هزینه‌هایش را هم تقبل کنیم.
او در ادامه گفت: اما مجاز نیستیم به کسی که خارج از مطالعه باشد، حتی اگر در برنامه عمومی واکسیناسیون کرونا واکسن برکت زده باشد و درخواست برای پوشش هزینه‌های احتمالی را داشته باشد، این خدمات را ارائه دهیم، حتی اگر فردی در مطالعه باشد و مقطع مطالعه پایان پذیرفته باشد، نمی‌توانیم در بازه زمانی نامحدود این خدمات را ادامه دهیم، مگر اینکه مشکل فرد بصورت اختصاصی به واکسن مرتبط باشد.
او افزود: به علاوه اینکه نوع خدمات قابل ارائه و پوشش هزینه‌ها باید بر اساس نیاز این افراد به این خدمات و مطابق با نظر پزشک معتمد پروژه که در هر شهرستان از مناطق اجرای پروژه مستقر هستند، صورت بگیرد و نه خدماتی که به‌صورت سلیقه‌ای و با نظر شخصی داوطلب بیان می‌شود.
او در ادامه گفت: برای مثال فردی می‌گوید از من آزمایش آنتی بادی بگیرید. درحالی که ما در فاز مطالعه، تست آنتی بادی را از افراد گرفته‌ایم و تحلیل کرده‌ایم. نیاز به تکرار این آزمایش‌ها از نظر علمی وجود ندارد. انجام خدمات غیرضروری هزینه‌بر و بی‌فایده است و اگر ضرورتی از سوی پزشکان معتمد احساس شود، قطعا هزینه‌های آن پوشش داده می‌شود.
مظهری گفت: موضوع نبود بودجه اصلا صحت ندارد. ما کماکان هزینه‌های بستری و درمان افرادی که در فاز سوم مطالعه بوده‌اند و احیانا ممکن است به بیماری مبتلا شده باشند را پوشش می‌دهیم.
نبود بودجه اصلا صحت ندارد
او در پاسخ به این سوال که چرا نتایج فاز یک و دو مطالعات بالینی برکت هنوز منتشر نشده است، گفت: نتایج فاز یک و دو مطالعات بالینی تحلیل شده و همه کارهای آن انجام شده است. در یکی از مراجع معتبر چاپ مقاله بین المللی سابمیت شده است و در مرحله داوری است. اینها طول می‌کشد. البته یک بخش از تحلیل نتایج برای ناظران وزارت بهداشت بوده که آنها ربطی به چاپ مقاله ندارد. ما داده‌ها و مستندات را باید به مرجع رسمی و ناظر علمی پروژه در وزارت بهداشت تحویل می‌دادیم که این اقدام صورت گرفت و تحلیل‌های انجام شده نیز موید این مساله است که واکسن ایمن است و اثربخشی دارد.
مظهری گفت: اساسا چاپ مقاله به مجوز اضطراری در سطح ملی و کشوری ارتباطی ندارد. چاپ مقاله ضمن اینکه شرایط را به گونه‌ای فراهم می‌کند که سایر دانشمندان و محققان از نتایج علمی آن بهره ببرند، در مورد مجوزهای بین المللی و موضوعات صادرات واکسن و همچنین سفر به خارج کشور برای افرادی که این واکسن را زده‌اند، کاربرد دارد.
او افزود: اینکه نتایج منتشر نشده است، به این معنای نیست که در حال حاضر هیچ داده‌ای موجود نیست و یا تحلیل‌ها مبین شرایط نگران کننده‌ای برای پروژه باشند. به غیر از نتایج حاصل از مطالعه فاز یک و دوم، فاز سوم مطالعه هم نتایج مفصل قابل انتشار را خواهد داشت. البته باید دانست که فاز سوم حداقل یک سال تداوم خواهد داشت، ولی نتایج آن در مقاطع چندماه یک بار قابل تحلیل و انتشار است.
معاندان درباره واکسن برکت شانتاژ می‌کنند
مظهری گفت: برخی شانتاژ می‌کنند و فکر می‌کنند اگر مقاله منتشر نشده، به این علت است که یا نتایج شکست خورده یا اینکه اساسا هیچ داده‌ای برای قضاوت‌های علمی وجود ندارد و اینکه تصور می‌کنند بدون مبنا مجوز داده شده، باید بگویم که نه این‌گونه نیست. نتایج حاصل از فاز اول و دوم و بخشی از فاز سوم مبین صلاحیت این واکسن برای دریافت مجوز اضطراری بوده است.
او افزود: این روند در سایر کشورها هم مرسوم بوده است. به‌عنوان مثال واکسن اسپوتنیک قبل از انتشار نتایجش در لنست، به مردم در روسیه تزریق می‌شد و مجوز اضطراری را خود وزارت بهداشت و سلامت روسیه صادر کرده بود. همه واکسن‌های دیگر هم به همین صورت بوده است. مجوزهای اضطراری همیشه زمانی مطرح می‌شود که با گذشت بخش عمده‌ای از مطالعه شواهد قطعی در مورد کم‌خطر بودن و ایمنی‌زایی بدست آمده، اما مطالعه هنوز به انتها نرسیده است. این مساله فقط محدود به ما نیست. چین هم همین کار را کرد. منتها اینکه چرا آنها زودتر مقالاتشان چاپ شد، به این دلیل بود که آنها کارشان را زودتر شروع کرده بودند.
مظهری گفت: برخی از افراد معاند به این دلیل که واکسن برکت نمونه‌ای از مصادیق اقتدار نظام و ملت است شانتاژ می‌کنند و اصلا دغدغه‌شان مردم نیست. آنها می‌خواهند به شکلی عقده‌گشایی کنند. با زبانی صحبت می‌کنند که مردم را فریب دهند و آنها را نگران کنند. حتی اگر سلامت آنها را به علت ایجاد بی‌اعتمادی نسبت به واکسیناسیون به‌خطر بیاندازند.
تشریح چرایی تاخیر یک و نیم ماهه در فعالیت کارخانه دوم برکت
او در ارتباط با گزارش‌هایی مبنی بر کمبود واکسن برکت در برخی مراکز واکسیناسیون گفت: احتمالا تا بیستم شهریور، یک روز درمیان ۲۰۰ هزار دوز به وزارت بهداشت تحویل می‌دهیم و وزارت بهداشت و درمان هم طبق نظر کارشناسان ملی توزیع واکسن را بر عهده دارد. اصلا ما در این زمینه دخالت نمی‌کنیم. کارخانه اول برکت با ظرفیت سه تا چهار میلیون دوز در ماه بصورت شبانه‌روزی درحال فعالیت است.
او افزود: اما کارخانه دوم، به دلیل توقیف برخی از تجهیزات مانند بیوراکتورها در یکی از فرودگاه‌های یک کشور دیگر، یک ماه و نیم با تاخیر فعالیت مواجه شد. البته ما آن تجهیزات را از راه‌های پیچیده بالاخره وارد کشور کردیم و در خط تولید قرار دادیم، اما به هر حال این موضوع باعث بروز اختلال در پیش بینی‌ها شد.
مظهری در ارتباط با وعده تولید ۵۰ میلیون دوز از واکسن برکت تا پایان شهریور از سوی محمد مخبر گفت: این عدد یک پیش بینی بود و در پاسخ به سوال خبرنگاران و پرسشگران مبنی بر اینکه چه تعداد واکسن را تولید خواهید کرد، بیان شد. اما نکته اصلی اینجاست که آیا بیان این عدد باید به عنوان مانعی برای وارادت واکسن تلقی شود؟ به نظر من ستاد اجرایی فرمان حضرت امام هیچگاه مانعی برای واردات واکسن نبوده و مسئولان وزارت بهداشت باید برنامه‌ریزی را به‌صورت ماهانه برای فراهم‌سازی نیاز کشور انجام می‌دادند. واردات باید با در نظر گرفتن مابه‌التفاوت ظرفیت تولید و عرضه نقد واکسن در داخل کشور و ظرفیت تزریق ماهانه واکسن برنامه ریزی شود.
سطح ایمنی‌زایی واکسن برکت بهتر شده است
مظهری در ارتباط با تفاوت میان گفته‌های مسئولان واکسن برکت درباره میزان ایمنی‌زایی این واکسن گفت: مرجع اینکه میزان ایمنی‌زایی واکسن برکت تا چه اندازه است، مسئولان ناظر بر روند ایمنی‌زایی واکسن در وزارت بهداشت و درمان و ناظران پروژه هستند. آنها نتایج را آنالیز می‌کنند و مقاله‌ای که قرار است چاپ شود، به این مساله اشاره خواهد کرد. صحبت‌های مسئولان واکسن برکت درباره میزان ایمنی‌زایی واکسن برکت معتبر است، اما ممکن است با پیشرفت پروسه مطالعه، این رقم تغییر کند. ما یک نتیجه در فاز یک داشته‌ایم که تزریق سه میکرو واکسن برای ۵۶ نفر انجام شد و درصد ایمنی‌زایی را از آن طریق به دست آورده‌ایم. بعد تصمیم بر این شد که دوز آنتی‌ژن را بالا ببرند و به سطح ۵ میکرو برسانند. بنابراین سطح ایمنی واکسن تغییر پیدا کرده و بهتر شده است.
او افزود: براساس نتایج استخراج شده از فاز دوم، این عدد تغییر کرد و از سوی مسئولان واکسن برکت اعلام شد. بعد از آن، با پیشرفت مطالعه در فاز سوم و اینکه تا الان تمام جمعیت مورد مطالعه که ۲۰ هزار نفر هستند واکسن زده‌اند، باز نتایج ممکن است، تغییر پیدا کند. ممکن است بعد از یک سال در نهایت عدد بروز شده اعلام شود، اما این اعداد یک طیف نسبتا نزدیک به هم هستند، اینطور نیست که فاصله این ارقام خیلی زیاد باشد.
مظهری در ادامه گفت: این فقط محدود به برکت نیست. در حال حاضر فایزر و مدرنا هم که ایمنی‌زایی‌شان در حدود ۹۷ درصد اعلام شده، در طول زمان ارقام را تغییر داده‌اند و یا حتی ایمنی را در سویه‌های جهش یافته با مقادیر جدید اعلام کرده‌اند.
استقبال از واکسن برکت بیشتر از ظرفیت تولیدش است
مظهری در پاسخ به این سوال که میزان استقبال مردم از واکسن برکت به چه اندازه بوده است؟ گفت: در هر استان این مساله متفاوت و آمارهای آن هم نزد وزارت بهداشت و درمان است. استقبال از واکسن برکت فعلا بیشتر از ظرفیت تولید ماست. مردم مطالبه می‌کنند و واکسن برکت می‌خواهند. ما امیدواریم با راه‌اندازی کارخانه دوم و سوم مطالبات مردم را جواب بدهیم. انشالله مردم هم به ما بیشتر اعتماد خواهند کرد و صحت و یا دروغ بودن شایعات هم به تدریج مشخص می‌شود. واکسن‌های تولید شده ذخیره نمی‌شوند و تلاش می‌شود، بلافاصله و پس از طی دوران قرنطینه و کنترل به وزارت بهداشت تحویل داده شوند.
بیش از ۹۰ درصد مدیران برکت و خانواده‌هایشان واکسن برکت زده‌اند
مظهری در واکنش به ادعایی مبنی بر اینکه کارکنان مجموعه برکت، واکسن سینوفارم زده‌اند، گفت: نه تنها بیش از ۹۰ درصد مدیران ستاد فرمان اجرایی امام، بلکه خانواده‌های آنها هم واکسن برکت زده‌اند. حال ممکن است درصدی از آنها هم واکسن‌های دیگری زده باشند.
او افزود: حتی روز خاصی را به خاطر دارم که درنظر گرفته شد، برای اینکه مدیران در مجموعه‌ی یکی از پایگاه‌ها بیایند و واکسن بزنند. دو نوبت واکسن برکت آقای مخبر را خود من شخصا تزریق کرده‌ام. در نتیجه چنین چیزی اصلا صحت ندارد.