علی مویدی خرم آبادی رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در برنامه دستخط حضور یافت که مشروح سخنان وی به شرح زیر است:
*الان چند سال است که در ستاد مبارزه با قاچاق کالا هستید؟
تقریباً 3 سال و 6 ماه شده است.
*چطور گذشته است؟
من اول فرودین 97 منصوب شدم. 3-2 ماه بعدش که بحث برجام که توسط آن ملعون برداشته شد، با شرایط جدیدی مواجه شدیم لذا کار دشوار و سختی بود.
*از همانجا شروع کنیم. بخش هایی گفته شد و بخش هایی هنوز گفته نشده و می گویند طبقه‌بندی دارد، از کجا شروع شد؟ چطور درگیر کار شدید؟ چطور برخی چیزها را کشف کردید؟
پیش‌بینی این بود ترامپ برجام را بهم بزند و قدری توسط دولتمردان و کارگزاران اقدامات پیشگیرانه انجام گرفته بود، ولی خیلی از اینها موثر واقع نشد و با اتفاقی که پیش آمد، ما شاهد افزایش چشمگیر ارز و به تبعیت از آن، افزایش قیمت کالاها و همه اجناس شدیم.
متاسفانه برخی هم از این فرصت سوءاستفاده کردند و ناجوانمردانه به سرمایه های مردم آسیب وارد کردند، اما با تلاشی که شد در کالاهای اساسی توانستیم با مقرراتی که بر اساس قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز تعریف شد، خروج کالاهای اساسی را به خارج از کشور… چون قاچاق برعکس شد؛ بلافاصله با بحث برجام ورود بیش از هزار قلم کالا به کشور منع شد، اما بیشترین نگرانی ما از خروج کالاهای اساسی به خارج کشور بود.
*چرا؟
به لحاظ تفاوت قیمتی که در داخل کشور با کشورهای همجوار داشتیم. مثلا، ما در همه کالاهای اساسی تفاوت قیمت های 10 برابری و 20 برابری و چند برابری با کشورهای همسایه داشتیم. سوخت ما که یک کالای اساسی و یارانه ای است با کشورهای همجوار تفاوت قیمت خیلی زیاد شد و شاید بخشی از توان و انرژی ما مصروف این موضوع شد که بتوانیم از خروج کالاهای اساسی که منجر به کمی و کسری داخل کشور نشود، متمرکز شدیم و طبیعی است در چرخه توزیع متاسفانه بی‌عدالتی… برخی دسترسی بیشتری داشتند و برخی دسترسی کمتری داشتند، این تبدیل به فرصت برای آدم هایی که منتظر این فرصت هستند.
*یعنی همان رانت اطلاعاتی!
بله. ما در سطح عرضه بیشترین مشکل را داشتیم. وقتی کالا می آمد، مثلاً تا آن زمان ماگوشت وارد می کردیم یعنی در سال 97 بیش از 2 میلیارد دلار گوشت وارد کردیم و ذخیره داشتیم ولی این پیش‌بینی که این گوشت در شرایط خاص و اضطراری چگونه و چطور و به چه شکل و به چه نحوی توزیع شود تا به دست اهل آن برسد، این پیش‌بینی انجام نشده بود.
*چه کسی باید این پیش بینی ها را می کرد؟
طبیعی است که سیستم کار دولت و بازار است که دست وزارت صمت است. در بحث توزیع واقعاً هنوز این مشکل را داریم.
* بحث تنظیم، یعنی اینکه چه زمانی در بازار تزریق کنند؛ یعنی این کار درست اعمال نمی‌شد
با تلاش همه دلسوزان و کارهای فوری و اضطراری بخشی از این کالاها که می خواست به انحراف کشیده شود، جلوگیری شد، اما بخشی هم متاسفانه به انحراف رفت و بعضاً آنهایی که مستحق و نیازمند به این کالاها بودند با مشقت مواجه شدند و به سختی به دست آنها رسید.
*مثل همان زمان که قیمت گوشت تا چقدر افزایش یافت.
بله. آن زمان در توزیع گوشت کارنامه خوب و کارکرد درستی نداشتیم. بخشی تبدیل به قاچاق شد.
*در خصوص ارز چطور؟ این ارز که سیر صعودی گرفت قطعاً در زمینه قاچاق ارز نکاتی داشتیم.
همین خلاها را در بحث ارز هم داشتیم. اولاً ورود ارز را بلافاصله آزاد کردیم، یعنی تا آن زمان کسی می‌خواست ارز وارد کند باید مراحل سختی را طی می کرد و بخشی از ارز ما دست افرادی در بازار رفت که تبدیل به سرمایه های نامشروع شد و یا بخش کوچکی از آن خارج شد، ولی باز توفیقات خوبی در جهت مهار آن داشتیم.
*چه میزان تقصیر را برای بانک مرکزی وقت می دانید که نتوانست تنظیم کند و چه مقدار به دیگر نهادهای نظارتی برمی‌گردد؟
سهل‌انگاری هایی در گذشته صورت گرفته بود. به لحاظ اینکه پیش‌بینی های لازم انجام نگرفته بود اما در مقاطع بعد تا حدودی جبران شد.
بحث تعهداتی که تجار ما در جهت برگرداندن ارز داشتند، مقررات آن اصلاح شد، زمان تعیین شد و سامانه تعهدات ارزی راه‌اندازی شد، سامانه جامع ارز شکل گرفت. واقعاً شاهد کار شبانه روزی در ستاد با هدایت آقای رحمانی فضلی بودیم که بخش اعظمی از تلاش هایی که باید صورت می‌گرفت بصورت شبانه‌روزی و با هدفگذاری خوبی انجام شد و توانستیم با این مقررات که دولت تصویب کرد و دستور رئیس جمهور وقت بود، بخشی از خروج کالاها را مهار کنیم.
*چقدر جلوی کالاها گرفته شد؟ آماری وجود دارد؟
من می‌توانم بگویم کالاهای اساسی ما شاید به جز سوخت که نمی‌توان خیلی ….اما در بقیه بیش از 80 درصد مهار شد. اگر نبود، بحران درست می شد و هرج و مرج می شد. انصافاً همه دستگاه های مسئول در این فرایند به مقررات روز مجهز شدند، آموزش دیدند.
*گفته بودید قاچاق از 80 درصد به 50 درصد کاهش یافته است.
ببینید، تا سال 96 قاچاق ورودی ما 12 میلیارد و 500 میلیون دلار بود. با شروع جنگ اقتصادی که بخش اعظمی از کالاهای وارداتی ما منع شد، طبیعی است که بازار ما میل بیشتری به قاچاق پیدا کرد.
معتقدیم الان الحمدالله شرایط بهتر شده و کشور از بحث تولید، یک نفسی گرفته است. مجلس هم اخیرا در بحث تولید لوازم خانگی مصوبه خوبی داشت و الحمدالله در شرایط فعلی بخش اعظمی از کالاهای مورد نیاز از داخل تامین می شود و خیلی نیازمند به قاچاق و حتی واردات نیستیم.
*گفته بودید نقش برخی ها در مبارزه با قاچاق کالا صفر یا زیر صفر است. چه کسانی هستند؟
الان در یکی دو سال گذشته به لحاظ فرمایشات حضرت آقا در ایام نوروز و شعارهای سال، همه دستگاه ها واقعاً تلاش های خوبی داشته‌اند. تا آن زمان خیلی از دستگاه ها به وظایفشان نپرداخته بودند. مثل بحث سامانه ها که تا سال 92 قانون آن وضع شده است، ولی سال 97 استارت آن زده شد.
*چرا انجام ندادند؟
یکسری آئین‌نامه ها داشت که معطل مانده بود و بلافاصله که از طریق دولت پیگیری کردیم، دولت متوجه شد که این آئین‌نامه ها باید زودتر وضع می‌شد که نشده است. آئین نامه ها که وضع شد سهم هر دستگاه در مبارزه کاملاً مشخص شد. برخی از دستگاه ها خلاهایی دارند و الان بیش از 70 درصد از این سامانه ها را راه‌اندازی کردیم و برخی از دستگاه ها کار خود را 99 تا 100 درصد انجام دادند و برخی تا 70 درصد کار خود را انجام دادند.
*گفته بودید واردات یکی از ارگان های دولتی میز، صندلی و تلویزیون به جای تجهیزات پزشکی داشته!
متوجه شدیم یکی از وزارتخانه هایی که آن زمان گزارش آن را به مراجع ذیربط و دستگاه نظارتی دادیم، وزارت بهداشت بود که بخشی از ارزهایی که گرفته بود باید به داروهای اضطراری مورد نیاز بیماران صعب العلاج اختصاص می‌دادند، متاسفانه بخشی به این ابزارآلات اینچنینی اختصاص داد. اولاً گزارش آن را هم به دولت و هم به وزیر وقت دادیم و هم اینکه به دستگاه های نظارتی دادیم و محکم ایستادیم و پرونده به سرانجام رسید.
*چقدر حمایت می شدید یعنی در تصمیم گیری ها چقدر فشار می آمد و چقدر حمایت می‌شدید؟
هیچ موضوعی را به دولت و قوه قضائیه منعکس نمی‌کردیم که خدای ناکرده مانعی جلوی آن قرار گرفته باشد؛ یعنی پیشنهاداتی که به دولت می‌کردیم در اسرع وقت به ریاست جمهوری می‌رسید و به دولت منعکس می‌شد و انصافاً در تصویب این مقررات همکاری خوبی شد.
در پرونده های عمده که داشتیم که اکثراً رسانه ای شد و برخی هم برخورد شد، شاید در مسیر رسیدگی پرونده ها موانعی ایجاد می شد، در صدد بودند نفوذهایی در آن انجام گیرد ولی واقعاً پرونده خاصی به جز پرونده آن خانمی که فرزند یکی از وزرا بود که شاید بعضاً در صدد توصیه و سفارش بودند، ولی از آنجا که می دانستند نه ما توصیه‌پذیر هستیم و نه بخش هایی که تحت نظارت ما بودند، توصیه‌پذیر هستند، کسی که بخواهد در این شرایط ورود پیدا کند و مسیر پرونده و گزارش را منحرف کند من حضور ذهن ندارم.
*قضیه رمزارزها هم مهم است. این اصلا از کجا شروع شد؟ آئین نامه این را دولت تصویب کرده است، درست است؟
در بحث رمزارزها تقریباً تا دو سال پیش هیچ مقرراتی وجود نداشت، هر چه وارد می‌شد می‌گفتند قاچاق است و بخشی از دولت گفته بودند دولت وارد کند و مردم وارد می کردند می‌گفتند قاچاقچی هستند! دولت وارد می کرد می‌گفتند به لحاظ این که دستورالعمل بانک یا موسسه ای دارد، از آن استفاده می کردند حتی وزارت نیرو ما مطلع بود کجاها استفاده میشود.
ستاد ورود پیدا کرد، بررسی کردیم، گزارشی به دولت دادیم که آن زمان نزدیک 500 هزار رمزارز را کشف کردیم. خب درخواستی از دولت داشتیم، دولت دستوری داد، آئین نامه ای درست شد که اینها را ساماندهی و شناسایی شود. دولت تعریف کند اگر اینها قرار است فعالیت داشته باشند، مجوز گرفته شود و آنهایی که کشف شدند و پرونده برای آنها تشکیل شده، سریع تعیین تکلیف بشود و رمزارزهایی اگر دولت تشخیص می دهد مورد استفاده است، مجوز داده شود. اینها را از طریق حوزه حقوقی دولت پیگیری کردیم. انضباط بخشی ثورت گرفت.
اما امروز در کشور ما یکی از چالش هایی که در آینده ، چه در بحث مبارزه با قاچاق کالا و ارز و چه در بحث اقتصادی، خواهیم داشت و اینکه دنیا به سمت رمزارزها می رود و هم می تواند فرصت ایجاد کند و هم می تواند تهدید ایجاد کند. به هر حال هیچ کشوری نتوانسته این امر را 100 درصد فرصت تلقی کند.
*اینهایی که استفاده می کنند، می گویند برای کنترل قاچاق کالا دستگاه های خاصی است که نیاز نیست …
«ایکس ری» را می فرمایید.
*بله. ایکس‌ری هایی که کامیون ها رد میشوند و مشخص می شود داخل آن قاچاق است یا خیر. این بالاخره تهیه شد؟
ایکس ری یک صنعت بسیار پیچیده است. خوشبختانه ما مجهز به این صنعت شدیم. در گذشته کاملاً وابسته بودیم. بنا به دستور مقام معظم رهبری و پیگیری هایی که دستگاه ها داشتند، خوشبختانه امروز تولید ایکس‌ری را برای ایجاد امنیت برای تجارت و ترانزیت اتفاق افتاده و توفیقات خوب بود.
*الان قاچاق تلفن همراه به پائین‌ترین حد رسیده است؟
به صفر رسیده است. چیزی به نام قاچاق تلفن همراه نداریم. مگر اینکه کسی به خارج سفر کندو یک تلفن همراهی با خودش بیاورد. ولی این تلفن قطعه ای است که قابل استفاده نیست.
*بعد از طرح ریجیستری؟
بله. یکی از کارهای بزرگی که در 3-2 سال گذشته انجام دادیم و کل نظام باید بدان افتخار کند بحث ریجیستری کردن تلفن همراه است و ما در سال بیش از 12 میلیون گوشی تلفن مورد نیاز جامعه داریم. امروز تلفن یکی از کالاهای ضروری و مورد نیاز جامعه ماست. آن زمان شاید 90 درصد بصورت قاچاق بود ولی امروز می توانم عرض کنم این توفیق حاصل شده است. جلسه ای با آقای جهرمی، وزیر وقت ارتباطات، داشتم که می‌گفت کاری را 4-3 دستگاه انجام دادیم که من بعنوان وزیر الان یک تلفن هدیه گرفتم امکان اینکه این تلفن را بعنوان وزیر فعال کنم، ندارم.
باید به همه تبریک گفت. امروز بخش اعظمی از سرمایه مردم که از طریق قاچاق تلفن به هدر می‌رفت، این جلوگیری شده و بعنوان یک کار بزرگ ملی و در حد تقدیر و تشکر از همه دست‌اندرکاران می‌توان از آن نام برد. البته اقدام دیگری هم در بحث سیگار داشتیم که سیگار را هم ریجیستری کردیم و بعنوان کاری که در دنیا اتفاق افتاده است.
*یعنی این اتفاق برای سیگار هم افتاده است؟
بله. خیلی از کشورها از این کار ما الگوبرداری کردند و حتی بهداشت جهانی از این موضوع تشکر کرد و بعنوان کار مثبت تولید داخل از لحظه تولید تا مصرف می تواند رصد شود و در فروشگاه هایی که سیگار قاچاق به فروش می‌رسد می توان با کنترل و نظارت بفهمیم کدام سوپرمارکت سیگار قاچاق را بفروش می‌رساند و خدای ناکرده به مقررات و ضوابط ما پایبندی نداشته باشد.
*قاچاق خودرو وضعیتش چطور است؟
تا سال 97 و قبل از بحث برجام، ورود خودرو آزاد بود، الان ورود خودرو کلا ممنوع است. قاچاق خودرو نداریم مگر این که لنجی از طریق دریا به کشوری می رود و بخواهد ماشین مستعملی را داخل خودرو بزند و بیاورد و آن هم نادر است و در بنادر و سواحل کشف می شود، چون اینها نمی تواند در چرخه پلاک‌گذاری و تملک قرار بگیرد. چیزی با عنوان قاچاق خودرو که امروز وقت خودمان را به آن اختصاص دهیم، نداریم.
*گفته بودید من صحبت های وزیر بهداشت را قبول دارم و مافیای دارو وجود دارد.
الان هم عرض می کنم و خدمت جناب آقای عین اللهی که اخیراً به عنوان وزیر بهداشت منصوب شدند و هم به مردم و هم کارگزاران نظام عرض می‌کنم، مافیایی که در دارو داریم در هیچ حوزه دیگری نداریم. در جلسه ای که خدمت آقای نمکی بودیم همین موضوع را تائید کردند و بارها این را اظهار کردند. تا بحث سامانه ها در وزارت بهداشت 100 درصد عملیاتی نکنیم، این خلاها و رانت‌ها به اهدافش می رسد و سودجویی خودشان را دارند.
*مصداقی در خصوص مافیای دارو می توانید صحبت کنید؟ الان برای واکسن هم این وضعیت را داریم؟
واکسن نه، مسیر واکسن از روز اول با وزارت بهداشت مقررات تنظیم شد و تعداد واکسنی که در کشور تزریق شده، مشخص است به نام چه کسی است و کجا تزریق شده و در چه مکانی تزریق شده و دغدغه ای در این زمینه برای واکسن نداریم ولی در داروهای دیگر خلاهایی وجود دارد از مسیر صحیح و شبکه توزیع خارج می شوند و بعضاً شاهد اتفاقات تلخ در کشور هستیم.
برخی داروها خارج از شبکه است و به صورت بازار آزاد به فروش می رسد. به صورت قاچاق نیست که از کشور خارج شود یا در داخل به صورت قاچاق به فروش برسد. این سامانه ها آماده است و امکانات فراهم و طراحی شده و مستقر شده است. متاسفانه در نهایی کردن ان شاید تعارض منافع باعث شده است عملیاتی نشود.
*تعارض منافع کجا با کجا؟
من تعارض منافع را در تولید و چرخه توزیع دارو کاملاً مشاهده می کنم. آقای نمکی هم بهتر از من می داند و آقای عین اللهی هم در آینده به این خواهد رسید. من از ایشان خواهش می کنم بعنوان یک اولویت در نظر بگیرند، البته نامه ای خدمت ایشان تقدیم کردیم که یک وقت ویژه ای را باید برای ساماندهی این سامانه هایی که از تامین مواد اولیه است، بگذارند؛ چون ما بخشی در مواد اولیه مشکل داریم.
*دولت جدید را چطور می بینید؟
الحمدالله با لطف خدا و همت مردم یک دولت انقلابی و با تاکید بر شعارها و ارزش های انقلاب اسلامی برسرکار آمد. واقعاً انسجام در بین تیم اقتصادی دولت دوازدهم نبود و مسئولین وقت هم به این امر اذعان داشند ولی در دولت فعلی انسجام خوبی صورت گرفته است. همه سرمایه های انقلاب در عرصه این دولت قرار گرفته‌اند و ان‌شالله آینده نسبت به گذشته بهتر باشد.
*وزرا را چطور دیدید؟
ما با حوزه های اقتصادی و تجاری که کار داریم، خوب هستند به خصوص در حوزه ستادی نهاد ریاست جمهوری که دوستانی که منصوب شدند افراد صاحبنظری هستند. احساس می‌کنم انگیزه انجام کار وجود دارد و جدیت در کار هست و قاطعیت در تصمیم‌گیری هم وجود دارد. در حوزه اقتصادی شاید برخی تجربه اقتصادی و مدیریتی ندارند، اما صاحبنظر در حوزه های اقتصادی هستند و ان شاالله با بکارگیری همه ابزار و امکانات شاهد اتفاقات خوبی باشیم.
*چقدر الان ستاد مبارزه با کالا و ارز با دستگاه های امنیتی به هماهنگی رسیده‌اند؟
شاید در بهترین شرایط قرار داریم. من در 3-2 سال گذشته که در جنگ بودیم، شاید ورود شورای عالی امنیت ملی به مباحث مبارزه با قاچاق کالا یک اقدام بی‌سابقه می‌دانم. به لحاظ گزارش‌هایی که به محضر حضرت آقا، ریاست جمهوری وقت دادیم، شورای عالی امنیت ملی ورود پیدا کرد و در حد اعلی همکاری داشت.
به تبع، وزارت اطلاعات و نیروی انتظامی نهایت همکاری را داشتند، دستگاه قضائی که نماینده ویژه ای در ستاد دارند نهایت همکاری را داشتند، امروز می توان گفت حوزه های امنیتی که جرم سازمان‌یافته قاچاق دست آنهاست، مثل وزارت اطلاعات و نیروی انتظامی و تعزیرات حکومتی، در یک شرایط ایده‌آل در همکاری و هماهنگی هستند.
*چقدر از پرونده هایی که به دستگاه قضا دادید به نتیجه رسید و چه میزان به نتیجه نرسیده است؟
من یک نکته ای را در سه سال پیش در زمان آقای آملی عرض کردم. دو هزار پرونده را شناسایی کردم که ارزش این پرونده ها بیش از 10 هزار میلیارد تومان بود که در اجرای احکام مانده بود.
همان زمان آقای آملی دستور داد و آقای اژه ای شخصاً پیگیری کردند و بعد آقای رئیسی تشریف آوردند در جلسه ای با ایشان، به جد دستور دادند و پیگیری کردند، کارگروهی تشکیل شد و بخشی از سرمایه ملت را از قاچاقچیان گرفت. به صفر نرسیده است ولی فکر می کنم از آن اقدامات نزدیک به 50 درصد اتفاق افتاده است و شاید 50 درصد از آن پرونده ها هنوز باقی است، ولی جلسه ای که اخیراً با آقای اژه ای داشتیم و خوشبختانه با تیمی که تشکیل داده‌اند، جزو دغدغه های اصلی زمان آقای رئیسی که رئیس قوه بودند، بود. امروز هم جزو دغدغه های اصلی آقای اژه ای به عنوان رئیس قوه قضائیه است و به جد تیم هایی که تشکیل داده‌اند، در صدد بازگرداندن سرمایه مردم از دست قاچاقچیان هستند.
*برای بسیاری این سوال است که این لوازم و وسایلی که قاچاق است و ثبت و ضبط می شود، چه میشود؟
اینها دو بخش است. کالاهایی که معمولاً وارد میشوند اگر مواد غذایی باشد طبیعی است که باید امحاء شود، چون بهداشت تائید نمی‌کند. بخشی شاید لوازم و قطعات باشد که اگر استاندارد تائید نشده، باید امحاء شود. بخشی هم کالاهایی است که مورد نیاز است. مثلاً در همین جنگ اقتصادی بخشی از کالاهای لوازم پزشکی داشتیم که مورد نیاز وزارت بهداشت بود.
من گردش کاری برای ریاست جمهوری گرفتم و ایشان دستور دادند که وزارت بهداشت بررسی کند، آنهایی که استاندارد و قابل بهره‌برداری است، مورد استفاده قرار گیرد و آنهایی که مورد استفاده نیست امحاء شود. برخی از کالاها نیز لوکس است مثل خودروهای لوکس که نه شماره‌گذاری می شود و نه قبل تملک است امحاء می کنیم.
*یعنی خودروهای لوکس هم امحاء میشود؟!
بله.
*خب نمی توان کاری کرد که از آنها استفاده شود؟
اگر قرار باشد کالاهای لوکس برای مردم ممنوع باشد برای کارگزاران هم باید ممنوع باشد.
*حضرت آقا چندین بار اشاره کردند مبارزه با قاچاق، مبارزه با کولبرها و افراد ضعیف لب مرز نیست؛ بلکه مبارزه با باندهایی است که بصورت کلان فعالیت می‌کنند. برای کوله‌برها چه اقدامی شده است؟
مرزنشین را سرمایه امنیت ملی می‌دانیم. مرزنشین واقعاً مرزدار کشور است و یکی از دغدغه های ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز این است که ما تجارت مرزنشینان را به عنوان یک اولویت و یک کار درازمدت که همه مولفه های تجاری، اقتصادی، توسعه یافتگی در ان احصاء شده باشد.
این طرح را خوشبختانه احصاء کردیم و در اواخر دولت گذشته به تصویب نرسید. اتفاقاً چون در سال گذشته به استحضار آقای رئیسی ریاست محترم وقت قوه قضائیه رسیده بود، ایشان استقبال کردند و الان جزو اولویت های دولت فعلی است. بحث کوله‌بری را قطعاً تبدیل به یک تجارت رسمی می‌کنیم. گفتگوها انجام گرفته و کارشناسی شده است و در حال تصمیم گیری است.