مدیرعامل اسبق شرکت صنایع پتروشیمی گفت: با توجه به ظرفیت‌ها و نیازهای ایران، عضویت اصلی ایران در سازمان همکاری شانگهای می‌تواند تعاملات اقتصادی مناسبی را با سایر کشورهای عضو این سازمان شکل بدهد و یک بازی برد-برد ایجاد کند.
سازمان همکاری شانگهای Shanghai Cooperation Organization – (SCO) در سال ۲۰۰۱ با هدف همکاری‌های چندجانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان و با هدف برقرار کردن موازنه در برابر نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه پایه‌گذاری شد.
با توجه به فعالیت‌ها و همکاری‌های گسترده اعضاء سازمان همکاری شانگهای در حوزه‌های سیاسی، امنیتی، اقتصادی، بازرگانی، پولی-بانکی، انرژی و فرهنگی، عضویت دائمی ایران در این سازمان در روابط بین‌الملل و گسترش تعاملات اقتصادی فرصت‌های زیادی را برای کشور به همراه خواهد داشت.
در این بین بهره‌مندی ایران از بیشترین منابع نفت و گاز دنیا و موقعیت ژئوپلیتیک ایران در منطقه، کفه ترازو برای گسترش تعاملات چندجانبه با سایر کشورهای ذیل این سازمان سنگین می‌کند و بدین صورت ایران می‌تواند به عنوان یک بازیگر موثر ضمن تضمین امنیت انرژی و ترانزیت کشورهای عضو از ظرفیت‌های سیاسی، اقتصادی و تکنولوژیک این کشورها بهره ببرد.
*برگ برنده ایران به عنوان یک تامین‌کننده مطمئن انرژی
در این راستا عبدالحسین بیات، مدیرعامل اسبق شرکت ملی صنایع پتروشیمی و کارشناس ارشد اقتصاد انرژی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس با اشاره به رویکرد صحیح دولت سیزدهم در حوزه دیپلماسی اقتصادی گفت: فارغ از اینکه اولویت ایران در تقویت روابط با کشورهای دنیا چگونه تعریف شود، باید همواره به یک نکته توجه کرد، اینکه در این روابط نباید به هیچ وجه به تولید داخلی صدمه وارد شود. به بیان دیگر هدف ما از گسترش روابط با کشورها باید تقویت تولید ملی و پوشش خلا‌ها و کاستی‌های داخلی با استفاده از ظرفیت کشورهای خارجی و صادرات محصولات ایرانی به این کشورها تعریف شود.
وی ادامه داد: ظرفیت‌های موجود در صنعت نفت ایران نقش قابل توجهی در شکل‌گیری روابط اقتصادی با سایر کشورها دارد. به هر حال ما چه بخواهیم و چه نخواهیم یک کشور نفتی هستیم و می‌توانیم از این ظرفیت در تعاملات بین‌المللی استفاده کنیم. البته باید حواسمان باشد که با اتخاذ سیاست‌های غلط و استفاده نادرست از ظرفیت نفت و منابع هیدروکربوی برای خودمان نقطه ضعف درست نکنیم. به بیان دیگر اقتصاد ما باید مبتنی بر نفت باشد نه متکی بر نفت.
بیات اظهار داشت: پس حمایت از تولید ملی و بالفعل کردن ظرفیت‌های اقتصادی به خصوص در حوزه نفت و برطرف کردن گلوگاه‌های اقتصاد کشور از جمله مسائلی است که دست ما در تعامل اقتصادی با سایر کشورها پُر می‌کند. متاسفانه در طول سال‌های گذشته نسبت به حمایت از تولید داخل بی‌توجهی شد و با وجود دستیابی مهندسان ایرانی به فناوری‌ها و محصولات با تکنولوژی بالا، نمونه مشابه خارجی آن در تعامل با کشورهای دیگر وارد میشد که این رویکرد اصلا قابل توجیه نیست.
مدیرعامل اسبق شرکت ملی صنایع پتروشیمی گفت: برای شکل‌گیری تعامل با کشورها ابتدا باید بدانیم که کشور ما چه ظرفیت‌هایی برای ارائه دارد و چه احتیاجات و نیازهایی برای دریافت از طرف مقابل دارد. سپس متناسب با این دو دانسته ببینیم چه کشورهایی در لیست تعامل اقتصادی با ایران می‌توانند قرار گیرند. همانطور که اشاره کردم ایران دارنده بیشترین منابع نفت و گاز دنیاست و می‌تواند به عنوان یک تامین‌کننده مطمئن انرژی برای سایر کشورها نقش بازی کند، اما از طرفی دیگر به تکنولوژی و سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف نیاز دارد.
*وابستگی متقابل ایران و سازمان همکاری شانگهای چگونه ایجاد شده است؟
وی تاکید کرد: به نظر بنده با توجه به ظرفیت‌ها و نیازهای ایران، تبدیل شدن ایران به عضو اصلی سازمان همکاری شانگهای می‌تواند تعاملات اقتصادی مناسبی را با سایر کشورهای عضو این سازمان شکل بدهد و یک بازی برد-برد ایجاد کند، زیرا هم کشورهای عضو این سازمان مانند چین به «انرژی» ایران وابسته هستند و هم ایران می‌تواند از ظرفیت سرمایه‌گذاری کشورهای عضو استفاده کند.
بیات توضیح داد: در واقع بین ایران و اعضای این سازمان در حوزه‌های مختلفی وابستگی متقابل وجود دارد و قابل تعریف است. مثلا چین به نفت ایران نیاز دارد و از طرفی ایران برای افزایش بهره‌وری و بهینه‌سازی مصرف انرژی در کشور به سرمایه نیاز دارد و این دو کشور در این حوزه می‌توانند یک قرارداد مشترک منعقد کنند که نیاز هر دو برطرف شود.
مدیرعامل اسبق شرکت ملی صنایع پتروشیمی گفت: البته توجه داشته باشید که تنها دارایی ایران نیز انرژی نیست، بلکه در بسیاری از محصولات و کالاها و خدمات از جمله خدمات فنی و مهندسی ایران می‌تواند به عنوان یک صادرکننده نیاز کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای را برطرف کند. همچنین موقعیت جغرافیایی ویژه ایران نیز یکی دیگر ظرفیت‌هایی است که کشورهای عضو این سازمان در پیشبرد پروژه‌های‌شان در حوزه «ترانزیت» به آن نیازمندند.
وی اظهار داشت: توجه داشته باشید که هر چند کشورهایی مثل چین و هند به عنوان اعضای سازمان همکاری شانگهای، اقتصادهای قوی‌ای دارند اما این بدین معنا نیست که ما نمی‌توانیم به این کشورها صادرات داشته باشیم. نه اتفاقا با توجه به جمعیت زیاد این دو کشور و بازار بزرگی که وجود دارد، ظرفیت صادرات به چین و هند نیز بالاست و همین الان هم جریان صادرات غیرنفتی از ایران به این دو کشور برقرار است و ایران جایگاه بدی در بین سایر صادرکنندگان به این کشورها ندارد که البته می‌تواند بیشتر از این هم تقویت شود.
*آیا تحریم می‌تواند مانع تعاملات اقتصادی ایران و اعضای سازمان همکاری شانگهای شود؟
بیات خاطرنشان کرد: اولویت اصلی ایران در تعاملات اقتصادی باید در شکل‌گیری روابط با کشورهای منطقه متمرکز شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در حال حاضر کشورهایی غربی به هیچ یک از ظرفیت‌هایی که در ایران وجود دارد برای پیشبرد اهدافشان نیاز ندارند، در نتیجه این رابطه یکطرفه قابلیت تحقق و تداوم ندارد، درحالیکه در بین کشورهایی آسیایی جایگاه ایران در حوزه انرژی و ترانزیت می‌تواند بسیاری از معادلات منطقه و قاره آسیا را حل کند.
مدیرعامل اسبق شرکت ملی صنایع پتروشیمی گفت: در نتیجه وقتی وابستگی متقابل بین کشورها وجود داشته باشد مشکل تحریم با راهکارهایی قابل حل است، چون این وابستگی و نیاز متقابل، انگیزه‌ای ایجاد می‌کند که کشورها تحریم را دور بزنند. از طرفی در حال حاضر تحریم‌های اعمالی علیه ایران، تحریم‌های یکجانبه از طرف آمریکاست و تحریم‌های بین‌المللی نیست. هر چند که ما در اوج تحریم‌های بین‌المللی در سال 90 هم با کشورهایی هدف خود تعاملات‌مان برقرار بود.
وی ادامه داد: وقتی با توجه به ظرفیت ایران و کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای امکان برقراری رابطه برد-برد وجود دارد، برای دور زدن تحریم‌ها هم راهکارهای زیادی وجود داشته که قابل اجراست. صحت این ادعای بنده را نیز می‌توانید در صادرات محصولات پتروشیمیایی به هند و چین ملاحظه کنید که حتی در دوران تحریم نیز جریان آن برقرار بود و دو کشور راهکارهایی برای جلوگیری از اثرگذاری تحریم بر تعاملات اقتصادی خود پیدا کرده بودند.
بیات تاکید کرد: در نتیجه با توجه به تجارب گذشته، تحریم‌های یکجانبه‌گرایانه آمریکا قطعا نمی‌تواند در مسیر تعاملات اقتصادی برد-برد ما با سایر کشورها مانع ایجاد کند و ایران را در تعامل با کشورهای همسایه و آسیا و سایر کشورهای همسو متوقف کند، هر چند که در برخی موارد کار را سخت نیز می‌کند، ولی این موضوعات با توجه به انگیزه‌ای که در طرفین هست قابل مدیریت کردن است.
*ظرفیت کریدور شرق-غرب و شمال -جنوب ایران در ایجاد رونق اقتصادی
*می‌توانیم حجم مبادلات اقتصادی با سازمان همکاری شانگهای را 30 میلیارد دلار افزایش دهیم
مدیرعامل اسبق شرکت ملی صنایع پتروشیمی گفت: پس از عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای، گام بعدی در انعقاد قراردادها و توافق‌نامه‌ها بین ایران و سایر کشورهای عضو بر مبنای منافع مشترک تعریف می‌شود. این قراردادها قطعا زمینه همکاری بین کشورها را نسبت وضعیت فعلی افزایش می‌دهد. در سال گذشته میزان مبادلات ایران به کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای 28 میلیارد دلار بود که با توجه عضویت ایران در نشست اخیر، اگر توافقات و قراردادهایی خوبی بین کشورها امضا شود، پیش‌بینی می‌شود در گام اول این رقم به دو برابر افزایش یابد.
وی اظهار داشت: یکی از راهکارهای تقویت تعاملات اقتصادی بین ایران و کشورهای عضو، کاهش یا حذف تعرفه‌های گمرکی است که باعث افزایش جریان صادرات و واردات کالاها به کشورها می‌شود. البته باید همه این اقدامات حساب شده و بر مبنای حمایت از تولید داخل و منافع مشترک تعریف شود.
بیات در پایان خاطر نشان کرد: یکی دیگر از راهکارهای افزایش تعاملات اقتصادی، ایجاد مسیر و راه برای تجارت کشورها است. کریدور شرق به غرب و کریدور شمال به جنوب ایران اهمیت فوق‌العاده‌ای برای گسترش تجارت اعضای سازمان همکاری شانگهای دارد و ما می‌توانیم از این ظرفیت ترانزینی کشور برای رشد و شکوفایی اقتصادی ایران استفاده کنیم.