بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ شیوه زندگی مردم سراسر جهان را تغییر داده است. تا ۱۴ اکتبر ۲۰۲۱، بیش از ۷۱۶ هزار نفر تنها در ایالات متحده جان خود را از دست داده‌اند. کارشناسان بهداشت معتقدند واکسن‌های کووید-۱۹ یکی از مهمترین راههای کمک به پایان دادن این همه‌گیری محسوب می‌شوند.
به گزارش اس تی دی، اما نکته‌ای که وجود دارد این است که تزریق واکسن کرونا می‌تواند هم برای کودکان و هم بزرگسالان ترسناک باشد. اگرچه اطلاعات زیادی در مورد نحوه عملکرد واکسن‌های کووید-۱۹ وجود دارد اما درک برخی از آن اطلاعات دشوار است.
“گلن جی راپسینسکی”(Glenn J Rapsinski) به عنوان متخصص اطفال و پزشک بیماری‌های عفونی دانشگاه پیتسبرگ و دانشمندی که میکروب‌هایی مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها را مطالعه می‌کند به بررسی دقیق این بیماری و موضوع توسعه واکسن‌های کووید-۱۹ پرداخته است.
مهمترین نکته‌ای که باید در مورد واکسن‌ها بدانید این است که آنها به بدنتان آموزش می‌دهند که چگونه به کمک آنها برای مقابله با عفونت آماده شوند. به این ترتیب واکسن‌ها به بدنتان کمک می‌کنند تا برای حمله میکروب‌ها که ممکن است شما را بسیار بیمار کنند، آماده شود.
هر سه واکسن کووید-۱۹ موجود در ایالات متحده بر پروتئین میخ مانند کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ تمرکز دارند. کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ یک ویروس گرد همانند توپ بیس بال دارای چندین برجستگی است. برجستگی‌های روی آن، پروتئین‌های میخ مانند هستند.
در یک کروناویروس واقعی، پروتئین‌های میخ مانند به ویروس کووید-۱۹ اجازه ورود به سلول‌ها را می‌دهند تا ویروس بتواند نسخه‌های بیشتری از خود را ایجاد کند. ویروس نیز این کار را با چسبیدن به انواع خاصی از پروتئین‌ها به نام گیرندههای سلول‌های انسانی به ویژه سلول‌های ریه انجام می‌دهد. به این ترتیب، ویروس می‌تواند به سلول‌های سالم نفوذ کرده و آنها را آلوده کند.
واکسن‌های فایزر-بایو ان تک، مدرنا و جانسون و جانسون همه به صورت یکسان و با ارائه دستورالعمل‌هایی به سلول‌های بدن به منظور ساختن این پروتئین میخ مانند، کار خود را انجام می‌دهند. واکسن‌های فایزر و مدرنا این دستورالعمل‌ها را توسط یک مولکول به نام “آر ان ای پیام رسان” با خود به بدن حمل می‌کنند. این مولکول تک رشته‌ای شبیه یک تکه نوار بلند که یک سمت آن دستورالعمل ساخت یک پروتئین کد گذاری شده است، به نظر می‌رسد.
از طرف دیگر واکسن جانسون و جانسون این دستورالعمل‌ها را از طریق مولکول‌های دی.ان.ای به سلول‌ها می‌رسانند. این واکسن از ویروسی به نام آدنوویروس(که نمی‌تواند نسخه‌های بیشتری از خود ایجاد کند) برای حمل دی.ان.ای پروتئین‌های میخ مانند به سلول‌های انسانی استفاده می‌کند. این دی.ان.ای نیز سپس در آران‌ای پیام‌رسان که دستورالعمل‌ها را به پروتئین تبدیل می‌کند، کپی می‌شود.
بنابراین تفاوت اصلی بین سه واکسن این است که واکسن‌های فایزر و مدرنا دستورالعمل لازم برای مقابله با پروتئین را از طریق آر ان ای پیام رسان به بدنتان ارسال می‌کنند در حالی که واکسن جانسون و جانسون دستورالعمل را از طریق دی.ان.ای ارسال می‌کند. در هر صورت هر سه واکسن عملکردی یکسان دارند.
وقتی واکسن وارد بدن می‌شود، چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
هنگامی که واکسن کووید-۱۹ به بدنتان تزریق می‌شود، آران‌ای پیام‌رسان یا دی.ان.ای، توسط سلول‌های بافتی و سلول‌های ایمنی ویژه‌ای که در ماهیچه‌ها، پوست و اندام‌هایی به نام سلول‌های دندریتیک زندگی می‌کنند، محاصره می‌شوند.
سلول‌های دندریتیک مانند نگهبانان بر تمام قسمت‌های بدن نظارت می‌کنند و به جستجوی علائم حمله میکروب‌ها مانند کروناویروس می‌پردازند. به محض اینکه دی.ان.ای یا آران‌ای پیام‌رسان در داخل سلول‌های دندریتیک یا بافت قرار گرفتند، سلول‌های بدن از دستورالعمل‌های لازم برای ایجاد پروتئین‌های میخ مانند استفاده خواهند کرد. معمولا انجام این فرایند کمتر از ۱۲ ساعت طول می‌کشد. پس از اینکه پروتئین‌های میخ مانند ساخته و آماده تحویل به سیستم ایمنی می‌شوند، آن دی.ان.ای یا آران‌ای پیام‌رسان توسط سلول تجزیه شده و از بین می‌رود.
جالب است بدانید اگرچه سلول‌های شما پروتئین‌های میخ مانند مخصوص خود را ساخته‌اند اما باید گفت آنها اطلاعات کافی برای تهیه نسخه کامل ویروس را ندارند اما پروتئین‌های میخ مانند می‌توانند سیستم دفاعی بدن را تحریک کنند تا سیستم ایمنی، بخش دفاع خود را تقویت کرده و در صورت حمله ویروس کرونا کاملا آماده باشد.
هنگامی که سلول‌های بافتی و سلول‌های دندریتیک پروتئین‌های میخ مانند را به عنوان بازدیدکنندگان ناخواسته تشخیص دادند، سلول‌ها، قسمت‌هایی از پروتئین‌های میخ مانند را در بخش بیرونی خود قرار می‌دهند تا سایر سلول‌ها نیز آن را مشاهده کنند. در همان لحظه سلول‌های دندریتیک به منظور اطلاع رسانی به سایر سلول‌ها، سیگنال خطر نیز منتشر می‌کنند و اطلاع می‌دهند که پروتئین میخ مانند یک عامل تهدید کننده است. سیگنال‌های خطر نیز مانند تابلوهای زرد نئونی چشمک زن با اشاره به پروتئین میخ مانند می‌گویند: این پروتئین متعلق به بدن نیست و سپس این سیگنال‌های هشدار دهنده پاسخ ایمنی بدن را افزایش می‌دهد.
وقتی سیستم ایمنی فعال وارد عمل می‌شود، چه رخ خواهد داد؟
به لطف فرآیند هشدار، بدن اکنون در حالت آماده باش کامل و آماده یادگیری مبارزه با مهاجمان است. در این لحظه پروتئین‌های میخ مانند نیز پس از تزریق واکسن کووید-۱۹ ساخته شده‌اند.
سلول‌های ایمنی بدن که لنفوسیت‌های بی و لنفوسیت‌های تی نامیده می‌شوند، علائم هشدار دهنده مهاجم خارجی را تشخیص می‌دهند. در آن زمان هزاران تعداد از این سلول‌ها برای اطلاع از این تهدید جدید وارد عمل می‌شوند تا بتوانند به فرایند حفاظت بدن کمک کنند.
لنفوسیت‌های بی در ساختن تله‌های که آنتی‌بادی نام دارد، مهارت بالایی دارند. این آنتی بادی‌ها می‌توانند پروتئین‌های میخ مانند مهاجم را از بین ببرند.
لنفوسیت‌های بی مختلف تعداد زیادی آنتی بادی تخصصی تولید می‌کنند که آن آنتی بادی‌ها قادرند قسمت‌های مختلف یک ویروس یا باکتری را تشخیص دهند. لنفوسیت‌های بی نیز مانند یک کارخانه عمل خواهند کرد و به ساخت آنتی بادی‌های مهاجم ادامه می‌دهند تا در طولانی مدت از بدن محافظت کنند.
گفتنی است یک نوع لنفوسیت تی به نام لنفوسیت‌های تی کمکی در صورت وجود علائم خطر به لنفوسیت‌های بی در ساخت آنتی بادی کمک می‌کند. نوع دیگری از لنفوسیت‌های تی نیز هستند که کارشان این است که بررسی کنند آیا سایر سلول‌های بدن توسط ویروس آلوده شده‌اند یا خیر. اگر این نوع لنفوسیت تی یک سلول آلوده را شناسایی کند، سلول آلوده را حذف می‌کند بنابراین آن سلول نمی‌تواند نسخه‌های بیشتری از خود ایجاد کرده و عفونت را به سایر سلول‌ها منتقل کند.
علت درد بازوها پس از تزریق واکسن چیست؟
از آنجا که همه این فرایندهای مهم در بدن اتفاق می‌افتد، ممکن است شاهد برخی از علائم فیزیکی نیز باشیم که این موضوع نشان می‌دهد مبارزه‌ای در زیر پوست در حال رخ دادن است. دلیل اینکه بازو بعد از تزریق واکسن درد می‌گیرد این است که سلول‌های ایمنی بدن مانند سلول‌های دندریتیک، لنفوسیت‌های بی و تی برای بررسی عامل تهدید کننده بدن به بازو هجوم آورده‌اند.
همچنین ممکن است تب یا علائم دیگری را نیز تجربه کنیم که همه اینها بدان معنا است که بدن دقیقا همان کاری را انجام می‌دهد که باید انجام دهد. این یک فرایند بی‌خطر و طبیعی است که وقتی بدن در حال یادگیری نحوه مبارزه با پروتئین‌های میخ مانند است رخ می‌دهد. بنابراین اگر پس از تزریق واکسن در جایی در معرض ویروس کرونا واقعی قرار گرفتید دیگر بدنتان نحوه محافظت از شما در برابر آن را یاد گرفته است.
یافته‌های این مطالعه در مجله “The Conversation” منتشر شد.