همایش ملی پدافند غیرعامل و رسانه پایدار، صبح امروز (دوشنبه 17 آبان) با حضور سردار غلامرضا جلالی؛ رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور، محمدمهدی اسماعیلی؛ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، حجت الاسلام محمد قمی؛ رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، سیدمحمدرضا میرتاج الدینی نایب رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس و جمعی از مدیران رسانه‌ای و فعالان عرصه روابط عمومی دستگاه‌ها و زیرساخت‌ها برگزار شد.
رییس سازمان پدافند غیرعامل کشور در این همایش ضمن ادای احترام به روح ملکوتی حضرت امام (ره)، شهدای دفاع مقدس، شهدای مدافع وطن و حرم و شهدای فرهنگ و رسانه کشور اظهار داشت: در موضوع پدافند غیرعامل با چهار مفهوم تهدیدات، آسیب پذیری ها، مخاطرات و اقدامات پدافند غیرعامل در برابر این سه عنصر مواجه هستیم.
وی ادامه داد: رسانه در سالهای اخیر شاهد تحولات بسیار زیادی از جنس فناوری شده و عرصه‌های زیادی را گشوده و تولید کرده است. این شکوفایی رسانه در قابلیت های مختلف اثرات زیادی در حوزه های مختلف از جمله حوزه امنیت، دفاع و جنگ برجای گذاشته است. به شکلی که چهارچوب های اساسی جنگ ها را تغییر داده است. رویکردهایی که دشمن در گذشته با تعریف مردم به عنوان هدف در جنگ ها دنبال می کردند به جنگ های مردم محور تغییر کرده است و ابزار دشمن رسانه و افکار عمومی است.
* توسعه رسانه و اهمیت یافتن افکار عمومی
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور افزود: در جنگ های گذشته به ویژه بعد از جنگ جهانی دوم، میزان کشتار مردم قابلیتی بود که کشوری علیه کشور متقابل به کار می گرفت و او را مجبور به تسلیم می کرد. مثل اقدام ناجوانمردانه امریکایی ها در حمله و بمباران هسته ای به دو شهر ژاپن که هزاران نفر ظرف چند دقیقه کشته شدند و بعد امریکا تهدید کرد اگر ژاپن تسلیم نشود این روند ادامه خواهد یافت. وقتی رسانه شکل گرفت و رشد و توسعه پیدا کرد تعریف مرزهای جغرافیایی از نظر نظامی و دفاعی تغییرکرد. رسانه از مرزها به راحتی عبور کرد و موضوعی به نام افکار عمومی مسئله ای جدی شد.
سردار جلالی تاکید کرد: ابزارها و زیرساخت هایی که می توانند افکار عمومی را شکل بدهند و نظام محاسباتی مردم، مسئولین و کشورها را شکل بدهند متاثر از ابزار رسانه شکل گرفت. بنابراین شاهد این بودیم که اهداف دستگاه های تبلیغاتی رسانه ای موجب اثرگذاری بر نظام محاسباتی مردم، مسئولان و ملت ها شد تا در برابر طرح‌ها و پروژه‌های مختلف اثر دلخواه خود را دنبال کنند. این تحول رسانه در همه حوزه ها شکل گرفت و ابعاد جدیدی پیدا کرد.
وی گفت: امروز شاهد این هستیم که وقتی از مقوله ای به نام جنگ سایبری و ترکیبی صحبت می کنیم با 4 عنصر اساسی مواجهیم. فناوری سایبری از جنس ویروس و حمله و ضد حمله، دیگری عنصر کارکرد یا عدم کارکرد آن زیرساخت مثلا در سامانه سوخت نظام سوخت رسانی کار کند یا کار نکند. دو عنصر دیگر مردم و رسانه هستند . رسانه چگونه از این حادثه به نفع اهداف خودش بهره برداری داشته باشد و بعد مردم را به سوی ناراحتی، نگرانی، اعتراض و اغتشاش و درگیری و آشوب هدایت کند. نهایتا رسانه مهاجم و تهدیدزا دنبال این است که مردم یک کشوررا علیه منافع ملی خودشان و حاکمیت ملی کشورشان سازماندهی کند. بنابراین نقش بسیار مهمی دارد.
* اهمیت شبکه های اجتماعی در استراتژی های تهاجمی و تدافعی روز جهان
رییس سازمان پدافند غیرعامل کشور افزود: ابعاد دفاعی و امنیتی این موضوع و آن چیزی که امریکایی ها نامش را جنگ رسانه ای یا مسلح سازی ابزارهای رسانه ای گذاشته اند یا تعریف آن به عنوان سلاح و ابزار و بعد تعریف کردن استراتژی های تهاجمی و تدافعی برای این کار، کاملا جدی و اساسی است.
وی با بیان اینکه همه اینها به ما هشدار می‌دهد که باید در نگاه به حوزه رسانه بازنگری داشته باشیم، متذکر شد: وقتی مقام معظم رهبری می فرماید «باید در ساختار رسانه‌ای کشور بازمهندسی شکل بگیرد»، یعنی نباید ساده اندیش باشیم. به عبارتی رسانه غیر از ابعاد مختلفی که دارد اکنون ابعاد امنیتی و دفاعی نیز به خود گرفته است که نباید به سادگی از کنار آن گذشت.
جلالی در ادامه به تبیین عناصر اساسی رسانه از منظر پدافند غیرعامل پرداخت و توضیح داد: اولی زیرساختهای فناوری رسانه است. در طول زمان از رسانه‌های مکتوب به فضای مجازی آمد. امروز ترکیبی از رسانه سنتی و مدرن را داریم که در کشورهای مختلف درصدشان متفاوت است. همه کشورها تلاش می کنند رسانه را مدیریت و کنترل کنند تا ابزاری برای برقراری ارتباط بین حاکمیت و مردم باشد. یعنی هم مسائل و مشکلات مردم را منتقل کند. هم رویکردهای حاکمیت را به مردم منتقل کند. بنابراین این حوزه منشا تحولات بسیار زیای دارد. فضای سایبری نیز خود ابعاد زیادی دارد؛ از اقتصادی، معیشت، امنیت، شغل و … گرفته تا کارکردهای سلاح گونه و تهدید زا.
* حاکمیت پلتفرم بر محتوا اثبات شده است
جلالی خاطرنشان کرد: در بحث زیرساخت رسانه، بسیاری مبحث زیرساخت و رابطه محتوا و پلتفرم را دنبال کرده و معتقد به اولویت محتوا بر پلتفرم هستند. اما حوادث اخیر به ما نشان داد حاکمیت پلتفرم بر محتوا مهم و جدی است. ابزارهای فضای مجازی قادر هستند محتواهای خلاف نظرخودشان را حذف و کنترل کنند. حذف برخی اپلیکیشن ها از روی سیستم عامل اندروید و حذف محتوای دینی و ضد صهیونیستی در اینستاگرام نشان می‌دهد تا چه اندازه، پلتفرم حاکمیت خود را بر محتوا حفظ کرده است. هرچند این رابطه یکطرفه نیست و ما هم محتوا وهم پلتفرم و هم زیرساخت را می‌خواهیم.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور ادامه داد: همین امر سبب شده است که بسیاری از کشورهای دنیا به سراغ ملی‌سازی فضای رسانه‌ای و تعریف قلمرو سایبری حرکت کنند. تعریف یک قلمرو سایبری در این حوزه جزو اهداف بسیاری از کشورها از جمله اروپایی‌ها، چین، روسیه و … است. چون شاهدند فضای سایبری، حاکمیت ملی کشورها را تحت تاثیر قرار داده است.
* دولت دوازدهم سبب تضعیف نظام حکمرانی رسانه ای کشور شد
سردار جلالی با بیان اینکه الگوی دیگر مدل حکمرانی رسانه ای کشور است، تصریح کرد: ما در دولت دوازدهم که می‌توانیم از آن به عنوان دولت عبرت از آن یاد کنیم شاهد ولنگاری شدیدی در فضای مجازی بودیم. این ولنگاری در واقع سبب تضعیف نظام حکمرانی رسانه‌ای کشور شد. به‌طوریکه در برخی موارد امکان هدایت افکار عمومی را برای رسانه های معاند فراهم کرد. این نفی استقلال ملی است که رسانه‌های بیگانه بتوانند از زیرساختهای کشور ما علیه خودمان استفاده کنند و ما هیچ دخالت و اقدامی در این زمینه نداشته باشیم و اجازه بدهیم مردم ما را به بازی بگیرند.
وی با بیان اینکه این همان ولنگاری فضای رسانه ای و مجازی است که رهبر معظم انقلاب چندین بار نسبت به آن تذکر دادند، تصریح کرد: نکته بعدی این است که ما اجازه دادیم افکار عمومی ما، تحت تاثیر پلتفرم خارجی، خارج از نظام حکمرانی ما شکل بگیرد. یعنی هر نوع پلتفرم خارجی بدون رعایت الزامات و منافع ملی ما، از فضای سایبری کشور ما استفاده کند و پهنای باند هم به عنوان تشویقی دریافت کند!. اینکه رسانه های خارجی بتواند ذهن و فکر و باور مردم ما را به نفع خود شکل بدهند و آنها را علیه منافع ملی ما تهییج کنند بسیار تهدید آمیز و مهم است. این همان مقوله ای است که تحت عنوان استفاده از شبکه های اجتماعی به عنوان سلاح از آن نام برده می‌شود.
* فاقد یک راهبرد منسجم آفندی و پدافندی در عرصه رسانه هستیم
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور تصریح کرد: ما در این مسیر حتما نیازمند بازنگری در شرایط هستیم و ادامه این مسیر یک خطای راهبردی و استراتژیک است. که امیدواریم در دولت سیزدهم این روند اصلاح شود. واقعیت این است که ما فاقد یک راهبرد منسجم آفندی و پدافندی در عرصه رسانه هستیم. اثربخشی راهبرد نیز زمانی حاصل می شود که بر چالش های اصلی این حوزه تمرکز داشته باشیم و اولویت های اصلی را بشناسیم. در این راه باید از افکار عمومی‌مان صیانت و دفاع کنیم. در پخش پاسخ و اقدام هم ما متکی به ارزشهای انقلابی هستیم. هر کجا که ما این تفکرات و ارزشها را که از اسلام ناب محمدی سرچشمه می گیرد از طریق رسانه نشر دهیم، یک اقدام آفندی دقیق انجام داده ایم.
سردار جلالی متذکر شد: نکته ای که در این میان باید به آن توجه کرد این است که اگر دشمنان ما از افکار عمومی، رسانه و فضای مجازی به عنوان سلاح علیه ما استفاده می‌کنند و سناریوهای جنگ ترکیبی را با استفاده از سایبر، شبکه اجتماعی، امنیت و اقتصاد را علیه ما بکار گیرند. ما هم باید رویکرد دفاعی داشته باشیم.
* رسانه به مثابه سلاح و لزوم یک الگوی پدافند رسانه‌ای
وی با تجلیل از اقدام رسانه‌ای سازمان صدا و سیما در جریان حمله سایبری به سامانه سوخت اظهار داشت: رسانه ملی با تصمیم‌گیری و اقدام به‌موقع در اطلاع‌رسانی شفاف، برنامه‌ریزی‌های رسانه‌ای دشمنان برای اخلال در خدمت رسانی به مردم و ایجاد بی نظمی و نارضایتی را ناکام گذاشت. این نشان از اهمیت رسانه به عنوان یک سلاح دارد. بنابراین این موضوع نیز اهمیت و لزوم یک الگوی پدافند رسانه‌ای را بیش از پیش نمایان می‌کند.
* در رهاشدگی فضای مجازی بیشترین ضرر متوجه مردم خواهد بود
به گفته رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور، تفکیک مسئله دفاع در حوزه رسانه، موضوع مهمی است که نیازمند قانونگذاری است. شاهدیم که هر زمان اقدامی برای قانونمداری فضای سایبری و مجازی کشور انجام می شود، با تهاجم رسانه‌ای از سوی معاندین روبه‌رو می شویم. حتی اگر بخواهیم از اروپا نیز الگو بگیریم، در کشورهای اروپایی نیز صرفا با قانونگذاری جدی فضای مجازی را کنترل می‌کنند.
سردار جلالی متذکر شد: وقتی ابزار رسانه متحول می شود متناسب با این تحول، نیازمند قانون، ضوابط، مقررات و مسئول است. باید به این نکته توجه کنیم که در رهاشدگی فضای مجازی بیشترین ضرر متوجه مردم خواهد بود.