سرپرست پایگاه ملی پژوهشی میراث‌فرهنگی ماسوله عنوان کرد: پرونده ثبت جهانی شهر تاریخی ماسوله مطابق با نظر کارشناسان دفتر ثبت جهانی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در حال تدوین، اصلاح و ویرایش است.
نخستین رویداد انتخاب شهر کامل ایران توسط نشریه بین‌المللی تخصصی A۲ با حضور چهره‌های ملی و بین‌المللی حوزه معماری و شهرسازی در مرکز همایش‌های بین‌المللی سازمان اسناد و کتابخانه ملی تهران برگزار شد و شهر ماسوله در کنار شهرهای شوشتر و یزد به عنوان «شهر کامل» ایران انتخاب و معرفی شدند.
نشریه A۲ مفهوم پیشگامانه شهر کامل یا «پاراگون سیتی» را در قالب «شورای تعامل شهری» یا «مرکز مطالعات توسعه شهری و زندگی متعادل» معرفی می‌کند که هدف از معرفی چنین مفهومی، برداشتن گام‌های عملی برای تحقق محیط مطلوب برای ساکنان در سراسر جهان است. در همین باره با محمد سنایی (سرپرست پایگاه ملی پژوهشی میراث‌فرهنگی ماسوله) به گفتگو نشستیم.
شهر ماسوله در کنار شهرهای شوشتر و یزد به عنوان «شهر کامل» ایران انتخاب و معرفی شدند. ماسوله چه ویژگی‌های خاصی داشت که توانست عنوان «شهر کامل» را اخذ کند؟
نخستین رویداد معرفی «شهر کامل» که توسط نشریه A۲ به انتخاب و معرفی شهر ماسوله در کنار شهرهای یزد و شوشتر پرداخته در راستای یکی از اهداف اصلی نشریه مذکور، برای معرفی و شناساندن ارزش‌های اصیل معماری ایرانی در سطح بین‌المللی است. طبق تعریف ارائه شده «شهر کامل»، شهری مدرن است که در آن گذشته و خاطرات شهر با سرزندگی و انرژی جریان حال آن پیوند خورده و در چنین شهری معماری، فضای عمومی، پایداری، عدالت اجتماعی در کنار سایر ابعاد و ویژگی‌های زندگی شهری دست به دست یکدیگر داده و فضایی را خلق می‌کنند که به تمامی مشکلات و مسائل شهر و ساکنان آن پاسخ دهد.
برخورداری از ایمنی و امنیت شهری، پشتیبانی و بهره‌بروی از سلامت جسمانی و روانی ساکنان، فرهنگ و خلاقیت، مؤلفه‌های توسعه پایدار، عدالت جنسیتی، بنگاه‌های خرد اقتصادی، حفاظت و احیای میراث شهری، انطباق‌پذیری شهری از مهم‌ترین مؤلفه‌های ارزیابی شهر ماسوله به عنوان شهر تاریخی و کامل منجر بوده که در قالب گونه‌بندی‌های اکو موزه، شهر موزه، شهر سبز، چند فرهنگی، تفریحی و گردشگری. قابل دسته‌بندی و تعریف است. به زبان ساده‌تر، شهر ماسوله در همنشینی با منظر فرهنگی تاریخی پیرامونش، یادگار و میراثی زنده حاصل از تعامل چند هزارساله انسان با محیط طبیعی تا شکل‌گیری شهری کامل بوده که قادر به جوابگویی نیازهای ساکنان خود از جنبه‌های مختلف تا امروز است.
سال‌هاست ماسوله برای ثبت جهانی دورخیز کرده اما راه به جایی نبرده، از چالش‌های پیش روی آن بگویید. چرا تاکنون موفق نشده‌ایم نام ماسوله را در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت کنیم؟
از گذشته تا به حال، تلاش‌های بسیاری برای ثبت جهانی ماسوله توسط مسئولین استانی انجام گرفته که علیرغم تمام تلاش‌ها، مشخصا به دلیل وجود محدود بودن سهمیه کشوری در تعداد ارسال پرونده‌ها، دقت نظر و حساسیت‌های بالایی توسط دفتر ثبت جهانی وزارت میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری نهایتا منجر به انتخاب و ارسال کامل‌ترین پرونده خواهد شد. در این راستا در سال جاری بواسطه مطالبه عمومی بوجود آمده در سطح استان، مطالعات تکمیلی و جامعی در زمینه‌های طبیعی، باستانشناسی، تاریخی، اجتماعی و… انجام شده و بر این اساس پرونده مطابق با نظر کارشناسان دفتر ثبت جهانی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در حال تدوین، اصلاح و ویرایش است. امید است مجموعه اقدامات صورت گرفته، به کسب شرایط لازم به منظور ارسال پرونده در سال جاری منتهی شود.
کسب عنوان «شهر کامل» چه فوایدی به لحاظ معرفی ماسوله در عرصه‌های جهانی، همراه شدن مسئولان برای رفع چالش‌های ثبت جهانی و… حتا همگام شدن مردم برای حفاظت بیشتر از میراث به جای مانده، دارد؟
انتخاب ماسوله به عنوان شهر کامل، برای مردم ماسوله و دوست داران این شهر تاریخی، لحظه‌ای توام با بغض و شادی‌ست. همچنین، مهر تاییدی‌ست بر سند یکتایی این شهر تاریخی در باور امیدوار علاقمندان به ماسوله به منظور ادامه مسیر تا محقق شدن ثبت در فهرست آثار میراث جهانی.
آیا در ماسوله توانسته‌اید گردشگری پایدار را توسعه دهید؟
توسعه پایدار گردشگری شامل مدیریت آگاهانه منابع طبیعی، فرهنگی-اجتماعی و اقتصادی و استفاده از ابزارهای خاص مدیریتی به منظور پایدار کردن این صنعت است. در شهر ماسوله نیز با علم به پتانسیل‌های موجود، ضوابط و برنامه ریزی‌هایی در مسیر مدیریت مولفه‌های پایداری اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی صورت گرفته و در حال انجام است. تعریف مسیرها و معرفی جاذبه‌های گردشگری طبیعی پیرامون شهر با رویکرد آموزشی و حفاظت از اکوسیستم طبیعی، برنامه ریزی، ساماندهی و راه اندازی کسب و کارهای هم جهت در حمایت از صنایع دستی و تولیدات محلی و حمایت از برگزاری آیین‌های فرهنگی، مذهبی در ایام و مناسبت‌های مختلف سال و سایر موارد اینچنینی از مجموعه اقداماتی است که در جهت توسعه و تقویت شاخصه‌های گردشگری پایدار در شهر تاریخی ماسوله در حال انجام است.
وضعیت مرمت و احیای خانه‌های قدیمی و بخش‌های مختلف در ماسوله چگونه است؟ مردم محلی تا چه اندازه با میراث فرهنگی همراه هستند؟
علیرغم‌عدم تحقق ثبت جهانی شهر تاریخی ماسوله تا به امروز، ماسوله و منظر پیرامون آن مطابق با ضوابط و حرایم حفاظتی مصوب به صورت مستمر در حال پایش است و ساکنین محلی نیز با آگاهی و شناخت کامل، نسبت به حفظ ارزش‌های به امانت مانده از نیاکان خود، در تمامی فعالیت‌های مربوط به بازسازی و مرمت بناهای تاریخی مشارکت فعال دارند.
مرمت بناهای تاریخی مطابق با ضوابط موجود و برابر با طرح مرمتی به شیوه سنتی با نظارت دقیق کارشناسان میراث و شهرداری صورت می‌پذیرد و همچنین با گذشت زمان و علاقه و مشارکت مردم، رفع موارد موجود از ناهمگونی‌های بافت روند مثبت و قابل قبولی را داراست.