به گفته فعالان بازار سرمایه با وجود بعضی ظرفیت ها در این بازار و حتی جذابیت بیشتر آن نسبت به سایر بازارهای مشابه به دلیل سلب اعتماد مردم نسبت به آن شاهد خروج نقدینگی از بازار سرمایه هستیم.
از زمانی که رقابت‌های انتخاباتی برای تعیین رئیس دولت سیزدهم شروع شد یکی از موضوعات حساسیت برانگیز اقتصای توجه به ضرر و زیان هنگفت سهامداران خرد بازار سرمایه بود که در سال 99 با دعوت عمومی سرمایه‌گذاری در بورس متحمل شدند.
افرادی که اغلب شناخت کافی از بازار سرمایه نداشتند اما شنیده بودند اگر پس‌اندازهای بانکی و سایر دارایی‌های سرمایهای خود را به بورس منتقل کنند، اکسیر این بازار پول‌شان را چند برابر می‌کند. چه بسیار آنها که در مدتی کوتاه خود را «گرگ وال استریت» فرض می‌کردند و سرکیف از رشد دارایی‌شان بودند، درحالی‌که در همان مقطع کارشناسان بازار سرمایه هشدار می‌دادند شرایط بورس تهران طبیعی نیست و هرچند سرمایه‌گذاری در بلند مدت و میان‌مدت می‌تواند توجیه داشته باشد اما سودهای هنگفت در بازه زمانی کوتاه مدت نگران کننده است.
وعده‌های رئیسی به سهامداران زیان‌دیده
سید ابراهیم رئیسی در همان زمانی که نامزد انتخابات ریاست جمهوری بود و مسئولیت ریاست قوه قضائیه را برعهده داشت تصمیم گرفت با سهامداران خرد و زیان‌دیده این بازار صحبت کند. او در جمع شان چندین وعده و تذکر مطرح کرد. از جمله اینکه بازار بورس و مسائل آن مثل نرخ‌گذاری و دامنه نوسان را نمی‌توان دستوری اداره کرد بلکه باید سازوکارهایی برای آن ایجاد شود.
وی با انتقاد از تغییرات مکرر قوانین و مقررات، به تاکید این موضوع پرداخت که ثبات در مقررات از شرایط مهم در بازار سرمایه است تا سهام دار بتواند وضع بازار را پیش بینی کند. رئیسی در آن دیدار وعده تزریق 200 میلیون دلار به بازار سرمایه را هم مطرح کرد. شاید بتوان کلیدی‌ترین جمله وی در آن دیدار را اینجا دید: «باید تمام وضعیت اقتصادی را برای همه قابل پیش بینی کنیم تا مردم بتوانند برای زندگی و کسب و کارشان تصمیم بگیرند.»
تداوم بی‌ثباتی در بازار سرمایه
با این حال از زمان روی کار آمدن وی در قامت رئیس جمهور هنوز بازار سرمایه بر اساس نظر کارشناسان در وضعیت با ثبات و پایداری نرسیده است.
این وضعیت نامطلوب در بازار سرمایه موجب شد که یکبار دیگر رئیسی طی چند وقت اخیر راجع به مشکل سهامداران با ابراز نگرانی در جلسه هیئت دولت صحبت کند. وی گفت: ادامه نوسانات بورس در زندگی مردم تاثیر می‌گذارد، لذا باید تدبیری اندیشید تا آرامش بر این بازار حاکم شود و مردم و سرمایه گذاران خُرد دچار نگرانی نشوند.
علاوه‌بر این رئیس جمهور از احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد و سخنگوی دولتش خواست تا در زمینه بورس با مردم و سهامداران سخن بگوید تا منطق بازار بورس و چشم‌انداز آینده بهتر تبیین شود.
این درخواست رئیس دولت درحالی صورت گرفت که طی همین هفته محمود گودرزی از سوی هیئت مدیره شرکت بورس تهران به عنوان مدیر عامل این مجموعه معرفی شد و نگاه‌ها بعد از چند وقت ناامیدی مستمر از آینده بورس یکبار دیگر متوجه حرکت صعودی شاخص و به طور کلی آینده بازار شد.
تحولات این روزهای بازار سرمایه هرچند مورد توجه اهالی آن قرار گرفته اما باعث شکل‌گیری چشم‌انداز روشن آن هم برای مدت طولانی نشده است.
آسیب زدن نگاه‌های کوتاه مدت به بازار
علیرضا تاج بر، مدیر عامل گروه مالی آوای باران در گفت‌وگو با خبرنگار الف درباره شرایط این روزهای بازار سرمایه و آینده آن گفت: از قدیم آرزوی دست‌اندرکاران بازار سرمایه این بود که آحاد ملت در بازار سرمایه سهام‌دار شوند. پیشتر ضریب نفوذ این بازار در بین مردم کمتر از 10 درصد بود اما در سال گذشته با دعوت دولت شاهد حضور پررنگ مردم بودیم.
وی ادامه داد: حضور مردم در بازار باعث شد ضریب نفوذ بازار سرمایه بیشتر از سطح استاندارد جهانی شود. اما از آنجایی که اهداف مدنظر دولت برای بازار کوتاه مدت بود، عده زیادی از آنها ضرر و زیان سنگینی متحمل شدند. دولت می‌خواست از طریق بازار سرمایه نقدینگی جمع کند و همین نوع نگاه به بازار موجب شد تا اعتماد مردم خیلی سریع نسبت به این بازار از بین برود.
15 ماه بی اعتمادی به بازار سرمایه
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: تا الان 15 ماه است که درگیر جلب اعتماد مجدد مردم هستیم، اما هنگامی‌که اعتماد به موضوعی از بین رفت خیلی زمان می‌برد تا مجدد احیا شود؛ این روزها اگر به مردم بگوییم بیایید در بازار سرمایه سرمایه‌گذاری کنید با استقبال مواجه نمی‌شود!
تاج‌بر تصریح کرد: بازار سرمایه از نقطه نظر پارامترهای بنیادی وضعیت خوبی دارد و حتی نسبت به سایر بازارهای سرمایهای وضع بهتری دارد. از نظر مقایسه قیمت‌ها با قیمت‌های جهانی و نرخ دلار تثبیت شده در قیمت‌ها وضع خوبی وجود دارد و موضوع اصلی این روزهای بازار اعتماد است.
سیاست‌هایی که ضد اعتماد است!
این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: سیاست‌هایی که برای این بازار اتخاذ می‌شود به‌جای اینکه باعث جلب اعتماد شوند بر ضد اعتماد هستند. طی همین چندماه اخیر می‌بینیم اصلاح شاخص بیشتر از 30 درصد نبوده است که این خوب نیست. وقتی اصلاح در بازار شکل مستمر به‌خود بگیرد آن وقت اعتماد باز می‌گردد.
وی با بیان اینکه تا وقتی یک وضع متعادل در بازار ایجاد نشود باز شاهد خروج پول‌های بیشتری از بازار خواهیم بود گفت: بازار در صورتی وضعیت با ثباتی پیدا می‌کند که حجم معاملات بالا باشد. طی همین دو هفته اخیر با نگاهی که دولت به این بازار داشته ملاحظه می‌شود وضعیت شاخص مثبت بوده است و شرایط چشم‌گیری در بازار پدید آمد اما حجم معاملات بالا نبود.
در بخش دیگری تاج‌بر به لزوم اتخاذ سیاست‌های یکپارچه دولتی برای حمایت از بازار صحبت کرد تا شاهد ورود نقدینگی باشیم و از شعار درمانی و بیان حرف‌های غیرکارشناسی از سوی مجلسی‌ها ابراز گلایه کرد.
میانگین روزانه 500 میلیارد تومان خروج پول
حمزه کریمی، کارشناس بازار سرمایه نیز در گفت‌وگو با خبرنگار گفت: در این روزها شاهد هستیم که بسیاری از سهامداران در حال خروج سرمایه‌های خود از بازار هستند. سهامداران به سودهایی که مدنظرشان بود نمی‌رسند و به این تصمیم رسیده‌اند که سرمایه خود را خارج کنند.
وی افزود: با نگاهی به آمارهای جا‌به‌جایی نقدینگی در بازار به‌نظرم به طور میانگین روزانه 500 میلیارد تومان خروجی نقدینگی از تاریخ 11 مهرماه به بعد در بازار شکل گرفته است.
وعده به سهامداران محقق نمی‌شود
این کارشناس بازار سرمایه درباره شرایط حاکم بر این روزهای بازار سرمایه گفت: وعده‌هایی که به سهامداران داده می‌شود، محقق نمی‌شود بنابراین ملاحظه می‌کنیم سهامداران حاضر شده‌اند حتی به قیمت ضررهای 50 درصدی از بازار خارج شوند. این ضررها حتی نسبت به ضررهای هنگفتی که آنها در این مدت تجربه کرده‌اند بیشتر است.
وی با بیان اینکه این روزها اگر به کسی بگوییم دارایی خود را به بورس بیاورد حاضر به قبول آن نیست، تصریح کرد: از جمله مشکلات مرتبطی که برای بازار سرمایه وجود دارد ابهام در تصمیمات مقامات دولتی برای این بازار است. همچنین در انتصاباتی که برای بازار انجام می‌دهند نیز ابهام وجود دارد.
کریمی سپس گفت: سهامداران خرد تحت تاثیر اخبار مربوط انتصابات مدیرعامل بورس نیستند. اما سهامداران عمده تحت تاثیر چنین اخباری قرار می‌گیرند.
این فعال بازار انتقادی هم از دولتی بودن بورس تهران کرد.
وی در پایان مهم‌ترین پارامترهای تاثیرگذار بر بازار سرمایه در روزهای اخیر را این‌گونه معرفی کرد: نرخ دلار آینده نامعلومی دارد و مهم‌ترین اثرگذاری را بر شرایط بازار سرمایه گذاشته است. از طرفی سودآوری شرکت‌ها نیز قدرت تعیین کننده‌ای بر وضعیت بازار دارد.