دیپلمات‌های غربی امروز سه‌شنبه (۱۶ نوامبر/۲۵ آبان) مدعی شده‌اند ایران تولید تجهیزات مربوط به سانتریفیوژ‌های پیشرفته را در تأسیسات هسته‌ای کرج از سر گرفته است.
روزنامه وال‌ستریت‌ژورنال به نقل از منابع غربی این ادعا را مطرح کرده و آن را چالشی تازه برای دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا دانسته که در صدد گفتگو با طرف‌های برجام در خصوص بازگشت به این توافق است.
دیپلمات‌ها در گفتگو با این روزنامه آمریکایی مدعی شده‌اند ایران اواخر ماه آگوست تولید این قطعات را در سطحی محدود آغاز کرد، اما از آن زمان به این سو با افزودن بر سرعت تولید خود توانسته امکان تولید شمار نامعلومی روتور و بلیوز بسازد.
مطابق این ادعا، ایران از اواخر ماه آگوست موفق به تولید تعداد قابل توجهی قطعات سانتریفیوژ شده است. یک دیپلمات مدعی شده ایران قطعات لازم برای دست‌کم ۱۷۰ سانتریفیوژ را ساخته است.
جمهوری اسلامی ایران تا یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشور‌های اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند فرصت دهد برای تحقق این وعده تلاش کنند.
بعد از گذشت یک سال از خروج آمریکا از برجام، تهران اعلام کرد با توجه به اینکه کشور‌های اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش خواهد داد. کاهش تعهدات ایران ذیل مفاد توافق هسته‌ای برجام صورت می‌گرفت.
جمهوری اسلامی ایران، بعد از برداشتن ۵ گام برای کاهش تعهدات، سرانجام ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.
اقدامات ایران، ذیل بند‌هایی از برجام اتخاذ شده که به تهران اجازه می‌دهد در صورت عدم پایبندی طرف‌های مقابل به تعهداتشان تعهداتش را کاهش دهد.
دولت آمریکا در دوران ریاست‌جمهوری «دونالد ترامپ» با نقض تعهداتش ذیل برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد از این توافق هسته‌ای خارج شد.
وال‌استریت‌ژورنال نوشته تمامی فعالیت‌های انجام‌شده در کرج بدون نظارت مقام‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام شده‌اند.
«محمد اسلامی»، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در مصاحبه‌ای اخیراً از رفتار‌های گزینشی آژانس اتمی در قبال ایران انتقاد کرده و تصریح کرده که آژانس، حمله خرابکارانه به سایت کرج را محکوم نکرده است.
او در مصاحبه‌ای در روز ۸ مهرماه درباره مواضع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر عدم اجازه ایران برای دسترسی آژانس اتمی به دوربین‌های نظارتی در سایت کرج اظهار داشت: «در ایران بر اساس پادمان سال‌هاست که آژانس دوربین نظارتی دارد و بازرسی‌های آژانس مداوم انجام می‌شود، بر اساس وظایف نظارتی آژانس، بازرسی‌ها از طریق دوربین یا سرزدن حضوری بازرس‌ها انجام می‌شود و سیستم‌های نظارتی مختص به کشور‌های دیگر هم می‌باشد. متاسفانه به دلیل شیطنت‌ها و دشمنی‌هایی که با ایران می‌شود، نحوه برخورد با برنامه هسته‌ای ایران سیاسی و گزینشی و تبعیض آمیز بوده، این رفتار کاملا غیرقانونی و مردود است.»
وی در بخش دیگری از این مصاحبه عنوان کرد: «موضوع اخیر سایت کرج این است که سایت مدنظر بر اساس حادثه تروریستی و با هدایت تروریست‌ها تخریب شده، آژانس هم این اقدام را محکوم نکرده است، این سایت در حال بازسازی است و پرونده مراجع قضایی و امنیتی در سایت کرج باز است، ما در تهران و هم در وین و هم در بیانیه مشترک اعلام کردیم که کارت حافظه دوربین‌های مشخص شده، بنابراین موارد مشخص شده تعویض شدند و در مورد سایت کرج هم بعد از عدم محکومیت حمله توسط آژانس که این اقدام به نوعی تشویق تروریسم است، دسترسی‌ها محدود شد و این اقدام آژانس فقط جای تأسف دارد.»
وال‌استریت‌ژورنال نوشته مسئله تولید سانتریفیوژ‌ها توسط ایران یکی از مسائل اصلی در مذاکرات وین خواهد بود که قرار است از ۲۹ نوامبر (۸ آذرماه) آغاز شود. ایران از زمان خروج آمریکا از برجام بیش از ۱۰۰۰ سانتریفیوژ را نصب کرده است.
یکی از دیپلمات‌های مورد استناد روزنامه آمریکایی ادعا کرده ایران سانتریفیوژ‌هایی را که قطعات اصلی آن در سایت کرج تولید شده‌اند در سایت فرود نصب کرده است.
دیپلمات‌های غربی بر اساس چنین ادعا‌هایی از احتمال انحراف استفاده ایران از سانتریفیوژ‌ها ابراز نگرانی کرده‌اند، هر چند که آن‌ها اذعان کرده‌اند شواهدی در تأیید چنین انحرافی ندارند.
دیپلمات‌ها گفته‌اند هیچ شواهدی مبنی بر اینکه ایران دارای یک برنامه هسته‌ای پنهانی است وجود ندارد و تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم در ایران تحت نظارت آژانس قرار دارند.
کشور‌های غربی به رهبری آمریکا و رژیم صهیونیستی در سال‌های گذشته ایران را به پیگیری اهداف نظامی در برنامه هسته‌ای این کشور متهم کرده‌اند. ایران قویاً این ادعا‌ها را رد کرده است.
ایران تأکید می‌کند به عنوان یکی از امضاکنندگان پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی (ان‌پی‌تی) و عضوی از آژانس بین المللی انرژی اتمی، حق دستیابی به فناوری هسته‌ای را برای مقاصد صلح آمیز دارد.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به درخواست وال‌استریت‌ژورنال برای اظهارنظر درباره این گزارش پاسخ نداده است. این نهاد بین‌المللی قرار است در هفته جاری جدیدترین گزارش خود در خصوص برنامه هسته‌ای ایران را منتشر کند.
روزنامه آمریکایی به نقل از دیپلمات‌ها ادعا کرده بدون داشتن درکی روشن از مواد هسته‌ای و تجهیزاتی که ایران در حال حاضر در اختیار دارد رسیدن به توافق در مذاکرات وین دشوارتر است.
دولت «جو بایدن» مدعی است قصد دارد از طریق مذاکرات جاری در شهر وین، پایتخت اتریش زمینه‌های لازم برای بازگشت کشورش به توافق هسته‌ای برجام را فراهم کند.
تا کنون ۶ دور مذاکره در شهر وین میان آمریکا و سایر طرف‌های برجام غیر از ایران برگزار شده است. جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده رفع تحریم‌ها، اصلی‌ترین محور مذاکراتی که قرار است از ۸ آذرماه برگزار شود را تشکیل خواهد داد.
یکی از زمینه‌های اختلاف در ۶ دور مذاکرات وین اصرار آمریکا بر حفظ برخی از تحریم‌هایی است که دولت «دونالد ترامپ» بعد از خروج از برجام علیه ایران اعمال کرده است. مضاف بر این، دولت بایدن اعلام کرده هیچگونه ضمانتی نمی‌تواند درباره عدم خروج دوباره دولت‌های بعدی آمریکا از برجام بدهد.
مضاف بر این، مقام‌های دولت آمریکا پیش از این تصریح کرده‌اند که قصد دارند از ورود به برجام به عنوان «سکویی» جهت پرداختن به سایر اختلافات از جمله مسائل موشکی و منطقه‌ای استفاده کنند.
اخیراً مقام معظم رهبری در جلسه‌ای تأکید کردند آمریکایی‌ها خواستن گنجاندن بندی در توافق هسته‌ای برجام برای ملزم کردن ایران به گفتگو بر سر مسائل موشکی و منطقه‌ای هستند.
رهبر انقلاب اسلامی در آخرین دیدار با دولت دوازدهم خاطرنشان کردند: «آمریکایی‌ها در زبان و وعده می‌گویند تحریم‌ها را بر می‌داریم، اما تحریم‌ها را برنداشتند و برنمی‌دارند، ضمن آنکه شرط هم می‌گذارند و می‌گویند که باید در همین توافق جمله‌ای بگنجانید که بعداً درباره برخی موضوعات صحبت شود و گرنه توافقی نخواهیم داشت.»
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای گفتند: «آن‌ها می‌خواهند با گذاشتن این جمله، بهانه‌ای برای دخالت‌های بعدی خود درباره اصل برجام و مسائل موشکی و منطقه‌ای فراهم کنند و اگر ایران حاضر به بحث درباره آن‌ها نشود بگویند توافق را نقض کرده‌اید و توافق، بی‌توافق.»
جمهوری اسلامی ایران تأکید کرده با توجه به اینکه آمریکا طرفی بوده که توافق را نقض کرده این واشنگتن است که باید با رفع تحریم‌ها به توافق بازگردد و لازم است اجرای تعهدات آمریکا مورد راستی‌آزمایی قرار گیرد. تهران البته تأکید کرده اصرار یا عجله‌ای برای بازگشت آمریکا به توافق ندارد.