امروزه با توسعه شهرها و افزایش جمعیت، لزوم گسترش شبکه حمل و نقل عمومی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. هر روز چند صد هزار نفر در کرج از وسایل حمل و نقل عمومی به ویژه اتوبوس استفاده می‌کنند. با توجه به این که امکان خدمات‌رسانی برخی سیستم‌های حمل و نقل عمومی پیشرفته مانند قطار شهری درهمه نقاط کرج وجود ندارد، تمرکز مردم به استفاده از اتوبوس و تاکسی معطوف شده است.
هرچند استفاده از اتوبوس مختص گروه ویا قشر خاصی نیست و اکثر مردم در هر طبقه و سطح مالی که باشند لااقل یک بار در ماه گذرشان به ایستگاه‌های اتوبوس می‌افتد، ولی نمی‌توان انکار کرد که اتوبوس سواری برای کسانی که درآمد بالایی ندارند به صرفه‌تر از رفت وآمد با تاکسی است. به جز اقتصادی‌تر بودن، استفاده از اتوبوس در ساعت‌هایی که کلاف ترافیکی کرج به طرز غیرقابل باوری به خود می‌پیچد نیز عقلانی‌ترین راه برای به موقع رسیدن به مقصد به شمارمی‌آید. درکنار علاقه روزافزون مردم به توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی، مسئولان نیز بارها بر ضرورت فرهنگ‌سازی برای استفاده شهروندان از این شبکه توصیه کرده‌اند و سعی دارند شرایطی ایجاد کنند تا مردم کمتر از خودروهای شخصی خود استفاده کنند.
بدیهی است کاهش تعداد خودروهای شخصی به ویژه تک سرنشین‌ها نقش قابل توجهی در کاهش معضل ترافیک کلانشهر کرج و کاهش آلودگی هوا به خصوص در فصول سرد خواهد داشت. اما سوال مهم این است که کیفیت و کمیت خدمات ناوگان حمل و نقل عمومی و به طور خاص، سازمان اتوبوسرانی کرج تا چه اندازه برای ترغیب مردم به استفاده از این سیستم موفق عمل می‌کند و مردم به این سازمان چه نمره‌ای می‌دهند؟
انتظار طولانی برای رسیدن اتوبوس!
یکی از مسافران خط پایانه شهید سلطانی- کمربندی بعثت با اشاره به اینکه مدت زمان انتظار برای رسیدن اتوبوس‌های این خط بالا است، اظهار کرد: اغلب باید بیش از ۴۰ دقیقه در ایستگاه منتظر بمانیم تا اتوبوس از راه برسد و وقتی توقف می‌کند هم مسافران مثل کمپوت به هم چسبیده‌اند و جایی برای سوار شدن نیست.
م. زمانی با بیان اینکه کسانی که از اتوبوس برای جابه جایی در سطح شهر استفاده می‌کنند، اغلب از قشر ضعیف و کم درآمد هستند، ادامه داد: چرا کسی که خودروی شخصی ندارد و یا از پس پرداخت کرایه تاکسی برنمی‌آید، محکوم به استفاده از اتوبوس‌هایی است که تا خرخره پر هستند؟
وی با گلایه از اینکه مگر وقت قشر ضعیف ارزشی ندارد، گفت: چرا باید در سرمای زمستان و گرمای تابستان روزی یک ساعت منتظر باشیم تا اتوبوس بیاید و ما را به سمت محل کار ببرد و یک ساعت هم معطل شویم که بتوانیم از محل کار به خانه برویم؟
این شهروند کرجی توضیح داد: با توجه به طولانی بودن فرایند سوار و پیاده کردن مسافران در ایستگاه‌های مختلف، وقتمان به اندازه کافی تلف می‌شود و واقعا انصاف نیست یک ساعت هم برای رسیدن اتوبوس معطل بمانیم.
وی اضافه کرد: نامشخص بودن زمان رسیدن اتوبوس به ایستگاه باعث می‌شود نتوانم برنامه ریزی منظمی برای خروج از منزل داشته باشم و اغلب دیر به محل کار می‌رسم و مطمئنم که این فقط مشکل من نیست و شهروندان زیادی شرایطی مشابه دارند.
جابه جایی با اتوبوس‌هایی که جای سوزن انداختن ندارند…
یکی دیگر از شهروندان کرجی با گلایه از شلوغی بیش از حد اتوبوس‌ها آن هم در شرایط کرونایی که رعایت فاصله اجتماعی الزامی است، گفت: برای جلوگیری از شیوع کرونا توصیه شده مردم در مکان‌های عمومی به ویژه فضاهای مسقف فاصله یکی و نیم متری را رعایت کنند ولی کافی است در ساعات شلوغی صبح یا عصر سری به اتوبوس‌های خطوط پرتردد شهر بزنید و واقعیت را به چشم ببینید.
س. جوادی ادامه داد: در برخی ساعات اتوبوس‌ها به قدری شلوغ است که اگر فرد کمی جابه جا شود، صورتش به صورت مسافر کناری برخورد می‌کند.
وی تاکید کرد: بدون شک در چنین فضایی نفس کشیدن سخت است و تهویه اتوبوس هم از پس ایجاد هوای سالم و مطبوع برنمی‌آید.
این شهروند کرجی با بیان اینکه مشکلات سیستم اتوبوسرانی کرج یکی دوتا نیست، افزود: شاید برای جوانان و کسانی که شرایط بدنی سالمی دارند، ایستاده منتظر ماندن برای رسیدن اتوبوس کار سختی نباشد ولی برای افراد مسن و بیماران نگران کننده است.
وی اظهار کرد: فضای اغلب ایستگاه‌های مکانیزه اتوبوس کم است و بیشتر از ۵- ۶ نفر نمی‌توانند در صندلی بنشینند و مابقی مسافران باید در فضای باز منتظر رسیدن اتوبوس باشند که این کار در سرما وزمان بارش برف و باران و همچنین گرمای ۴۰ درجه تابستان کار ساده‌ای نیست و واقعا خلق مردم را تنگ می‌کند.
جوادی ابراز کرد: وضعیت نظافت و بهداشت برخی از این ایستگاه‌ها هم چنگی به دل نمی زندو به شخصه ایستادن در خیابان را ترجیح می‌دهم.
وقتی سفر با اتوبوس آخرین انتخاب است…
ش. سوادی یکی از مسافران خط ولد آباد با گلایه از استهلاک بالای اتوبوس‌های این خط گفت: وضعیت برخی اتوبوس‌هایی که در خطوط فرعی کرج فعالیت دارند خوب نیست و استهلاک آنها کاملا مشهود است.
وی تاکید کرد: چرا شهروندان باید تاوان ضعف‌های ناوگان حمل و نقل عمومی را پس دهند و سوار اتوبوس‌هایی شوند که صندلی‌هایشان کهنه و پاره است، دودزا هستند،سیستم گرمایش و سرمایشی مناسبی ندارد و مدام خراب می‌شوند؟
این شهروند کرجی توضیح داد: تعداد اتوبوس‌های کرج به نسبت جمعیت بسیار کم است و تورم و گرانی اتوبوس هم باعث شده، فرایند نوسازی این سیستم قطره چکانی باشد و راهی جز کنار آمدن با همین اتوبوس‌های مستهلک باقی نماند.
وی گفت: در همه جای دنیا استفاده از اتوبوس یکی از بهترین راه‌ها برای سفر ارزان و راحت است ولی در ایران آخرین و سخت ترین راه برای جایه جایی است.
وی ادامه داد: وقتی سیستم حمل و نقل عمومی مناسب نباشد، مردم ترجیح می‌دهند از خودروی شخصی خود برای جابه جایی استفاده کنند که نتیجه این امر چیزی جز ترافیک، آلودگی هوا، افزایش میزان درگیری مردم، مصرف بیشتر سوخت و … نیست.
وی تاکید کرد: واقعا حق شهروندان کرج دو میلیون نفری این نیست که بتوانند با اتوبوس‌های تازه نفس آن هم در خطوط بی آرتی و ویژه استفاده کنند؟
سوادی افزود: تا وقتی تغییری در وضع ناوگان حمل و نقل عمومی این کلانشهر نشود، تشویق مردم به استفاده از اتوبوس و … در حد شعار باقی می‌ماند و شهروندان هر روز بیشتر با اتوبوس سواری فاصله می‌گیرند که البته حق هم دارند.
این شهروند کرجی ابراز کرد: تا وقتی زیرساخت‌های مناسب ایجاد نشود، ترغیب مردم برای استفاده از اتوبوس شوخی‌ای بیش نیست و مسئولان باید بپذیرند که استفاده از این ناوگان آخرین انتخاب مردم است.
روزانه ۵ هزار نفر در کرج با اتوبوس جابه جا می‌شوند
سرپرست سازمان حمل و نقل بارو مسافر شهرداری کرج با اشاره به اینکه در حال حاضر ۴۵ خط فعال اتوبوس در کلانشهر کرج فعال است، اظهار کرد: در حال حاضر خطوط این سازمان در همه مناطق استان به جز هشتگرد و نظرآباد فعال است و حتی چند خط هم برای تردد از کرج به پایانه آزادی اختصاص داده شده است.
سید جواد موسوی ادامه داد: در حال حاضر حدود ۲۰۰ دستگاه اتوبوس در خطوط مختلف کرج فعال است که نیمی از آنها مربوط به بخش خصوصی و نیمی دیگر ملکی است.
وی در پاسخ به تعداد مسافران ناوگان اتوبوسرانی کرج گفت: به احتساب آمار سامانه پرداخت الکترونیک و البرزکارت، روزانه حدود ۳۵ هزار نفر از طریق ناوگان اتوبوسرانی کرج جابه جا می‌شوند که به این آمار باید کسانی که کرایه را به صورت نقدی پرداخت می‌کنند هم اضافه شود که در آن صورت تعداد جابجایی روزانه به ۴۵ هزار نفر می‌رسد.
وی با بیان اینکه تعداد اتوبوس‌های کرج با نیاز واقعی این کلانشهر همخوانی ندارد، توضیح داد: در وضعیت استاندارد این کلانشهر به ۵۰۰ اتوبوس نیاز دارد ولی محدودیت‌ها و زیرساخت‌های موجود فعلا اجازه تامین همه این نیاز را نمی‌دهد.
خبر خوش برای کرجی‌ها!
این مسئول تاکید کرد: تا پایان سال سعی داریم ۵۰ اتوبوس نوی دیگر به ناوگان اضافه کنیم و با این افزایش ۲۵ درصدی امیدواریم بخشی از انتظارات شهروندان مرتفع شود.
وی با اشاره شهروندان در خصوص طولانی بودن مدت زمان انتظار در برخی خطوط گفت: در حال حاضر در هیچ یک از خطوط اصلی کرج مشکل مدت زمان بالای انتظار وجود ندارد واتوبوس‌ها معمولا با ۱۰ الی ۱۵ دقیقه فاصله از هم به ایستگاه می‌رسند.
موسوی اضافه کرد: سرفاصله بیشتر معمولا به خطوطی که در حواشی شهر و مناطقی که مسافر زیادی ندارند، مربوط می‌شود و مدت زمان انتظار در این خطوط بین ۲۰ تا ۴۰ دقیقه متغیر است.
وی ادامه داد: با توجه به پایین بودن کرایه اتوبوس و اینکه نیمی از اتوبوس‌های فعال شهر مربوط به بخش خصوصی است، سرفاصله باید به میزانی باشد که اتوبوس به حد کافی مسافر داشته باشد و خالی از ایستگاه نرود چون در این صورت جابه جایی مسافر توجیه اقتصادی نخواهد داشت.
وی گفت: ایده آل ما این است که شرایطی پیش بیاید که شهروندان برای رسیدن اتوبوس در خطوط مختلف بیش از ۱۵ دقیقه انتظار نکشند ولی به خاطر کمبود اتوبوس و برخی محدودیت‌هایی که اشاره شد، فعلا این امکان وجود ندارد.
۵۰ درصد ناوگان اتوبوسرانی فرسوده است
سرپرست سازمان حمل و نقل بارو مسافر شهرداری کرج در پاسخ به اینکه چند درصد از ناوگان اتوبوسرانی این کلانشهر مستهلک است، توضیح داد: حدود ۵۰ درصد اتوبوس‌های این ناوگان که همگی مربوط به بخش خصوص هستند بیش از ۱۰ سال از عمرشان می گذرد و مستهلک شده اند. در خصوص اتوبوس‌های ملکی هم باید گفت که تنها ۱۰ درصد آنها فرسوده هستند و مابقی آنها مشکلی ندارند.
وی افزود: ناگفته نماند به خاطر عرض کم معابر، ارتفاع کم پل‌ها و برخی مشکلات دیگر در بعضی از خطوط چاره‌ای جز استفاده از اتوبوس‌های قدیمی نداریم.
وی با بیان اینکه برای تغییر شرایط اتوبوس‌های بخش خصوصی لایحه بازسازی آنها به شورا ارسال شده، افزود: در صورت موافقت شورا، در فاز اول ۷۰ اتوبوس فرسوده بخش خصوصی توسط شهرداری نوسازی می‌شود و در عوض آن ۵ سال تعهد کاری از صاحبان آنها گرفته می شود.
موسوی ادامه داد: این کار هم به نفع شهروندان است و هم به نفع صاحبان اتوبوس‌ها چون بدیهی است آنها از تامین هزینه چند صد میلیونی نوسازی اتوبوس خود برنمی‌آیند.
خرید هر اتوبوس چند تمام می‌شود؟
وی با بیان اینکه طی چند سال گذشته قیمت اتوبوس به شکل سرسام آوری افزایش داشته، گفت: قیمت اتوبوسی که در دوره قبل شورا یک میلیارد و ۲۸۰ میلیون تومان بود حالا به چهار میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان رسیده است.
سرپرست سازمان حمل و نقل بارو مسافر شهرداری کرج با اشاره به چگونگی افزایش قیمت بلیت اتوبوس در سال جاری توضیح داد: با توجه به اینکه اغلب قشر ضعیف جامعه از اتوبوس استفاده می کنند کرایه آن با شیب ملایمی افزایش پیدا می‌کند، مثلا امسال نرخ بلیط در مقایسه با سال گذشته ۲۰ درصد افزایش داشته است.
وی تاکید کرد: با توجه به کرایه پایین اتوبوس‌ها، برای اینکه فعالیت در این حوزه برای بخش خصوصی مقرون به صرفه باشد، یارانه‌هایی مثل لاستیک، روغن و بیمه بدنه رایگان به آنها اختصاص داده شده است.
موسوی اضافه کرد: تا پایان سال پیش از ۳۰ دستگاه اتوبوس نو تحویل بخش خصوصی می‌شود چون صرف و صلاح شهر و شهروندان این است که این سیستم توسط بخش خصوصی به حیات خود ادامه دهد و سازمان جنبه نظارتی بر کمیت و کیفیت فعالیت ها داشته باشد.
این مسئول با تاکید بر اینکه تغییرات گام به گام اتفاق می افتد، تاکید کرد: ضعف‌های ناوگان حمل و نقل عمومی به ویژه اتوبوسرانی انکار شدنی نیست ولی شهروندان هم باید بپذیرند رفع این ضعف‌ها یک شبه ممکن نیست و باید کم کم به سمت تغییر شرایط پیش برویم.
وی گفت: مجموعه مدیریت شهری بر اساس توان و امکاناتی که دارد، در مسیر توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی گام برداشته و این اقدام به خوبی مشهود است و امیدواریم با ادامه حمایت‌ها، روزی برسد که اتوبوس اولین انتخاب شهروندان برای سفرهای درون شهری باشد.