اعتماد به نفس، احساس اعتمادی است که فرد نسبت به خود دارد و بنیادی ترین بخش شخصیت انسان است و بر تمام جنبه های زندگی فرد نفوذ دارد.
به گزارش باطن به نقل از ماروم اگر انسان ظرفیت ها و توانایی های خود را نشناسد و باور نداشته باشد که می‌تواند بر مشکلات گوناگون غلبه کند بدیهی است که هنگام مواجه شدن با کمترین مشکلات، خود را در بن بستی گرفتار خواهد دید که سراسر زندگی او را تحت تاثیر قرار میدهد. این موضوع خود را درموقعیت‌های مختلف زندگی مانند جمع خانواده، مدرسه، دانشگاه، محیط کار، روابط عاطفی و… نشان میدهد.
درنتیجه، بهتر است که از همان زمان کودکی به آن توجه کنیم و از اهمیت زیاد آن آگاه باشیم. چراکه اعتماد به نفس از همان زمان کودکی سرچشمه می‌گیرد. اگر به خود و اطرافیان‌مان توجه کنیم می‌بینیم که خیلی از ما در بزرگسالی علت اعتماد به نفس پایین خود را در دوران کودکی خود و رفتاری که به‌خصوص از سوی والدین با ما صورت گرفته پیدا می‌کنیم. هدف تیم ماروم از این مقاله نیز پرداختن به اهمیت اعتماد به نفس در کودکان و راهنمایی به والدین عزیز و آگاه است که دغدغه آنها تربیت و رشد سلامت روان هرچه بهتر فرزندان‌شان است.
چرا اعتماد بنفس در کودکان مهم است؟
با اهمیت به نفس در کودکان می‌توان در شکل‌گیری درست شخصیت، شاد زیستن، موفقیت در مسیر زندگی و رویارویی بهتر با مشکلات آنها گام برداشت. به همین‌خاطر پدر و مادر‌ها باید همیشه تلاش کنند که اعتماد به نفس فرزندان‌شان را بالا ببرند.
ایجاد اعتماد به نفس در کودکان چنین فوایدی برای‌شان دارد:
- انجام بهتر کارها، نسبت به بچه‌هایی که ضعف اعتماد به نفس دارند.
- بهبود عملکرد تحصیلی و کسب نمرات بالا
- رضایت کودک از کارهایی که انجام میدهد و تمایل برای امتحان کردن چیزهای جدید
- تمرکز بیشتر روی اهداف کاری و شخصی
- درس گرفتن از اشتباهات
- و مهم‌تر از همه احترام قائل شدن برای شخصیت و تصمیمات خود
والدین چه نقشی در شکل‌گیری اعتماد به نفس کودکان دارند؟
روابط گرم و محبت‌آمیز در خانواده بین والدین و بین کودکان و والدین، پایه و اساس شکل‌گیری اعتماد به نفس کودکان هستند؛ زیرا باعث می‌شود احساس ارزشمندی و دوست‌داشتنی بودن کنند. روابط مؤثر با والدین نیز بر اساس تعاملات پاسخگو و مراقبت کافی ساخته می‌شود و به کودکان احساس تعلق میدهد. از طرفی خانواده اولین و مهم‌ترین محیط رشد کودکان است و نوع تعامل و واکنش خانواده با کودک، نقش اساسی در ایجاد اعتماد به نفس در کودکان دارد در نتیجه والدین باید رفتار، گفتار و بروز هیجانات خود نسبت به کودکان را در جهت افزایش حس مثبت او به خودش تنظیم کنند. تمام واکنش ها، جملات، هیجانات، احساسات و رفتارهایی که والدین از بدو تولد با کودک دارند، مستقیم و غیرمستقیم گفتگوهای درونی کودک با خودش را شکل می‌دهند. اگر مجموعه این رفتارها سالم و مثبت و به اندازه کافی مشوقانه باشند، کودک حس ارزشمندی درونی می‌کند و اعتماد به نفس در او رشد پیدا خواهد کرد.
هر کودکی منحصربه‌فرد است. به‌عنوان والدین و معلمان، باید یاد بگیریم که از هر کودک به‌عنوان یک فرد ارزشمند قدردانی کنیم. بخش مهمی از کار ما به‌عنوان والدین یا معلمان این است که به کودکان بیاموزیم چگونه زندگی، انتخاب ها و پاسخ‌های خود را کنترل کنند و قربانی کمبود دانش و مهارت خودشان نشوند. هر‌یک از ما نیاز به یادگیری مسئولیت‌پذیری و مهارت‌هایی داریم که باعث می‌شوند خودمان را به‌عنوان مهم‌ترین شخص زندگی‌مان، جدی بگیریم.
روش‌های بهبود اعتماد به نفس در کودکان
1_ تشویق به موقع کودکان
به کودک خود بازخوردهای متعادل بدهید. این به معنای تمجید از فرزندتان برای انجام کارها یا تلاشی است که انجام داده؛ نه برای بهترین بودن. اگر فقط در صورت موفقیت به آنها واکنش مثبت نشان دهید، نه تنها باعث افزایش اعتماد به نفس در کودکان نمی‌شوید بلکه باعث می‌شوید فکر کنند دوست داشتن آنها مشروط است.
«میدونم که نگران بازیت در مسابقه بودی، اما آنقدر شجاع بودی که نگرانی را کنار بذاری» فرزندتان را تشویق کنید وقتی هیچ چیز طبق برنامه پیش نمی‌رود، دوباره تلاش کند. می‌توانید بگویید «دوباره امتحانش کن، من میدونم که می‌تونی انجامش بدی» شنیدن این جملات انعطاف‌پذیری فرزندتان را بیشتر می‌کند که باعث می‌شود در سختی‌ها نیز به خودشان اعتماد کنند.
3_ بازی کردن با کودکان
با هم بازی های ساده رومیزی یا کارت بازی کنید. در طول بازی حواستان به کودک باشد و از دست گرفتن گوشی یا هرکاری که کودک حس کند به طور کامل در کنار او نیستید خودداری کنید. علاوه بر این، انجام بازی به کودکان کمک می‌کند تا یاد بگیرند که چگونه با هم سن‌وسالان خود بازی کنند، شکست را تمرین کنند، به قوانین و دیگران احترام بگذارند. همه این موارد به افزایش مهارت شناختی و افزایش اعتماد به نفس کودکان در محیط های اجتماعی و ارتباطات منجر می‌شوند.
در اینجا چند نمونه از بازی های مفید برای افزایش اعتماد به نفس کودک شما را بیان خواهیم کرد:
- خمیربازی: خمیربازی یکی از بازی هایی است که موجب می‌شود تا کودک تصورات خلاقانه خود را عینیت ببخشد. با استفاده از این بازی این امکان فراهم می‌شود تا موجودات خیالی کودک قابلیت نمایش پیدا کنند و کودک خود را خالق آنها بداند. معمولا کودکان توانایی بیان هر آن‌چه در ذهنشان هست ندارند. اما با استفاده از خمیربازی این امکان ابراز خود را می‌یابند.
- راه رفتن روی جدول: به کودکان اجازه دهید گاه روی جدول خیابان راه بروند. این کار به آنها احساس قدرت و استقلال میدهد.
- داستان گویی با کلمات: از کودکان بخواهید بدون فکر کردن، چند کلمه که در ذهنشان است و درگیر آن هستند بگویند و سپس با این کلمات با توجه به تخیل و بداهه پردازی خود یک داستان تعریف کنند سپس مفهوم داستان را از کودک بخواهید و اگر مشکلی بود آن را اصلاح کنید.
- ورزش و فعالیت روزمره: ورزش به تقویت اعتماد به نفس کودکان کمک می‌کند. زیرا می‌آموزند که می‌توانند تمرین کنند، پیشرفت داشته باشند و به اهداف خود برسند. همچنین آنها یاد می‌گیرند نقط قوت و ضعف خود را بشناسند، با شکست رو به رو شوند ، دایره دوستان خود را گسترش دهند و کار تیمی را یاد بگیرند.
فرزندتان را تشویق کنید تا در کارهای خانه که متناسب با سنش هستند، به شما کمک کند. مثلاً میز را بچیند، گردگیری کند یا با هم آشپزی کنید. این همکاری درکارهایی که معمولاً به بزرگترها سپرده می‌شود حس ارزشمندی و اعتماد به نفس کودکان را بهبود می‌بخشد و به کودک نشان میدهد که شما به مسئولیت‌پذیری او اعتماد دارید و کمک می‌کند احساس خوبی به خودش داشته باشد.
به چیزهایی که فرزندتان علاقه دارد اهمیت دهید. به‌عنوان مثال، می‌توانید برای امانت گرفتن کتاب در مورد موضوع مورد علاقه فرزندتان به کتابخانه مراجعه کنید یا بخشی از وقت خود را به انجام هرچیزی که فرزندتان از آن لذت می‌برد اختصاص دهید. انجام کارهایی که کودک در آنها استعداد دارد، علاوه بر توسعه بیشتر آن استعداد، باعث گرفتن تشویق و موفقیت و در نهایت افزایش اعتماد به نفس سالم در او می‌شود.
محبت و نوازش به اندازه برای کودکان از واجبات است. علاوه بر اینکه از همه روش‌های غیرمستقیم به کودکان نشان می‌دهید مهم هستند باید بدانید نوازش، تماس پوستی، در آغوش گرفتن و ابراز محبت کلامی اثر بسیاری در افزایش اعتماد به نفس در کودکان دارند.
در مواردی که صرفاً به سلیقه و خواست کودک نیاز دارد و نوع تصمیمات آسیبی به او و دیگران نمی‌زند، مثلاً انتخاب یک رنگ لباس یا اسباب بازی، به کودک امکان انتخاب کردن بدهید. این کار کمک خواهد کرد با افزایش اعتماد به نفس، برای انتخاب‌های سخت‌تر یا پذیرش مسئولیت‌های آینده آماده‌ترشود.
8_ به رسمیت شناختن احساسات کودک
یکی از نیازهای اصلی هر انسان این است که بتواند هیجانات و احساسات خود را شناسایی کند، تشخیص دهد و به آن پاسخ درستی بدهد. وقتی کودک گریه می‌کند، ترسیده یا خوشحال است یا هر نوع هیجان دیگری را بروز میدهد، به هیچ عنوان احساسات او را زیر سوال نبرید. جملاتی مانند «اینکه ترس نداره»، «بیخودی گریه میکنی آمپول که درد نداره» را به هیچ عنوان به کار نبرید. اینکه کودک نتواند احساساست خود را به رسمیت بشناسد و آنها را باور کند، به کاهش قدرت شمی و حسی، ضعف در هوش هیجانی و در نهایت کاهش اعتماد به نفس ختم می‌شود.