باطن: تقویت اعتماد به نفس اساس پیشگیری اولیه از اعتیاد در دوران کودکی است و از همین رو والدین می‌توانند در ارتقاء اعتماد به نفس فرزندانشان تلاش کنند در این میان، توجه به عوامل خطرساز مثل رفتارهای پرخاشگرانه کودک، عدم نظارت والدین، سوء مصرف مواد توسط همسالان یا والدین و در دسترس بودن مواد و .. را نیز باید مد نظر قرار داد.
یکی از نکات مهم در مبحث پیشگیری از اعتیاد، مدنظر قرار دادن افزایش پیوند و دلبستگی مابین اعضاء خانواده است. دلبستگی عبارت است از پیوند عاطفی عمیقی که با افرادی خاص، به خصوص والدین در زندگی خود برقرار می‌کنیم؛ به طوری که این پیوند باعث می‌شود وقتی با آنها تعامل داریم، احساس شادی و نشاط کرده و به هنگام استرس از اینکه خانواده را در کنار خود داریم، احساس آرامش کنیم، این مسئله سبب می‌شود کودک احساس امنیت کرده و در مراحل بعدی زندگی، کانون خانواده را برای خود یک محیط امن دانسته که می تواند در مواقع خطر به آن پناه بیاورد.
این محیط امن می‌تواند احتمال سوء مصرف مواد را در مراحل بعدی زندگی کاهش دهد. باید توجه داشت که یادگیری کودکان در سنین پیش از دبستان، به صورت عینی است و آنچه را که می‌بینند باور می‌کنند و توانایی تجزیه و تحلیل مسائل اطراف خود را ندارند و والدین الگوی مستقیم فرزندان هستند. در این سنین خیلی از آموزش‌ها را می توان در خلال بازی به کودک نشان داد و کودک را در مسیر درست هدایت کرد.
کودکانی که فرصت بازی داشته‌اند چست و چالاک هستند و بیشتر برای رویارویی با سختی‌های زندگی آماده شده و در برابر ناملایمات صبورتر و پایدارتر خواهند بود. در این بازی‌ها باید برای استقلال رای کودک اهمیت قائل شد و در فعالیت‌های خودجوش او را آزاد گذاشت. دخالت بی‌جا در بازی‌های کودک مثل تحمیل نظر والدین در انتخاب اسباب‌بازی، استقلال و خود مختاری را از وی سلب می‌کند.
پیشگیری از سوء مصرف مواد در سنین دبستان
در زمینه پیشگیری از اعتیاد در سنین مدرسه باید توجه به عوامل خطرساز مثل رفتارهای پرخاشگرانه کودک، عدم نظارت والدین، سوء مصرف مواد توسط همسالان یا والدین و در دسترس بودن مواد و عوامل محافظت‌کننده مثل کنترل رفتارهای پرخاشگرانه، نظارت والدین و شایستگی تحصیلی را باید مد نظر قرار داد.
رفتار پرخاشگرانه یعنی اینکه کودک بدون دلیل عصبانی شده و شروع به داد و بیداد کند که اگر پدر و مادر اقدام مثبتی روی این رفتارها نداشته باشند، هنگام وارد شدن به مدرسه می‌تواند منجر به طرد شدن از طرف همسالان یا تنبیه توسط معلمان و شکست تحصیلی شود که همگی زمینه را برای گرایش به سمت سوء مصرف فراهم می‌کند.
مواردی مثل وجود رفتارهای پرخاشگرانه زود هنگام و افت تحصیلی، ممکن است نشانگر این موضوع باشد که کودک در مسیر غلطی گام بر می‌دارد و احتمالا نیازمند مداخلات درمانی توسط روانشناس یا پزشک است.
مطالعات نیز نشان داده است کودکانی که عملکرد ضعیف و نامناسب تحصیلی/اجتماعی در سنین ۹-۷ سال دارند با احتمال بیشتری در سنین ۱۴-۱۵ سالگی به استعمال مواد مخدر روی می‌آورند. والدین باید توجه داشته باشند به تاخیر انداختن روش‌های پیشگیرانه تا دوره نوجوانی، غلبه بر مشکلات را سخت‌تر خواهد کرد، زیرا پس از بلوغ نگرش و رفتارهای کودکان به خوبی تثبیت شده و به آسانی تغییر نخواهند کرد.
تقویت اعتماد به نفس کلید پیشگیری اولیه در کودکان
به گزارش ایسنا به باور روانشناسان و متخصصان، تقویت اعتماد به نفس اساس پیشگیری اولیه از اعتیاد است، از این رو با توجه به توصیه‌های زیر والدین می‌توانند در ارتقاء اعتماد به نفس فرزندانشان تلاش کنند:
ـ کودکان و نوجوانانتان را در آغوش بگیرید و ببوسید.
ـ از دوران نوزادی حین گفت‌وگو با آنها لبخند بزنید.
ـ با کودک خود سازگار باشید، در این صورت در نوجوانی و بزرگسالی نیز همراهش خواهید بود.
ـ پس از انجام کارهای مثبت مثل مرتب کردن تخت خواب، واکس زدن کفش‌ها، مسواک زدن دندان‌ها و… او را تشویق کنید.
ـ به فرزندتان بگویید دوستش دارید.
ـ در روابط با فرزندتان آزاردهنده نباشید.
ـ تنبیه فرزند (مثلا فرستادن او به اتاقی تنها و…) به صورت مداوم، شرایط را بدتر می‌کند و برای آموختن رفتارهای صحیح به کودک باید از موقعیت‌هایی مناسب استفاده کرد.
ـ فرزندان معمولا در گفت‌وگوهای والدین اختلال ایجاد می‌کنند، پس به آنها بگویید برای گفت‌وگو نیاز به زمان دارید. وقتی فرزندتان بزرگ‌تر شد به او بیاموزید می‌تواند موضوعی که به خاطر آورده را در زمان مناسب تعریف کند.
ـ در میان گذاشتن فعالیت‌های روزانه، سبب افزایش اعتماد به نفس فرزندان می‌شود.
ـ به دلیل دست و پنجه نرم کردن با مشکلات باید به خود پاداش دهید. بهترین پاداش، استراحت کردن است. به پیاده‌روی بروید، دوش آب گرم بگیرید و بازی مورد علاقه‌تان را انجام دهید. اگر مراقب خودتان باشید می‌توانید راحت‌تر از بچه‌ها مراقبت کنید.
ـ آرام و دوست داشتنی باشید شما معلم فرزندتان هستید. فرزندتان از رفتارهای شما الگوبرداری می‌کند.
ـ فرزندتان را به خاطر رفتارهای مناسب تشویق کنید. برای تشویق او از جوایز ویژه، بازی‌های متنوع و… استفاده کنید.
ـ هر روز در مورد موضوع‌های مختلف با فرزندتان گفت‌وگو کنید.
ـ زمانی مناسب را برای شنیدن حرف‌ها و خواسته‌های فرزندتان اختصاص دهید و فرصت انتقال نیازها و پیام را به فرزندتان بدهید.
ـ فرزندتان را به خاطر گسترش راه‌کارهایی که آنها را به سوی موفقیت هدایت می‌کنند، تشویق کنید.
ـ نگران مشاهده اشتباهات والدین و… توسط فرزندان نباشید. مشاهدات فرزندان بخشی از روند رشد و آموزش آنهاست.
ـ وقتی فرزندتان سر حال و شاد است به او درباره اشتباهاتش تذکر دهید.
ـ هرگز از گفتن جمله “متاسفم من اشتباه کردم” نترسید.
ـ فرزندتان را به خاطر شرکت در کارهای گروهی تشویق کنید.
ـ وقتی خانواده و دوستان فرزندتان رقابت ورزشی، هنری و… وی را تماشا کنند، فرزندتان احساس ارزشمند بودن می‌کند.
ـ در فعالیت‌های هنری، تفریحی و ورزشی فرزندتان در مدرسه مشارکت کنید. خارج از مدرسه به فرزندتان کمک کنید و برای تلاش‌هایش ارزش قائل شوید.
ـ فرزندان باید بتوانند در شرایط بحرانی و ناخوشایند به درخواست‌های افراد جواب منفی دهند. آنها باید بیاموزند که به احساسات‌شان اعتماد کنند.
ـ به فرزندتان اطمینان دهید هر زمان که نیاز داشته باشد، در کنارش هستید البته باید اجازه دهید که او نیز با مسائل روبرو شود و حضور شما فقط جنبه راهنمایی و مشاوره دارد.
ـ اگر فرزندتان نمی‌خواهد درباره موضوعات مختلف با شما گفت‌وگو کند، نشان‌دهنده آن است که باید بر تلاش‌تان بیافزایید؛ بهترین راه برای آغاز گفت‌وگو کنجکاوی در مسائل مورد علاقه فرزندتان است.
ـ حتی اگر فکر می‌کنید فرزندتان عقاید عجیب و غریب دارد باز هم افکارتان را به او تحمیل نکنید، زیرا عواقب جبران‌ناپذیری به همراه دارد.
ـ با فرزندان‌تان بخندید و اوقات خوشی بگذرانید.