سخنان روز گذشته رهبر معظم انقلاب در تلویزیون درباره فایل صوتی محمدجواد ظریف نقطه پایانی بود بر یک هفته بحث جنجالی و پر سر و صدا. اما بعید است ظرفیت های خبرسازی این اتفاق به این زودی از فضای سیاسی کشور محو شود. به خصوص آنکه هنوز منتشر کنندگان ابن فایل صوتی شناسایی یا معرفی نشده اند.
انتشار فایل صوتی محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در روز یکشنبه 5 اردیبهشت‌ماه در تلویزیون سعودی ایران اینترنشنال موجب واکنش‌ها و جنجال‌های بسیاری شد. محتوای این فایل صوتی که حدود سه ساعت بوده تقطیع شده فایل هفت‌ساعته‌ای بود که درباره سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. فایل در اسفندماه 1399 و در قالب سلسله مصاحبه‌هایی با اعضای دولت دوازدهم با عنوان «آن‌سوی دولت» زیر نظر مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری تهیه‌شده است.
ساعاتی بعد از انتشار فایل، سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه در واکنش اذعان داشت: «فایل صوتی منتشرشده از دکتر ظریف یک فایل تقطیع شده و گزینشی از یک گفت‌وگوی داخلی ۷ ساعته است. یک ذوق‌زدگی در برخی از رسانه‌ها برای تقطیع صحبت‌های ظریف دیده شد ولی این گفت‌وگو باید کلی دیده شود. اتفاقی که افتاد، اتفاقی غیرقانونی بود. مسئولان ایران در فضای مباحث کارشناسی، صریح، پویا و شفاف هستند ولی تصمیمات عالی و اجماعی انجام می‌شود و هیچ‌کس هم از تحلیل مبرا نیست.»
این فایل موجب واکنش‌های بسیاری بین مقامات و مسئولان سیاسی در کشور شد. هم‌زمان محمدجواد ظریف نیز مشغول مذاکره و دیدار از کشورهای مختلف منطقه بود.
روز سه‌شنبه 7 اردیبهشت‌ماه، علی ربیعی، سخنگوی دولت در نشست خبری با اشاره به انتشار فایل صوتی صحبت‌های وزیر امور خارجه و حواشی آن گفت: «این فایل صوتی که توسط تلویزیون پترودلاری کینه‌توز که با دلارهای نفتی اداره می‌شوند و از روز تأسیس طرفدار سرسخت رنج و تحریم مردم ایران بوده‌اند منتشر شد؛ رئیس‌جمهور در همین خصوص به وزارت اطلاعات دستور پیگیری دادند».
دستیار ارتباطات اجتماعی رئیس‌جمهوری ادامه داد: «در مورد مصاحبه با آقای دکتر ظریف، فایل گفتگو با او به دلایلی کاملاً روشن که ابعاد آن هنوز روشن نیست (ولی بعد توطئه آمیز آن روشن است) توسط افرادی که هویت آنها در حال بررسی است، به سرقت رفته و منتشرشده است».
روز 9 اردیبهشت‌ماه، دادسرای عمومی و انقلاب تهران در اطلاعیه‌ای عنوان داشت در پی انتشار فایل صوتی طبقه‌بندی‌شده از وزیر امور خارجه از حیث جنبه عمومی جرم با دستور دادستان تهران، پرونده قضایی در دادسرای امنیت تهران تشکیل گردیده است.
بر اساس این اطلاعیه «اتهام اصلی مطرح در این پرونده انتشار و قرار دادن اطلاعات طبقه‌بندی‌شده کشور در اختیار افراد فاقد صلاحیت می‌باشد که حسب مورد طبق ماده ۵۰۱ قانون مجازات اسلامی و قانون مجازات انتشار و افشای اسناد محرمانه و سری، مباشران و معاونان این اعمال تحت تعقیب کیفری قرار می‌گیرند و برخورد قاطع صورت خواهد گرفت».
همان روز نهاد ریاست جمهوری در اطلاعیه‌ای اعلام کرد «در پی اتفاقات اخیر در خصوص سرقت یک فایل صوتی و استعفای حسام‌الدین آشنا به دلیل این موضوع، رئیس‌جمهور طی حکمی علی ربیعی را به‌عنوان رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری منصوب کرد.»
در اولین واکنش، حسام‌الدین آشنا، رئیس پیشین مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری پس از استعفا در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «برنامه‌ی «کارنامه/آن‌سوی دولت» مطابق ضمیمه قرارداد با هدف ثبت تلاش‌ها، دستاوردها و تجارب وزرا و معاونین رئیس‌جمهور از طریق گفت‌وگوی صریح، دقیق و نظام‌مند طراحی و اجرا شده است. مقررشده بود گزیده خروجی‌های تصویری و مکتوب برنامه در توافق با مصاحبه‌شوندگان و با اعمال ملاحظات ضروری، از طریق صداوسیما، نمایش خانگی، مطبوعات و کتاب در دسترس عموم قرار گیرد و نسخه قابل‌انتشار محدود آن نیز طبق استانداردهای مرسوم، آرشیو شود. برخی راهزنان حرفهای با شبیخونی سیاسی، تلاش دارند تا ضرورت این اقدام تاریخی زیر سؤال برود و با سرقت و انتشار نابهنگام فایلی صوتی، موجب شده‌اند تا یک برنامه‌سازی آموزنده، روشمند و غیر محرمانه، مورد سوءاستفاده سیاسی و رسانه‌ای قرار گیرد و در قامت یک معضل سیاسی و امنیتی جلوه کند.»
بعد از موضع‌گیری حسام‌الدین آشنا، شایعاتی درباره بازرسی از برخی دفاتر مقامات دولتی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. در پی این اتفاق روز 10 اردیبهشت‌ماه یک مقام آگاه در دفتر سخنگوی دولت به خبرگزاری ایرنا تأکید کرد: شایعات منتشرشده در فضای مجازی در خصوص بازرسی از دفاتر مقام‌های دولتی را به دلیل سرقت فایل صوتی مصاحبه وزیر امور خارجه کاملاً کذب و بی‌اساس دانست و تصریح کرد: این شایعات کذب در ادامه عملیات روانی گسترده رسانه‌های معاند پیرامون سرقت گفت‌وگوهای پروژه تاریخ شفاهی دولت است و هدفی جز تشویش مردم و اختلاف‌افکنی میان مسئولان نظام ندارد.
وی اظهار داشت: با دستور رئیس‌جمهوری مسئولیت پیگیری این پرونده با وزارت اطلاعات است و بدیهی است هرگونه اطلاع‌رسانی در این زمینه با شفافیت تمام‌صورت خواهد گرفت.
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه روز یکشنبه 11 اردیبهشت‌ماه در پستی اینستاگرامی نوشت: «یک‌هفته‌ای است که در پی پخش برداشت و تحلیل تلخ این دانشجوی روابط خارجی از یک برهه تاریخی— آن‌هم صرفاً برای انتقال صادقانه تجربیات به مسئولین آینده و بدون هیچ‌گونه قصدی برای انتشار وسیع و یا حتی محدود آن— احساسات پاک عاشقان شهید والامقام سردار سپهبد قاسم سلیمانی و خانواده آن شهید و به‌خصوص شیر دخترش زینب خانم –که برایم همچون فرزندان خودم عزیز است — جریحه‌دار شده است. برخی هم تلاش کرده‌اند از این شرایط ناگوار وسیله‌ای برای برهم زدن همدلی میان آحاد مردم دلاور این مرزوبوم و یا ابزاری برای اهداف کوتاه سیاسی بسازند».
در ادامه این پست آمده است «لازم است تأکید کنم که عرایض بنده—که هیچ ادعایی جز صداقت بر قطعیت آن ندارم—ذره‌ای از عظمت شهید سلیمانی و نقش بی‌بدیل او در بازآفرینی امنیت ایران، منطقه و جهان نمی‌کاهد. ولی اگر می‌دانستم جمله‌ای از آن عرایض انتشار عمومی پیدا می‌کند، حتماً همچون گذشته آن را بر زبان نمی‌آوردم. نه برای اینکه مردم را محرم نمی‌دانم، بلکه ازآن‌جهت که در جهان به‌هم‌پیوسته کنونی که انتخاب مخاطب را ناممکن ساخته و در آشفته‌بازار سیاست، اغیار را محرم نمی‌شمارم».
رهبر انقلاب اسلامی روز یکشنبه 12 اردیبهشت‌ماه در سخنرانی که داشتند از اظهارات بعضی از مسئولان که در روزهای اخیر از رسانه‌های مخالف جمهوری اسلامی پخش شد و تکرار حرفهای خصمانه دشمنان و آمریکا بود، ابراز تعجب و تأسف کردند و گفتند: آمریکایی‌ها سال‌ها است که از نفوذ معنوی ایران در منطقه و عوامل آن یعنی نیروی قدس و شهید سلیمانی به‌شدت ناراحتند و اساساً سردار سلیمانی را به همین علت به شهادت رساندند، بنابراین نباید چیزی گفته شود که حرف آنها را تأیید کند.
رهبر انقلاب اسلامی با تأکید بر اینکه سیاست خارجی در همه جای دنیا در مجامع بالادستی تعیین می‌شود و نه در وزارت امور خارجه، افزودند: وزارت امور خارجه در تعیین سیاست‌ها مشارکت دارد اما تصمیم‌گیر نیست بلکه مجری است.
ایشان خاطرنشان کردند: در کشور ما نیز سیاست خارجی در شورای عالی امنیت ملی با حضور مسئولان تعیین می‌شود و وزارت امور خارجه باید با شیوه‌های خود آن را اجرا کند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تأکید کردند: نباید جوری حرف زد که از آن برداشت قبول نداشتن سیاست‌های کشور شود و دشمنان از آن مطالب شاد شوند.
محمدجواد ظریف در پست اینستاگرامی که پس از بیانات تلویزیونی رهبر انقلاب اسلامی منتشر شد نوشت: بیانات مشفقانه مقام معظم رهبری همچون همیشه برای من و همکارانم ختم کلام و نقطه پایانی برای بحث‌های کارشناسی است. به‌عنوان یک کارگزار و پژوهشگر روابط خارجی، همواره باور داشته‌ام برای قوام این مرزوبوم خدایی، سیاست خارجی باید موضوع وفاق و انسجام ملی باشد و از بالاترین سطح، مدیریت و هدایت شود و بر این اساس، پیروی از نظرات و تصمیمات رهبری ضرورتی غیرقابل‌انکار برای سیاست خارجی است.
بسیار متأسفم که برخی نقطه نظرات شخصی که صرفاً برای انتقال صادقانه تجربیات و بدون قصدی برای انتشار بیان‌شده بود، دزدانه منتشر و به‌صورت گزینشی مورد بهره‌برداری و دستمایه خصومت ورزی بدخواهان کشور و مردم و انقلاب گردید و اسباب تکدر خاطر شریف مقام معظم رهبری را فراهم آورد.
با گذشت یک هفته از جنجال انتشار فایل صوتی باید منتظر ماند و مشاهده کرد که نمایندگان مجلس چه واکنشی نشان خواهند داد. آیا این جنجال تمام شده یا اینکه آنها نیز در این باره قصد ورود و توضیح از وزیر امور خارجه را دارند.
منبع: الف