در حالی امروز اول شهریورماه به استقبال روز پزشک می‌رویم که کرونا هر ۲ دقیقه قربانیان خود را انتخاب می‌کند و از سوی دیگر این روزها فیلمی درباره “ابن سینا” دست به دست می‌شود که در آن در خصوص روش‌های پیشگیری از طاعون سخن می‌گوید که همانند روش‌های پیشگیری از بیماری کووید-۱۹ است.
در تاریخ ایران‌زمین شخصیت‌های فراوانی وجود دارند که نامشان در جهان با علم گره خورده است.” ابومحمود حامدبن خضر خجندی” ریاضیدان و ستاره‌شناس، ” احمد بن فرخ” پزشک و نویسنده دانشنامهٔ پزشکی و کتاب فرمول‌های دارویی، “احمد بن عماد الدین” پزشک و شیمی‌دان، “ابوریحان بیرونی” ریاضیدان، ستاره‌شناس و تاریخ نگار، “منصور ابن الیاس” پزشک و کالبدشناس و “ابواحمد منجم” موسیقیدان و ادیب تنها بخشی از لیست چندین صد نفره دانشمندان بنام ایرانی هستند.
ابوعلی سینا نیز از جمله آنها است که میراث او برای جهان پزشکی، علم و فلسفه، بسیار ستایش شده است.
ابوعلی حسین بن عبدالله بن سینا، حدود هزار سال پیش در سال ۳۵۹ شمسی در بخارا و در خانواده‌ای معروف و اهل علم به دنیا آمد. ۵۸ سال عمر کرد و در سال ۴۱۶ شمسی در همدان درگذشت. او مشهور به “بوعلی سینا”، “ابن سینا”، “شیخ الرئیس” و یا “پور سینا” بوده است.
در تقویم رسمی ایران، روز اول شهریور همزمان با زادروز او روز پزشک نامگذاری شده است؛ چرا که این چهره، از مشهورترین و تاثیرگذارترین فیلسوفان و دانشمندان ایرانی جهان اسلام به شمار میرود.
امسال در حالی به استقبال روز پزشک می‌رویم که نظام سلامت کشور خسته از موج‌های رنگارنگ کرونا است که بخشی از آن ناشی از روند کند واکسیناسیون است و بخش دیگر مربوط به خودمان است که خطرات بیماری کووید-۱۹ برایمان عادی سازی شده و پروتکل‌های بهداشتی دیگر برایمان مهم تلقی نمیشود.
این در حالی است که همه محققان حوزه اپیدمیولوژی معتقدند حتی افراد پس از دو دوز واکسن همچنان باید به اجرای پروتکل‌های بهداشتی پایبند باشند. ولی ما با نادیده گرفتن شرایط قرنطینه و سفرهای غیر ضروری و انتقال این ویروس از فردی به فرد دیگر موجب شدیم که این ویروس همچنان یکه تاز باشد و هر ۲ دقیقه قربانیان خود را انتخاب کند و با خود ببرد. به نظر می رسد با چنین رویکردی به جای کرونا، خط مقدم نظام سلامت را شکست داده‌ایم.
کتاب‌هایی که میراث ماندگار تاریخ پزشکی ایران شد
ابن سینا حدود ۴۵۰ کتاب در زمینه‌های گوناگون نوشت که شمار زیادی از آنها در مورد پزشکی و فلسفه است.
ابوعلی سینا در نوجوانی به فراگیری طب علاقه‌مند شد، از این رو هرچه از طب قدیم در دسترس بود را خواند و در جوانی چنان خبره شد که دانشمندان زمانش برای فراگیری پزشکی به او مراجعه می‌کردند.
روایت شده که وقتی در پی بیماری نوح ابن منصور سامانی، پادشاه بخارا، پزشکان دربار از درمانش عاجز ماندند، به ابوعلی سینای جوان متوسل شدند و او امیر را به شکلی معجزه‌آسا درمان کرد. این موجب جلب توجه امیر به ابوعلی سینا شد.
مهارت ابن سینا در علم پزشکی و توانایی وی در معالجه حاکم آن زمان، موجب شد تا مورد محبت حاکم واقع شده و در دربار، موقعیت بسیار خوبی داشته باشد. ولی این قرابت گاه برایش مایه دشواری و خطر می‌شد و به همین خاطر و به دلیل شرایط سیاسی بد ماوراءالنهر مجبور به ترک دیار شد. او بخارا، ری و اصفهان را خانه خود می‌دانست، اما نهایتا در سفری به همدان، در سن ۵۸ سالگی درگذشت.
کتاب “قانون در طب” یا به اختصار “قانون” یکی از کتاب‌های ابن سینا در زمینه پزشکی است که در سه مرحله نوشته شده است. مرحله نخست در گرگانج در حدود سال ۴۰۳ ق، بخش دوم در ری در حدود ۴۰۵ ق و بخش سوم در همدان و اصفهان بین سال‌های ۴۰۵ و ۴۱۴ قمری بوده است. این کتاب عظیم بیش از یک میلیون کلمه دارد که نزدیک به ۷۰۰ سال در مراکز علمی اروپا تدریس می‌شد و پس از کتاب مقدس دومین کتابی که در اروپا به چاپ رسید، کتاب قانون ابوعلی سینا بود.
به اعتقاد پژوهشگران کتاب قانون بوعلی سینا در حوزه آناتومی تقریبا چیز خلافی نیامده است و بیش از ۹۰ درصد از مطالب کتاب قانون هنوز معتبر است.
کرونا و ابن سینا
روزنامه “القدس العربی” با انتشار گزارشی اعلام کرد محققان و فعالان عرب اخیرا در حال انتشار کلیپی از یک فیلم قدیم روسی درباره زندگینامه ابوعلی سینا پزشک ایرانی در فضای مجازی هستند که وی در آن فیلم توصیه‌هایی درباره طاعون ارائه می کند که تاحد زیادی به کووید-۱۹ شباهت دارد. همین موضوع برخی را واداشته است تا بگویند ابن سینا ۱۰ قرن گذشته کرونا را پیش بینی کرده بود.
ابن سینا در بخشی از یک فیلم روسی که سال ۱۹۵۶ میلادی ساخته شده بود، به دستیارش می‌گوید: به این نتیجه رسیده‌ام که همه بیماری‌های عفونی به وسیله مواد بسیار ریز و نامرئی ایجاد و منتشر می‌شوند. تعداد آنها بسیار زیاد است و باعث تب و مرگ سیاه می‌شوند. آن ذرات به هرچیزی از جمله دستانت، صورتت، مویت و لباست می‌چسبند.
راه‌های پیشگیرانه‌ای که ابوعلی سینا در این فیلم برای طاعون ارائه می‌دهد بر پرهیز از تجمعات تاکید دارد؛ چرا که معتقد است عامل این بیماری از طریق هوا منتقل می‌شود و تاکید می‌کند: بازارها و مساجد باید موقتا بسته شوند. همه در خانه نماز فرادی بخوانند. باید پول‌ها با سرکه ضدعفونی شود و هر کسی مسئول مراقبت از خود است و باید بینی خود را با پنبه آغشته به سرکه استریل کند و باید گیاه درمنه را در دهانش بجود.
اولین توصیه ابن سینا نترسیدن از بیماری است که به عنوان اولین قدم مؤثر در افزایش قدرت دفاعی بدن است.
