اولین سفر وزیر امور خارجه جدید کشورمان به عراق برای شرکت در اجلاس «بغداد برای همکاری و مشارکت» در حالی رقم خورد که دستاوردهای مهمی برای ایران داشت.
روز شنبه و در کمتر از ۲۴ ساعت پس از تحویل سکان سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به «حسین امیرعبداللهیان»، اجلاس مهمی با حضور برخی از کشورهای منطقه در عراق آغاز می‌شود که وزیر امور خارجه کشورمان را مستقیم از میدان مشق راهی فرودگاه مهرآباد می‌کند.
امیرعبداللهیان در اولین سفر رسمی دیپلماتیک خود در نشستی حاضر می‌شود که سران کشورهایی مانند فرانسه، قطر، مصر و اردن ترجیح دادند شخصاً در آن شرکت کنند و کشورهای کویت و امارات نیز در سطح نفر دوم حضور یابند.
بر اساس توضیحات امیرعبداللهیان، دلیل حضور نیافتن شخص سید ابراهیم رئیسی در این نشست، عدم دعوت از رئیس‌جمهور سوریه و حضور رئیس‌جمهور فرانسه بوده است. همچنین وزیر امور خارجه کشورمان، با توجه به نقش ویژه سوریه در منطقه، در چندین نوبت به دعوت نشدن بشار اسد برای حضور در اجلاس بغداد، اعتراض کرد.
آنچه که به طور رسمی از طرف بغداد اعلام شده است، این نشست اهدافی با محوریت همکاری و شراکت برای عراق را دنبال می‌کند؛ هدفی که مقامات خارجی دعوت شده به این اجلاس نیز، در سخنرانی‌های خود بدان تمرکز کردند.
بدون شک در کنار این اهداف آشکار، همه‌ی کشورهای حاضر در این نشست اهدافی نسبتاً پنهان اما مهمی را نیز دنبال می‌کنند چراکه اغلب آنها، در سطوح عالی سیاسی به بغداد رفتند.
بروز برخی حواشی در چنین اجلاس‌هایی نیز امری عادی است؛ اما نحوه مواجهه برخی کنشگران سیاسی داخلی با هدف سوءاستفاده از آن برای تضعیف جریان سیاسی مقابل، به قیمت تخریب نماینده رسمی یک ملت، امری غیر عادی محسوب می‌شود.
سخنگوی وزارت امور خارجه نیز در نشست خبری هفتگی خود به این موضوع اشاره کرد و گفت: «پرداختن به حواشی که بخواهد متن را کم رنگ کند در حوزه سیاست خارجی کار صحیحی نیست، این سفر آنچنان بازتاب خوبی در گروه‌های مختلف داشته است که شاید برخی موافق باشند این متن پررنگ را با حواشی بپوشانند.»
در این گزارش قصد داریم به بررسی سه دستاورد مهم این نشست برای ایران اشاره کنیم که متأسفانه با برجسته شدن بیش از حد برخی حاشیه‌ها و همچنین ضعف دستگاه اطلاع رسانی وزارت امور خارجه، مورد بی‌توجهی قرار گرفته است.
دستاورد اول؛ پالس‌های ایران و امارات برای تحکیم روابط
اولین حاشیه‌ای که در جریان برگزاری اجلاس بغداد، مورد توجه برخی کنشگران سیاسی و رسانه‌ها قرار گرفت، محل قرار گرفتن حسین امیرعبداللهیان در کنار حاکم دبی (نخست‌وزیر امارات)، برای گرفتن عکس یادگاری بود. برخی از کاربران در فضای مجازی مدعی بودند وزیر امور خارجه ایران در جای «شیخ محمد بن‌راشد» ایستاده است و همین امر موجب ناراحتی و قهر وی از اجلاس شده است که بر اساس اخبار رسیده به خبرنگار مهر، «مقامات اماراتی از همان ابتدا به مسئولین عراقی اطلاع داده بودند که حاکم دبی صرفاً در افتتاحیه این اجلاس حاضر می‌شود و در ادامه «سهیل المزروعی» وزیر انرژی امارات بر صندلی وی می‌نشیند.»
به نظر می‌رسد آنچه که نخست‌وزیر امارات در صفحه شخصی خود در توئیتر منتشر کرد، واکنشی به همین حواشی است.
بن راشد در این توئیت آورده است: «امروز، در حاشیه اجلاس همکاری‌های بغداد، با وزیر امور خارجه جدید ایران، حسین امیرعبداللهیان ملاقات کردم. برای وی آرزوی موفقیت در وظایف جدید خود با توسعه روابط مثبت با کشورهای همسایه و تحکیم روابط مبتنی بر اصول حکمت و منافع مردم را دارم.»
او در پایان تاکید می‌کند: «و سلام ما همیشه به همسایه و دوست ایران است.»
این توئیت نشان می‌دهد که روابط جمهوری اسلامی ایران و امارات متحده عربی در ریل توسعه قرار گرفته است و همانطور که مقامات عالی کشورمان بر تقویت دیپلماسی با همسایگان برای بی‌اثر ساختن تحریم‌ها تاکید کردند، تقویت روابط با این کشور در دستور کار است.
این در حالی است که چندی پیش، حجت‌الاسلام رئیسی در دیدار فرستاده ویژه امارات در تهران نیز بر تقویت روابط با امارات تاکید کرد و گفت: «برای تسریع در روند توسعه روابط، مناسب است سازوکار مشترکی ایجاد شود تا ظرفیت‌ها و راه‌های تحکیم مناسبات و همکاری‌های دو کشور را در زمینه‌های مختلف عملیاتی نماید.»، فرستاده ویژه امارات متحده عربی هم در این دیدار نیز با بیان اینکه با دستور رهبر کشور خود به ایران آمده‌ایم تا اراده جدی خود را برای تعمیق همه جانبه روابط با ایران نشان دهیم، گفت: «پیام حضور ما در این سفر ارتقای همکاری‌ها در زمینه‌های متنوع است و برای تعمیق و نهادینه سازی روابط با تهران به نفع دو ملت برادر تلاش خواهیم کرد.»
وزیر امور خارجه کشورمان هم روز دوشنبه در برنامه گفتگوی ویژه خبری ضمن اشاره به حضور سه نماینده از کشور امارات در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور از گفتگو با مقامات این کشور خبر داد و گفت: «در این اجلاس گفتگوی خوبی با شیخ محمد بن راشد داشتم و وی از نظرات ما درباره توسعه همکاری‌ها استقبال کرد.»
امیرعبداللهیان: در جایگاه واقعی ایران ایستادم
بسیاری از کاربران فضای مجازی، پس از جنجال‌آفرینی عده‌ای بر سر پروتکل ایستادن مقامات در صف عکس یادگاری، اقدام امیرعبداللهیان را اجرای «پروتکل عزت» خواندند. در این میان سوالی که در شبکه‌های اجتماعی از منتقدین وزیر خارجه مطرح می‌شد، این بود که «وقتی داعشیان و تروریست‌ها پایتخت عراق را به محاصره درآوردند، فرانسه که عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل است، چه اقدامی برای نجات این کشور انجام داده است که اکنون نماینده رسمی جمهوری اسلامی ایران باید پشت سر وی قرار گیرد؟»
امیرعبداللهیان هم در واکنش به سیل انتقادات و حواشی مربوط به عکس یادگاری، گفت: «من فکر می‌کنم در [صف عکس یادگاری] جایی ایستادم که جایگاه واقعی نماینده جمهوری اسلامی ایران بود.»
دستاورد دوم؛ رایزنی‌های ایران و مصر
آنچه در اجلاس بغداد اتفاق افتاد و در میان حواشی برخی داخلی‌ها دیده نشد، گفتگوی امیرعبداللهیان و عبدالفتاح سیسی رئیس‌جمهور مصر بود. با توجه به این گفتگوها، به نظر می‌رسد به زودی شاهد توسعه روابط با این کشور مهم در جهان اسلام باشیم.
به اعتقاد کارشناسان، مصر همواره کشوری تأثیرگذار در منطقه و جهان اسلام بوده است و نزدیکی دو ملت ایران و مصر می‌تواند زنگ خطری برای رژیم صهیونیستی و همچنین ضربه اساسی بر پیکره تحریم‌های آمریکا علیه کشورمان باشد.
در همین راستا، روز دوشنبه سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان، در پاسخ به سوال خبرنگار مهر، در خصوص دیدار احتمالی هیئت ایرانی و هیئت اعزامی مصر به نشست بغداد گفت: «عموما در جریان برگزاری اجلاس‌های بین‌المللی و منطقه‌ای رایزنی‌های مختلفی بین کشورهای شرکت‌کننده به سبک و سیاق‌های مختلفی انجام می‌شود. برخی از این مذاکرات دوجانبه، برخی چندجانبه و برخی نیز در حاشیه آن اجلاس انجام می‌شود.»
دستاورد سوم؛ گشایش‌هایی برای ادامه مذاکرات ایران و عربستان
در دیگر سو، رخدادی که در این اجلاس بسیار حائز اهمیت بود، اظهارات فؤاد حسین وزیر امور خارجه عراق در نشست خبری در ارتباط با روند مثبت مذاکرات ایران و عربستان بود.
اظهارات فؤاد حسین درحالی بود که وزیر امور خارجه کشورمان در جلسه رأی اعتماد مجلس شورای اسلامی در نطق دفاعیاتش به صورت ویژه از عربستان سعودی نام می‌برد و می‌گوید: «مسلمانان جهان، عربستان را به عنوان سرزمین مقدس نزول وحی و پیامبر عظیم الشان اسلام می‌شناسند. ما همکاری بین دو کشور مسلمان ایران و عربستان را به نفع منطقه می‌دانیم.»
در سوی دیگر، امیرعبداللهیان پس از بازگشت از سفر به عراق و سوریه گفت: «در اجلاس عراق نمایندگان سعودی با من احوالپرسی کردند و ضمن تبریک اعلام کردند منتظر استقرار دولت جدید در ایران برای از سرگیری مذاکرات با کشورمان هستند اما در این نشست؛ مذاکره رسمی برای تداوم مذاکرات قبلی با سعودی انجام نشد.»
آنچه از سخنان امیرعبداللهیان و وزیرخارجه عراق برداشت می‌شود، اینکه مذاکرات بین ایران و عربستان به زودی در سطوح بالاتر توسط وزارت امور خارجه پیگیری خواهد شد.
تلاش «العربیه» و «خبرگزاری فرانسه» برای تخریب روابط منطقه
از آنجایی که دستاوردهای سفر امیرعبداللهیان به بغداد برای عده‌ای از داخلی‌ها و همچنین برخی شبکه‌های خارجی خوشایند نبود؛ از این رو حاشیه‌سازی‌ها و پررنگ کردن مسائل فرعی در دستور کار آنها قرار گرفت. برای مثال شبکه العربیه که سابقه نمایش سربریدن جوانان کشورمان را در کارنامه خود دارد، در گزارشی سعی در به حاشیه بردن تحرکات هوشمندانه امیرعبداللهیان و ایجاد اختلاف بین مقامات ایرانی و عراقی را داشت.
خبرگزاری فرانسه نیز به محض اطلاع از عدم دستاورد سفر رئیس‌جمهور این کشور به عراق، اقدام به بازنشر مطالب تعدادی از کاربران توئیتری که سعی در به حاشیه بردن اهداف اصلی سفر وزیرخارجه ایران را داشتند، می‌کند.
دعوت «مکرون» از امیرعبداللهیان برای سفر به پاریس
اما بر خلاف مواضع خبرگزاری فرانسه، رئیس‌جمهور این کشور اشتیاق زیادی برای ارتباط با نماینده کشورمان در اجلاس بغداد داشته است و بر اساس روایت وزیر امور خارجه کشورمان وی دو مرتبه با امیرعبداللهیان گفتگو و به نقش مهم ایران در منطقه تاکید کرده است.
وزیر امور خارجه کشورمان در همین رابطه می‌گوید: «فرانسه علاقه داشت از فرصت اجلاس عراق برای نزدیک شدن به ایران استفاده کند و بر این اساس رئیس‌جمهور این کشور از من دعوت کرد به پاریس سفر کنم تا مسائل دو جانبه در این سفر بررسی شود.»
سخنرانی امیرعبداللهیان به زبان عربی، ابلاغ پیام دوستی به منطقه بود
کاربران زیادی در فضای مجازی با دفاع از تحرکات دیپلماتیک امیرعبداللهیان در اولین سفر منطقه‌ای خود، سخنرانی وی به زبان عربی را پیام برادری و دوستی ایران به منطقه دانستند.
شماری از کاربران عرب زبان نیز عدم تلفظ لغات به لهجه‌ی غلیظ عربی را با توجه به ملیت ایرانی وی، طبیعی دانستند و بر روی فصاحت و قابل درک بودن این سخنرانی برای همه‌ی ملت‌های عرب زبان منطقه تصریح داشتند.
به اعتقاد برخی کارشناسان حوزه دیپلماسی، اگر اجرای پروتکل‌های دیپلماتیک موجب خدشه به عزت ملی و تضعیف دستاوردهای ملی گردد، سیاستمداران نباید خود را محدود به اجرای آنها کنند.
