استاد دانشگاه استانبول بر این باور است که کشورهای عربی در جستجوی متحدان دیگر در منطقه به جای واشنگتن هستند و عربستان و امارات از جنگ های نیابتی هیچ سودی نبرده اند.
مناقشه مدیترانه شرقی و تلاش ترکیه برای حل این مساله صرفاً به دیدارهای آتن و آنکارا محدود نیست و این کشور در حال ترمیم روابط خود با کشورهای عربی نیز هست. واقعیت این است که در چند سال اخیر فعالیت اکتشاف گازی آنکارا و توافق دریایی که این دولت با طرابلس امضا کرده موجب تشدید تنش و ایجاد جبهه‌ای علیه ترکیه توسط برخی کشورهای حاشیه مدیترانه شرقی شده است. اکنون شاهد دیدارهای دولت ترکیه با برخی مقامات کشورهای عربی از جمله مصر، عربستان سعودی و امارات با هدف کاهش تنش در منطقه هستیم.
از طرفی، اگرچه دولت ترکیه برای نقش آفرینی بیشتر در مدیترانه شرقی با دولت لیبی توافقاتی را امضا کرده است اما منطقه ویژه اقتصادی خود را در این دریا اعلام نکرده است. منطقه ویژه اقتصادی مربوط به سرزمین‌های آبی هر کشور است که با مشخص کردن محدوده آن می‌تواند فعالیت اقتصادی خود را در آن بستر آبی انجام دهد. این درحالی است که سوریه و لیبی در سال ۲۰۰۹، قبرس در سال ۲۰۰۳ و لبنان در سال ۲۰۱۰ منطقه ویژه اقتصادی خود را در مدیترانه شرقی اعلام کرده‌اند. از نظر کارشناسان، اعلام نکردن منطقه ویژه اقتصادی و «ناوتکس» نشان از عقب نشینی ترکیه در مناقشه مدیترانه شرقی دارد.
خبرنگار مهر، در خصوص تحولات اخیر در مدیترانه شرقی، گفتگویی را با «نورشین آتش اوغلو گونِی» عضو هیئت سیاست‌گذاری ریاست جمهوری ترکیه و عضو هیئت علمی دانشگاه «نشان تاشی» استانبول انجام داده است که در ادامه از نظر می‌گذرد:
*اگرچه میان ترکیه و لیبی با همه مخالفت‌های کشورهای حاشیه مدیترانه شرقی توافق دریایی در سال ۲۰۱۹ امضا شده است اما ترکیه هنوز در سواحل دریایی خود منطقه ویژه انحصاری اعلام نکرده است. آیا این اقدام آنکارا توافق لیبی را خنثی نمی‌کند؟
ترکیه در اصل با انجام توافق حاکمیت دریایی در مدیترانه شرقی با کشور لیبی توانسته بخش آب‌های سرزمینی خود را مشخص کند. در سازمان ملل هم این موضوع ثبت شده است. برای همین عجله‌ای برای اعلام منطقه ویژه انحصاری همانند سوریه، یونان و یا لیبی نیست.
*سیاست ترکیه فارغ از درست و یا اشتباه بودن آن، دولت آنکارا را دچار تنش با کشورهای منطقه و انزوا در مدیترانه شرقی کرده است. از نظر کارشناسان، دلیل تغییر رویکرد ترکیه در مقابل کشورهای عربی تلاش برای خروج از انزوا است. تحلیل شما چیست؟
نمی‌توانیم بگوییم که گام‌های ترکیه برای عادی سازی روابط با کشورهای عربی صرفاً برای ترکیه نتیجه بخش خواهد بود زیرا ترمیم روابط کشوهای عربی (مصر، عربستان سعودی و یا امارات) با دولت آنکارا دلایل گسترده‌ای دارد که یکی از این دلایل ناامیدی این کشورها از جنگ‌هایی است که در منطقه به راه انداختند. با توجه به اینکه این کشورها هیچ سودی از جنگ‌های نیابتی بدست نیاورده‌اند؛ تصمیم به نرم‌تر کردن سیاست خود مقابل ترکیه گرفته‌اند.
همچنین خروج ناگهانی آمریکا از خاک افغانستان این کشورها را نیز نگران کرده است. کشورهای عربی حالا با این فکر که یک روز دولت واشنگتن آنها را در منطقه تنها خواهد گذاشت در جستجوی متحدان دیگری هستند. برای همین در تلاشند تا روابط خود را با ترکیه و یا دیگر کشورها توسعه دهند. نتیجه این اقدام اتحاد و صلح میان کشورهای منطقه خواهد بود. این یعنی شرایطی مثبت برای منطقه.
*آیا دیدارهای صورت گرفته میان آنکارا و آتن می‌تواند مناقشه مدیترانه شرقی را حل کند؟
مذاکرات میان دو کشور نمی‌تواند مساله مدیترانه شرقی را به طور کامل حل کند اما ادامه این روند و برقراری روابط سیاسی می‌تواند از تشدید بحران در این بستر دریایی بکاهد. این مذاکرات مانعی مهم برای درگیری‌های نظامی احتمالی در مدیترانه شرقی است.
*لطفا در خصوص ابعاد سیاسی دکترین ترکیه و یونان در مدیترانه شرقی توضیح دهید؟
دکترین یونان در خصوص مدیترانه شرقی اساس حقوقی ندارد. برای نمونه طبق توافق «لوزان» یونان نباید جزایر مرزی را مسلح کند اما شاهد فعالیت نظامی در این جزایر هستیم. در حالی که دادگاه بین المللی حقوق ترکیه را در خصوص حدود آب‌های سرزمینی اش در این دریا تأیید می‌کند اما یونان به این موضوع اهمیتی نمی‌دهد. پروپاگاندای یونان در اتحادیه اروپا موجب شده مساله مدیترانه شرقی صرفاً محدود به مناقشه آتن- آنکارا نباشد و این موضوع تبدیل به مساله اتحادیه اروپا هم شود. البته برخی از اعضای اتحادیه اروپا حامی سیاست ترکیه هستند؛ کما اینکه سخن «جوزف بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در خصوص اینکه «روابط ترکیه با اتحادیه اروپا بهبود یافته» بیهوده نبوده است.
