یکی از مسائلی که کرونا به شدت روی آن اثرگذار بود بحث اوقات فراغت و فعالیت‌های فوق برنامه‌ای و تربیتی دانش‌آموزان بود که نقش مهمی در رشد کودکان و نوجوان دارد و باید برای جبران آن برنامه داشت.
یکی از چالش‌هایی که از ابتدای کرونا پیش آمد و دوری از اجتماعات ناشی از رعایت پروتکل‌های بهداشتی کرونا آن را تحت تاثیر قرار داد، بحث اوقات فراغت بود که می‌دانیم برای همه انسان‌ها این اوقات در هر روز زندگی وجود دارد. برای دانش آموزان و خصوصاً نوجوانان اوقات فراغت بیشتر با تعامل همسالان تعریف شده است که کرونا کل این تعاملات را خصوصاً در ماه‌های نخست شیوع کرونا تحت تاثیر قرار داد و هنوز هم این تاثیرات ادامه دارد.
اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش آموزان که مسئولیت تربیت در بخش غیررسمی را عهده دار است از ابتدای کرونا کوشید که در بستر مجازی برنامه‌هایی را پیش بینی کند. نکته مهم این است که حالا بعد از گذشت ماه‌ها از تاثیر کرونا بر زندگی مردم، شاید بحث تعاملات اجتماعی در برخی گروه‌های سنی به بحران رسیده باشد و حتی در پساکرونا باید به فکر تغییر ذائقه نوجوانان باشیم و ببینیم چه چیزی در این مدت از دست رفته است یا آسیب دیده است.
مجید مجیدی مدیر پژوهش و برنامه‌ریزی راهبردی انجمن‌های اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص چالش‌های کرونا و اوقات فراغت نوجوانان و اینکه آیا این اتحادیه پژوهش‌هایی در این خصوص داشته است یا نه، گفت: در اتحادیه انجمن‌های اسلامی یک پژوهشی با مدیریت دکتر آسایش صورت گرفت با رویکرد کیفی و روش پدیدار شناسی که تجارب زیسته نوجوانان در کرونا بررسی شد. در جامعه جهانی کشورهای مختلف با این ویروس درگیر هستند و کمابیش بسیاری از چالش‌ها نیز جهانی است. خصوصاً اینکه این ویروس از ابتدای آمدنش رفتار ثابت و یکسانی نداشت و مردم هم رفتارهای متفاوت و گاه غیرقابل پیش بینی در این خصوص داشتند.
تاثیر کرونا بر فعالیت های فوق برنامه ای و تربیتی نوجوانان
وی ادامه داد: اما بحث اجتماعات و اساس جمع شدن نکته‌ای بود که از ابتدا کرونا روی آن دست گذاشته شد و در موضوعی مثل اوقات فراغت که هر روز ما انسان‌ها با آن در ارتباط هستیم و یک فعالیت داوطلبانه و اختیاری است، خیلی مواقع این اجتماعات لازم است.
مدیر پژوهش و برنامه‌ریزی راهبردی انجمن‌های اسلامی بیان کرد: باید دقت کنیم که نوجوانی یک دوره گذار است و تحولات شناختی در آن صورت می‌گیرد. تحرک جسمی، هیاهو و جنبش و جوش لازمه این سن است و باید مورد توجه قرار بگیرد. زمینه اینها هم حضور در فعالیت‌های اجتماعی است. اتحادیه انجمن‌های اسلامی هم محل جمع شدن دو یا چند دانش آموز است؛ اما در این دوران ما با ممنوعیت اجتماعات مواجه شدیم. در اسناد بالادستی از جمله سند تحول بنیادین هم تربیت به دو بخش رسمی و غیررسمی تقسیم شده است که ما مسئول آن بخش تربیت غیررسمی که خیلی هم مهم است، هستیم. به همین جهت بود که اساساً وارد یک پژوهش میدانی وسیع در این زمینه شدیم. چون هر مجموعه‌ای که پژوهش‌های آینده نگر نداشته باشد با شکست رو به رو می‌شود.
مجیدی اظهار کرد: ما دریافتیم که در دوران کرونا خانواده‌هایی که از قبل مهارت‌های لازم را در برخورد با چالش‌های نوجوانی داشتند کمتر دچار آسیب شدند. اما فارغ از مساله پژوهش داستان و چالش اصلی کرونا شاید اینجا بود که تمام تلاش آموزش و پرورش در این مدت بازگشایی مدارس بود که عملاً هم تا این لحظه درست رخ نداده است. گرچه آموزش حضوری جای هیچ مدل آموزش را نمی‌گیرد اما به نظر می‌رسد به جای اینکه در این مدت اینقدر فکر جا به جایی پروتکل‌ها و بازگشایی مدارس باشیم بهتر بود کمی هم برای اوقات فراغت در همین فضای مجازی برنامه می‌ریختیم که از آن غفلت شده است.
وی گفت: ما نیاز داریم برای بعد از کرونا نیز یک برنامه مهارت افزایی داشته باشیم و به جای اینکه کرونا را فقط تهدید ببینیم یک فرصت ببینیم که از ظرفیت‌های پنهان استفاده کنیم برای افزایش همین مهارت آموزی والدین و نوجوانان. این امر بسیار مهم است و حتی می‌بینیم در همین دوران اقبال خانواده‌ها از دوره‌های مجازی مهارت آموزی افزایش پیدا کرد و آموزش و پرورش می‌توانست یک برنامه جامعی برای آن داشته باشد و حتی هنوز هم برای این کار دیر نشده باشد.
وحید عظیمی مدیر فرهنگی اتحادیه انجمن‌های اسلامی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر در این خصوص و تلاش‌های این انجمن برای جبران کمبودهای اوقات فراغت جامعه هدف خود گفت: نکته‌ای که برای من مهم است این است که ما در اتحادیه سه مقطع تحصیلی رو در دوران کرونا و طی سه سال تحصیلی که تحت تاثیر کرونا قرار گرفت، را از دست دادیم. به این معنا که این سه سال نسل از فضای تربیتی و تعامل تربیتی دور بودند و باید بدانیم چطور می‌خواهیم این را برایشان جبران کنیم.
تاثیر کرونا بر فعالیت های فوق برنامه ای و تربیتی نوجوانان
وی ادامه داد: در اتحادیه انجمن‌های اسلامی بچه‌ها یاد می‌گیرند اشتباه و خطا کنند، وارد جامعه شوند، تعامل و تیم سازی کنند و… و در سه سال تحصیلی ما این فضا را از دست دادیم. هنوز کرونا هم مشخص نیست تا کی ادامه دارد. باید یک برنامه‌ریزی بلند مدت داشته باشیم و بخواهیم برای این سه سال جبرانی را تدارک ببینیم. دانش آموز امروز ما فردا دانشجو است و خلا فضای تعاملی او باید جای دیگری جبران شود.
مدیر فرهنگی اتحادیه انجمن‌های اسلامی بیان کرد: ما یکی از چالش‌هایی که در این ایام داشتیم این بود که محتوا را در سامانه‌های مجازی به دست مخاطب خودمان برسانیم و برای همین گفت‌وگوهای ما به فضای مجازی رسید و سعی کردیم بتوانیم مدیریت اسکرول بچه‌ها و آسیب‌های فضای مجازی را جبران کنیم. در ادامه وقتی دیدیم کرونا جدی است به سمت استفاده از هوش مصنوعی رفتیم. در یکی از پیام‌رسان های داخلی جشنواره‌ای برای آن تدارک دیدیم.
عظیمی بیان کرد: چالشی که با آن مواجهه هستیم این است که خروجی گرفتن در فضای مجازی حقیقتاً سخت است و دیدن و لمس کردن در تربیت امری ضروری است. با همه اینها تلاش کردیم که ارتباطات در فضای مجازی را داشته باشیم و دو ماهی یک‌بار حداکثر بچه‌ها را به صورت حضوری دور هم جمع کنیم.
وی با بیان اینکه در این میان به نظر ما رسانه‌ها به شدت می‌توانند روی نوجوانان اثرگذار باشند، گفت: به هر حال نهاد خانواده و مدرسه دو نهاد تاثیر گذار روی نوجوان است اما دقیقاً در همین سن است که نوجوان از این دو نهاد کمی فراری است و پناه می‌برد به رسانه‌ها تا اگر الگویی را معرفی می‌کنند آن را انتخاب کند. اینجا نقش رسانه بسیار پر رنگ می‌شود و روی تربیت غیرمستقیم و ارائه الگوی مناسب نقش آفرینی می‌کند. البته در بخش رسانه‌های غیررسمی باید گفت همه چیز به نوعی درهم ارائه می‌شود و از همین روست که بسیار مهم است تشکلات تربیتی در این فضاها حضور جدی داشته باشند و محتوا ارائه کنند و سهم مهمی در ارائه الگوها داشته باشند.
