با بررسی آخرین تحولات انتخاباتی در اردوگاه اصولگرایان و اصلاح‌طلبان از بازار پررونق کاندیدا‌های اصولگرا و اصلاح طلب گزارش می‌دهد.
کمتر از ۵۰ روز دیگر انتخابات ریاست جمهوری دوره سیزدهم در ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ برگزار می‌شود و برخلاف بسیاری از ادوار گذشته هنوز شورانتخاباتی در جامعه نیست. بسیاری، مشکلات ناشی از شیوه کرونا را عامل این موضوع می‌دانند و برخی دیگر از فضای سیاسی و اقتصادی می‌گویند. با این وجود، علی‌رغم وضعیت جامعه بازار اردوگاه اصولگرایان و اصلاح طلبان در فعل و انفعالات انتخاباتی بسیار داغ است؛ فعل و انفعالاتی که بعضا در کمتر از ۲۴ ساعت باعث حذف و اضافه یا افت و خیز کاندیدا‌های احتمالی رقابت خرداد ۱۴۰۰ می‌شود.
بازار پررونق کاندیداتوری در اردوگاه اصولگرایی
اصولگرایان اگرچه از ابتدای کار با تمرکز بر تشکل‌های انتخاباتی حرکت به سمت جلو را آغاز کردند، اما حالا چهره‌ها از تشکل‌ها پیشی گرفته‌اند. تعداد چهره‌های اصولگرا که اعلام کاندیداتوری کرده اند، چندین برابر تعداد تشکل‌های اصولگرا است که به زعم خود مدیریت و راهبرد این اردوگاه در خرداد ۱۴۰۰ را برعهده دارند.
شورای وحدت- زیر نظر جامعه روحانیت مبارز- و شورای ائتلاف اصولگرایان- تشکل انتخاباتی زیر نظر غلامعلی حدادعادل- هنوز در توازی با یکدیگر حرکت رو به جلو دارند. در کنار این دو، جبهه پایداری مصمم به معرفی کاندیدای خود است و البته براساس شنیده‌ها دبیرکل این تشکل یعنی صادق محصولی عزم جدی برای ورود به عرصه کاندیداتوری دارد. در کنار نام جبهه پایداری، نام سعید جلیلی نیز طرح می‌شود که اگرچه عضو این تشکل نیست، اما از طرف بدنه این تشکل به شدت مورد حمایت است و برخی چهره‌های این جبهه می‌گویند که در صورت کاندیداتوری صادق محصولی، طبعا به خاطر جایگاه دبیرکلی، جبهه پایداری از محصولی حمایت می‌کند، اما در صورتی که محصولی به هر دلیلی وارد عرصه انتخابات نشود، کاندیدای آن‌ها سعید جلیلی خواهد بود.
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در فراز و فرود با حواشی بودجه‌ای مجلس، کماکان یکی از گزینه‌های اصلی این جریان برای انتخابات تلقی می‌شود. البته بهارستان سر پر سودا برای انتخابات ریاست جمهوری کم ندارد و قالیباف به عنوان رئیس مجلس رقبای احتمالی از جمله امیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی، فریدون عباسی و علی نیکزاد را در کنار خود دارد. بیرون از مجلس هم چهره‌های دیگری از جمله رستم قاسمی اعلام کاندیداتوری کرده اند. به جز وزرا، رامین مهمان پرست نیز که در دولت محمود احمدی نژاد سخنگوی وزارت امور خارجه بود، مشغول به کار انتخاباتی است.
به نظر می‌رسد وزرای محمود احمدی نژاد در این دوره از انتخابات عزم جدی برای حضور در عرصه انتخابات ریاست جمهوری دارند. در کنار این اساسمی که عمدتا بر کاندیداتوری مستقل خود تاکید دارند، حزب موتلفه اسلامی نیز اعلام کرده است که کاندیدا‌های حزبی خود را معرفی می‌کند. البته موتلفه در بیانیه خود بر اهمیت موضوع حرکت رد چهارچوب شورای وحدت تاکید دارد. همه این اسامی، اما در غیاب یک اسم مطرح می‌شود.
اکثریت قریب به اتفاق کاندیدا‌های جریان اصولگرایی تاکید دارند که در صورت کاندیداتوری آیت الله ابراهیم رئیسی، آن‌ها وارد عرصه انتخابات نمی‌شوند. تا این لحظه منوچهر متکی، سخنگوی شورای وحدت نیز تاکید کرده است که «ابراهیم رئیسی»، کاندیدای اول این شورا برای حضور در انتخابات ۱۴۰۰ است و شورا هنوز درباره کاندیدا‌های دوم و سوم تصمیم گیری نکرده است. در کنار همه این تحولات، ارتباطات سعید محمد و طرح برخی از مسائل ناشی از کاندیداتوری وی بین او و سپاه نیز قابل توجه است.
ابهام در نحوه کنار رفتن محمد از فرماندهی قرارگاه خاتم النبیا تا همین چند هفته پیش بر روی موضوع کاندیداتوری او سایه انداخته بود، اما به نظر می‌رسد محمد توانست با عبور از این حواشی در کنار رد اظهار نظر‌های مختلف درباره او توسط سخنگوی سپاه، به یک ثبات نسبی برسد؛ اگرچه گفته می شود با مصوبه جدید شورای نگهبان او خود به خود باید کنار برود، چراکه دارای شرط سابقه تصدی حداقل ۴ ساله در سمت‌های مدیریتی نیست.
در شرایط فعلی تشکل‌های انتخاباتی اصولگرایان تاکید دارند که رئیسی تنها گزینه فعلی برای اجماع است و در غیر این صورت، هر دو طرف می‌گویند که سازوکار‌های دیگری را قبول ندارند. چهره‌ها نیز در عین موازی کاری این دو شورا مشغول گفتگو و سخنرانی‌های انتخاباتی هستند. در کنار این، مسائل حذف دو کاندیدای مهم در جریان اصلاحات نیز اصولگرایان را در بازی انتخابات یک قدم به جلو برده است.
جمع بندی کلی از این جریان این است که در صورت عدم کاندیداتوری آیت الله رئیسی شاهد انتخاباتی با تمرکز بر رقابت‌های درون جناحی اصولگرایان خواهیم بود و در صورت کاندیداتوری قاضی القضات، اجماع نسبی در این جریان محقق می‌شود، البته به جز معدود چهره‌هایی همچون فریدون عباسی که تاکید دارد برای هیچ گزینه‌ای حتی رئیسی کنار نمی‌رود!
اصلاح طلبان؛ چشم انتظار تصمیمات شورای نگهبان
انصراف سید حسن خمینی و اعلام رسمی این موضوع که در عرصه انتخابات ۱۴۰۰ براساس مشورت با رهبر انقلاب ورود نمی‌کند، نخستین تغییر مهم در اردوگاه اصلاح‌طلبان بود. با کنار رفتن او، یکی از اصلی‌ترین گزینه‌های این جریان که هم به طور نسبی از اقبال عمومی برخوردار بود و هم تصور می‌شد سهل‌تر از دیگران از فیلتر‌های شورای نگهبان عبور کند، کنار رفت.
گزینه دیگر محمدجواد ظریف بود که به طور مشخص بار‌ها از جانب کارگزاران سازندگی ایران نام وی طرح شده بود و اعضای این حزب تاکید داشتند که در کنار محسن هاشمی، ظریف از گزینه‌های اصلی کارگزاران است که تاکید دارد تا جبهه اصلاح طلبان ایران او را مورد بررسی قرار داده و به عنوان کاندیدای اصلی این جریان مورد دقت قرار دهد. اگرچه ظریف پیش از این بار‌ها تاکید کرده بود که صمیمی برای حضور در این رقابت نداشته و تخصص خود را تنها دیپلماسی می‌داند، اما هم اصولگرایان و هم اصلاح طلبان با نگاه انتخاباتی ظریف را برانداز می‌کردند.
حالا حواشی فایل صوتی منتشر شده از یک گفت و گوی غیررسانه‌ای که به گفته رئیس جمهور محرمانه بوده است، بر موضوع کاندیداتوری او تاثیر مستقیم گذاشته و بسیاری تاکید دارند که پرونده انتخاباتی ظریف بسته شده است. در کنار این موضوعات، مسعود پزشکیان، وزیر دولت اصلاحات، اما در فضای رسانه‌ای فعال شده است و بعد از اعلام جدی کاندیداتوری حضور پررنگی پیدا کرده است. محمد رضا عارف نیز اگرچه گفته‌های دوپهلویی دارد، اما یکی از گزینه‌های کاندیداتوری این جریان تلقی می‌شود.
با این وجود، جبهه اصلاح طلبان ایران چشم انتظار تصمیمات شورای نگهبان است. آن‌ها اعلام کرده اند که تصمیمات اصلی بعد از ثبت نام‌ها و اعلام نتیجه صلاحیت‌ها گرفته می‌شود. با این وجود، اسامی تازه‌ای از جریان اصلاح طلب که اعلام کاندیداتوری کرده اند به گوش می‌رسد. اسامی از جمله مصطفی تاجزاده و فائزه هاشمی که به اذعان بسیاری از چهره‌ها ردصلاحیت آن‌ها قطعی است، اما آن‌ها با حضور در شبکه اجتماعی کلاب هاوس دلایل خود را برای اعلام کاندیداتوری بیان کردند و اظهاراتی با شنونده‌های قابل توجه در این شبکه اجتماعی و بازتاب‌های زیاد را داشته اند. چهره‌های دیگری از جمله محسن رهامی و مصطفی کواکبیان نیز در این جریان اعلام کاندیداتوری کرده‌اند.
در همین حال، جبهه اصلاح‌طلبان ایران، ۱۴ کاندیدای پیشنهادی اولیه خود و فهرست کاندیدا‌هایی را که توسط حداقل ۱۰ عضو مجمع عمومی جبهه اصلاح‌طلبان ایران برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ پیشنهاد شده‌اند، معرفی کردند.
برهمین اساس، این ۱۴ نفر به ترتیب ۱- جواد ظریف (۳۷ پیشنهاد)، ۲- اسحاق جهانگیری (۳۵ پیشنهاد)، ۳- مصطفی تاجزاده (۳۲ پیشنهاد)، ۴- مسعود پزشکیان (۲۵ پیشنهاد)، ۵- محمدرضا عارف (۲۱ پیشنهاد)، ۶- محسن هاشمی (۲۰ پیشنهاد)، ۷- محمد شریعتمداری (۱۹ پیشنهاد)، ۸- مصطفی کواکبیان (۱۵ پیشنهاد)، ۹- محمد صدر (۱۳ پیشنهاد)، ۱۰- محمود صادقی (۱۲ پیشنهاد)، ۱۱- شهیندخت مولاوردی (۱۱ پیشنهاد)، ۱۲- زهرا شجاعی (۱۱ پیشنهاد)، ۱۳- عباس آخوندی (۱۱ پیشنهاد) و ۱۴- صادق خرازی (۱۰ پیشنهاد) هستند.
اصلاح طلبان بیش از هرچیز این روز‌ها درگیر مساله بررسی صلاحیت‌ها و از دست رفتن پایگاه اجتماعی پیشین خود هستند. آن‌ها معتقدند که نتیجه مذاکرات فعلی می‌تواند در احیای جایگاه و میزان آراء آن‌ها موثر باشد. نکته دوم بررسی صلاحیت‌ها است که فعلا پیش از ثبت‌نام در انتخابات ریاست جمهوری و اعلام نتایج در این باره، اعلام نتایج بررسی صلاحیت‌های کاندیدا‌های انتخابات شورا‌ها نشان می‌دهد که کار چندان برای اصلاح طلبان آسان نیست. در کنار این موضوع هنوز دو دستگی در جریان اصلاحات درباره تصمیم درباره نحوه شرکت در انتخابات دیده می‌شود؛ اختلاف نظری که عمق آن را در اظهارات اخیر غلامحسین کرباسچی، دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی ایران با مصطفی تاجزاده در گفتگو اخیر در کلاب هاوس می‌توان دریافت.
