سال ۹۲ حسن روحانی رئیس جمهور ایران شد و افرادی که به او رأی دادند چشم انتظار تحقق وعده‌هایش بودند. اما چقدر از این شعارها و وعده‌ها در حوزه گردشگری و میراث فرهنگی و صنایع دستی اجرایی شد؟
در سال ۹۲ حسن روحانی رسماً رئیس جمهور ایران شد و مردمی که به او رأی دادند و آنها که به او رأی ندادند همگی چشم انتظار تحقق وعده‌ها و شعارهای روحانی بودند. اما این شعارها و وعده‌ها چه بود و از سال ۹۲ که ۸ سال می‌گذرد تا کنون چه تعداد از آنها عملی شد؟
روحانی در وعده‌های انتخاباتی خود طی دو دوره و سال‌های ۹۲ و ۹۶ وعده‌هایی را در زمینه‌های مختلف از جمله گردشگری داد که مهمترین آنها، تسهیل بازگشت ایرانیان، لغو ویزای عراق، افزایش هر سال یک میلیون نفر به تعداد گردشگران خارجی، جذب بیشتر گردشگران خارجی، بازگرداندن اعتبار به گذرنامه ایرانی و برداشتن موانع سفر اساتید به خارج بود. وعده‌هایی که فعالان گردشگری تصور می‌کردند با انتخاب او می‌توانند به این اهداف دست پیدا کنند اما حالا با پایان دولت روحانی باید دید چقدر از این وعده‌ها محقق شده است.
حسن روحانی خرداد همان سال وضع موجود اقتصادی و سیاسی و اجتماعی کشور را نقد کرد و به مردم وعده داد وقتی بر سر کار آمد، مشکلات اقتصادی و اجتماعی و سیاسی مانند بیکاری و گرانی را حل کرده و مطالبات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی مردم را محقق کند.
سال ۹۲ همزمان با مناظره ۸ نامزد انتخابات ریاست جمهوری در صدا و سیما، ۱۶ پرسش مطرح شد که یکی از این سوالات درباره اقدام مؤثر در تقویت و توسعه صنعت گردشگری در کشور بود. سوالی که مشخصاً در حوزه گردشگری بوده ولی امسال در میان سوالات به آن پرداخته نشد.
اگر بتوانیم در طول یک سال ۱۰ میلیون گردشگر وارد کشور کنیم، ۱۳.۶ میلیارد دلار درآمد کسب می‌کنیمبخشی از پاسخی که سال ۹۲ حسن روحانی به آن داد این بود: «اگر ما بتوانیم در طول یک سال ۱۰ میلیون گردشگر وارد کشور کنیم، ۱۳.۶ میلیارد (دلار) درآمد کسب می‌کنیم و این مجموعه گردشگر چهار میلیون شغل ایجاد می‌کند. در حال حاضر ما سه و نیم میلیون نفر بیکار در کشور داریم که اگر ۱۰ میلیون گردشگر وارد کشور شوند مشکل اشتغال کاملاً حل خواهد شد. در صنعت توریسم باید زیربناها مثل هتل، فرودگاه و حمل و نقل را درست کنیم و همه اینها به راحتی امکان‌پذیر است. حتی اگر سرمایه‌گذار داخلی نداشته باشیم – که داریم – سرمایه‌گذار خارجی آماده است برای ما هتل بسازد و بعد از پول آن هتل برداشت می‌شود و به کشور واگذار می‌شود. فرودگاه‌های ما قابل توسعه است. مهمترین مشکلی که داریم و باید حل کنیم، بحث بانکی و مسائل مالی است که به خاطر تحریم مشکل داریم و دولت باید برنامه‌ریزی کند تا پول گردشگران به نحو مناسب وارد کشور شود.»
از سال ۹۲ تا کنون رقم ورود گردشگر خارجی به ایران با حرکت لاکپشتی رو به رو بود. به نحوی که تا کنون حدود ۸ میلیون گردشگر خارجی به ایران آمده است. این تعداد با شیوع ویروس کرونا عملاً به زیر صد نفر رسید. ضمن اینکه در طول ۸ سال اخیر هیچ اقدامی در جهت سرمایه گذاری، سرمایه گذاران خارجی در ایران و به خصوص در بخش اقامتی انجام نشد. مسائل مالی و حمایت‌های بانکی نیز همچنان گریبان سرمایه گذاران را می‌گیرد.
روحانی در همان سال‌های اولیه ریاست جمهوری زمانی که بیشتر درباره گردشگری سخن می‌گفت بیان کرد: اگر فکر ما این است که اگر گردشگری وارد کشور شود فضای جامعه فاسد می‌شود مثل این است که ما به خودمان شک داریم. بنابراین ما نباید به جوان‌هایمان شک کنیم همه اینها فرهنگ‌دوست و مسلمان هستند و تحت تأثیر این‌گونه فسادها قرار نخواهند گرفت.
او همچنین گفته بود که دولت تدبیر، گرانی را با فکر و برنامه کنترل و کاهش خواهد داد و بیکاری را با روش‌هایی چون توجه به صنعت، کشاورزی و گردشگری کاهش خواهد داد و بیکاری را به نُرم جهانی خواهد رساند. چهارمین مرتبه جاذبه توریسمی دنیا از آن ایران است، اما صنعت گردشگری فعال نشده است. نیاز به سرمایه‌گذاری داخلی هم نیست سرمایه خارجی هم جذب می‌شود اگر توریست وارد کشور شود.
کردستان می‌تواند قطب گردشگری ایران باشد
روحانی همچنین در سفری که به سنندج، ارومیه و تبریز داشت، گفته بود: اگر صنعت گردشگری در کردستان احیا شود مساله بیکاری به طور کامل حل خواهد شد. کردستان می‌توان قطبی ازقطب‌های گردشگری ایران عزیز باشد و باید کاری کنیم که صادرکننده کالا و خدمت به کشور همسایه‌مان عراق باشیم.
هدیه تقلبی که روحانی از آمریکایی‌ها گرفت
هفتم مهر سال ۹۲ درست چند ماه پس از اینکه روحانی روی صندلی ریاست جمهوری نشست، به نیویورک رفت و پس از بازگشت خبر از هدیه‌ای ارزشمند داد که آمریکایی‌ها به ملت ایران هدیه داده‌اند و هدف از بازپس دادن آن را بهتر شدن روابط فرهنگی ایران و آمریکا دانست. این شیردال که یک جام سیمین بود و محمد علی نجفی رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی اعلام کرد که احتمالاً متعلق به دوره هخامنشی باشد. اما پس از چند روز کارشناسان میراث فرهنگی گفتند که این شیء تقلبی است و هیچ ارزشی ندارد! برگرداندن سر سرباز هخامنشی در پی سفر دوم روحانی به نیویورک نیز در سال ۹۷ اتفاق افتاد.
تعداد زیادی هتل تا پایان سال ۹۳ به بهره‌برداری می‌رسد
روحانی پنجم خرداد سال ۹۳ پس از اینکه به دیدار معاونان سازمان میراث فرهنگی وقت رفت گفت: در بخش صنایع دستی بانوان ما می‌توانند بخش بزرگی از این صنایع دستی را در داخل خانه انجام بدهند، در کنار وظیفة مادری‌شان می‌توانند بار این بخش را برای درآمد خود و عظمت کشور و هم برای صادرات بر دوش بگیرند. دولت در همة زمینه‌ها اقداماتی باید انجام بدهد و در زمینة جذب گردشگران خارجی بخشی از آن باید به عنوان صنایع توریستی مورد توجه قرار بگیرد اعم از فرودگاه‌ها، قطار، جاده‌ها، هتل‌ها و زمینه‌های جذب توریسم از لحاظ تبلیغاتی، سیاسی و اقداماتی که برای ویزا باید انجام بگیرد، در همه این زمینه‌ها دولت فعال خواهد بود، اما عمدتاً بخش خصوصی باید سرمایه‌گذاری انجام بدهد.
این سازمان می‌تواند با برنامه‌هایی که دارد برای صادرات، معرفی فرهنگ و تمدن ایرانی، اسلامی و انقلابی ما و هم برای رونق صنایع دستی، فعال بشود. ارزآوری ما بیشتر خواهد شد. اشتغال افزایش پیدا خواهد کرد و همان فرهنگ و اقتصادی که امسال باید بیشتر مورد توجه باشد، تحقق پیدا خواهد کرد. اتفاقاً این سازمان می‌تواند در زمینه فرهنگ و اقتصاد فعال باشد و در اجرای اقتصاد مقاومتی این سازمان باید به وظایف خودش عمل بکند.
قرار بود تا ساختار مناسبی برای این وزارتخانه تبیین شود اما با گذشت دو سال و چندین بار تغییر در ساختار، هنوز به شاکله اصلی نرسیده و هنوز ساختاری متناسب با وزارت میراث فرهنگی شکل نگرفته استما می‌توانیم در سایه فعالیت این سازمان و بخش خصوصی شرایط بهتری را برای جذب گردشگر و صادرات بیشتر صنایع دستی و هم برای اشتغال بیشتر جوان‌های عزیز فراهم کنیم. برای اینکه از همه این آثار چه مذهبی، چه تاریخی به خوبی استفاده کنیم، دولت باید سرمایه‌گذاری کند؛ هم برای حفظ و مرمت این آثار و معرفی این آثار به دنیا که مردم بشناسند و جذب بشوند و هم زمینه برای حضور و ورود گردشگران از لحاظ سیاسی (مسائل مربوط به ورود و خروج آنها به کشور) و همچنین سرمایه‌گذاری‌هایی در بخش حمل و نقل و اسکان باید انجام بگیرد. دولت در این زمینه مصمم است و اقدامات خوبی شروع شده است. ان‌شاءالله تعداد زیادی هتل تا پایان امسال به بهره‌برداری می‌رسد. برای سال‌های آینده از سرمایه‌گذاران بخش‌های مختلف مخصوصاً بخش‌های خصوصی در این حوزه دعوت می‌کنم. دولت هم در این زمینه از طریق صندوق کمک خواهد کرد برای اینکه بتوانیم زمینه را فراهم بکنیم و ان‌شاءالله همین‌طور که در دو ماهه اول شاهد ۳ برابر شدن در بخشی از زمینه‌ها برای جذب گردشگر هستیم، در ادامه سال هم بتوانیم این روند را ادامه بدهیم.
سالی یک میلیون گردشگر اضافه می‌شود
اردیبهشت سال ۹۶ روحانی که قصد داشت برای دولت دوازدهم هم کاندید شود در اولین برنامه تبلیغاتی خود وعده دیگری داد و گفت: تصمیم دولت بر این است که سالانه یک میلیون نفر بر گردشگری کشور بیافزاید.
همچنین وی در سال ۹۶ گفت: بازگشت عزت به پاسپورت ایرانی یکی از وعده‌های حسن روحانی رئیس دولت یازدهم به مردم بود. وی در یکی از برنامه‌های تلویزیونی خطاب به مردم ایران گفت: به همه هموطنان قول می‌دهم که افتخارات بزرگان ایرانی که برخی کشورهای همسایه آن را تصاحب کردند برگردانم و احترام پاسپورت ایرانی نیز برگردانده می‌شود.
مخالفت با وزارت شدن سازمان میراث فرهنگی
در مدتی که روحانی رئیس جمهور بود، محمد علی نجفی، مسعود سلطانی فر، زهرا احمدی پور، علی اصغر مونسان به عنوان رؤسای سازمان میراث فرهنگی انتخاب شدند. همچنین با اینکه دولت اصلاً قصد نداشت که سازمان میراث فرهنگی به وزارتخانه تبدیل شود و دلیل خود را هم بزرگ شدن دولت می‌دانست اما در نهایت با تصویب نمایندگان مجلس، سازمان میراث فرهنگی در مرداد سال ۹۸ به وزارت تبدیل شد و علی اصغر مونسان هم به عنوان وزیر در آن فعالیت کرد.
از آن زمان قرار بود تا ساختار مناسبی برای این وزارتخانه تبیین شود اما با گذشت دو سال و چندین بار تغییر در ساختار، هنوز به شاکله اصلی نرسیده و هنوز ساختاری متناسب با وزارت میراث فرهنگی شکل نگرفته است چون یک بار به عنوان مثال گردشگری با معاونت سرمایه گذاری ترکیب می‌شود و بار دیگر جدا کار می‌کند هنوز هم خیلی از کارمندان این وزارتخانه نمی‌دانند در نهایت ساختار این وزارت به چه شکل و شمایلی رسید.
مشکلات یک قرن گذشته در دولت دوازدهم
۲۹ خرداد ۱۴۰۰ حسن روحانی در جلسه هیأت دولت با تبریک به ابراهیم رئیسی به عنوان منتخب مردم گفت که ۴۵ روز دیگر پایان مأموریت دولت دوازدهم خواهد بود. من افتخار می‌کنم در دولتی بودیم که سخت‌ترین ایام تاریخ ایران را شاهد بودیم و بار مسئولیت را در طول یک قرن گذشته حمل کردیم و روزهای سختی را پشت سر گذاشتیم.
منظور روحانی از روزهای سخت، موضوعاتی از قبیل تحریم‌ها و همزمانی آن با شیوع ویروس کرونا بود. غیر از آن اتفاقاتی مانند سیل و سقوط هواپیما و شهادت سردار سلیمانی نیز موجب شد تا از سال ۹۸ تا کنون صنعت گردشگری ایران زمین بخورد و فعالان صنایع دستی نیز به بدترین وضعیت دچار شوند.
آخرین وعده
رئیس جمهور دولت دوازدهم در آخرین وعده‌های خود در زمینه گردشگری گفته است: در ۶ ماهه اول سال ۱۴۰۰ هم با مشکلاتی روبرو هستیم اما در عین حال این نوید را می‌دهم که وضع گردشگری در ماه‌های پایانی امسال وقتی واکسیناسیون در سراسر کشور انجام بگیرد شرایط جدیدی می‌شود و همه این زحماتی که مردم و بخش دولتی و خصوصی کشیدند در پایان امسال شاهد بهره برداری خواهند بود.
رئیسی و گردشگری
حالا سید ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس جمهور ایران انتخاب شده است. رئیس جمهوری که ۴۴ روز دیگر بر این صندلی خواهد نشست، تاکنون هیچ وعده‌ای در شعارهای انتخاباتی خود در حوزه گردشگری نداشته است جز اینکه کمیته گردشگری در ستاد انتخاباتی دارد و این کمیته هم هر از گاهی یک برنامه تبلیغاتی تهیه کرده و کارشناسان قدیمی سازمان میراث فرهنگی را دور هم جمع کرده تا بتواند ساختاری دیگر برای وزارت میراث فرهنگی تعریف و پیشنهاد کند. البته باید دید وعده رئیسی درباره اینکه ترکیب کابینه او ارتباطی با ستادهای انتخاباتی او ندارد در حوزه گردشگری چه خواهد شد؟
اکنون باید منتظر ماند و دید که دولت رئیسی چه برنامه‌ای برای توسعه صنعت گردشگری و تقویت میراث فرهنگی و صنایع دستی ایران دارد چون تا کنون برنامه مشخصی از سوی وی ارائه نشده است.
