مصادیق و انواع تعارض منافع بسیار متعدد و متنوع است و قاعدتا” در این مجال نه امکان پرداختن به همه آنها هست و نه شاید ضرورت.
آنچه در این متن کوتاه به آن اشاره می کنم تعارض منافع یک دولت خاص با منافع واقعی ملی است.
شاید این سوال به برخی اذهان خطور کند که مگر می شود منافع یک دولت با منافع ملی تعارض یا تضادی داشته باشد؟ پاسخ مثبت است!
این تعارض منافع در برهه هایی می تواند خیلی جدی و حیاتی باشد مثلا” مقطع انتخاباتی که رئیس یک دولت می خواهد خود را دوباره در معرض انتخاب مردم قرار دهد.
یکی از برهه های حساس و پیچیده که تعارض منافع می تواند بسیار جدی موضوعیت پیدا کند پایان یک دولت و همزمان انتخاب رئیس جمهور جدید است.
در این شرایط دولت ها از سویی تمایل دارند نام نیکی از خود بجا بگذارند و پایان خوشی داشته باشند و از سوی دیگر علاقمند هستند در انتخاب دولت بعدی نیز نقش آفرینی کنند و دولت بعد ادامه همین دولت باشد.
در این شرایط تصمیماتی وجود دارد که منافع واقعی میان مدت یا بلند مدت ملی را تأمین می‌کند اما با پایان خوش مورد نظر دولت تطبیق ندارد و یا امکان اثرگذاری بر انتخاب دولت بعدی را کاهش می دهد و بالعکس تصمیماتی که برای دولت نام نیک باقی می گذارد اما با منافع واقعی ملی تعارض دارد.
در چنین شرایطی، اعضای دولت و خصوصا رئیس جمهور باید بسیار خودساخته و پایبند به منافع ملی باشند تا منافع خاص و کوتاه مدت آنها غلبه پیدا نکند و منافع ملی را تحت‌الشعاع قرار ندهد.
گفت و گوهای در حال انجام با ۴+۱ یکی از عرصه‌های مهم آزمون دولت و شخص آقای روحانی در موضوع تعارض منافع است.
ممکن است این دولت مایل باشد به سرعت به توافقی دست پیدا کند تا هم چند صباحی قیمت دلار کاهش پیدا کند و هم در سایه این توافق فضایی نیز برای انتخاب دولت همسوی بعدی فراهم شود اما بهای چنین توافقی دادن امتیازهایی نابجا به دشمن یا چشم پوشی از منافع واقعی کشور و مردم باشد، در اینصورت منافع دولت فعلی و رئیس آن تأمین می شود اما بسیار گران و به قیمت هدر رفتن منافع ملی!
گزینه دیگر دولت دوازدهم ترجیح منافع ملی بر منافع جریان و مجموعه خاص این دولت است ولو به بهای عدم پایان خوش خود!
امروز منافع واقعی ایران عزیز نه در بازگشت صوری آمریکا به برجام یا حتی آزاد کردن بخشی از بدهی ها یا دارایی های بلوکه شده در کره، عراق، هند و… بلکه در لغو همه تحریم ها و راستی آزمایی آنهاست.
امید آنکه همه مسئولان نظام اسلامی به درجه ای از خودساختگی و تشخیص برسند که همواره منافع ملی را بر منافع شخصی، حزبی،احساسی، خانوادگی و باندی ترجیح بدهند.
