استاد روابط بین‌الملل با بیان اینکه به‌جای رفع تحریم باید به سمت خنثی‌کردن آن حرکت کرد گفت: اگر آمریکا زیاده‌خواهی خود را کم کنند و به برجام برگردد به نظرم در دوره آقای رئیسی توافق صورت می‌گیرد.
روزنامه جام جم گفت‌وگویی با فواد ایزدی، استاد روابط بین‌الملل انجام داده است که بخش‌های مهم آن در ادامه از نظر می‌گذرد.
رهبری باوجود بی‌اعتماد بودن، مانع مذاکره نشدند
– نکته‌ای که رهبری روی آن تاکید داشتند این است که سال‌هاست بی‌اعتمادی نسبت به سیاستمداران آمریکا وجود دارد. چون آمریکایی‌ها به تعهدات‌شان عمل نمی‌کنند.
– در دوره‌های مختلف و با حضور دولت‌های متعدد در هر موردی که دولتمردان علاقه‌مند به مذاکره با آمریکا به احتمال خفیف نتیجه‌بخش بودن گفت‌وگوها بودند، ایشان مجوز را صادر کردند و در ضمن بی‌اعتماد بودن، جلوی برنامه دولت را برای گفت‌وگو نگرفتند.
هیچ وزیر خارجه‌ای به اندازه ظریف با آمریکایی‌ها گفت‌وگو نکرد
– در دوره دولت یازدهم و دوازدهم تعداد ساعت‌هایی که مقامات ایرانی با مقامات آمریکا مذاکره داشتند، رکورد زد.
– هیچ وزیر خارجه ایران به اندازه آقای ظریف با وزیر خارجه آمریکا گفت‌وگو نکرد. در عین حال، رهبری همواره به این نیت آمریکایی‌ها در مذاکره بی‌اعتماد بودند.
در دولت جدید حل مسأله با آمریکا از اولویت اصلی کشور خارج شود
– آمریکایی‌ها عموما به تعهدات‌شان نه تنها نسبت به ایران، بلکه به سایر کشورهای دیگر هم پایبند نبودند.
– مشکلی که ما بعد از جنگ تحمیلی داشتیم این بود که در دولت‌های متعدد از جمله آقایان هاشمی، خاتمی، روحانی و حتی اواخر دولت آقای احمدی‌نژاد حل مسأله با آمریکا و تعامل با این کشور به عنوان اولویت اصلی سیاست خارجی مطرح شد.
– ما هشت سال معطل برجام، پسابرجام، گفت‌وگوهای وین و ترامپ و بایدن بودیم و دست آخر نتیجه‌ای که نصیب‌مان شد برجای بودن تحریم‌ها و کمترشدن فروش نفت و کاهش توانمندی‌های هسته‌ای بود.
– این امید وجود دارد که در دولت جدید حل مسأله با آمریکا از اولویت اصلی کشور خارج شود و به جای صرف هزینه و وقت برای گفت‌وگو با آمریکا، مسیر تعامل با کشورهایی را که موافق همراهی با ایران هستند، طی کنیم.
به جای رفع تحریم باید به سمت خنثی‌کردن آن حرکت کرد
– ما موردی نداشتیم که در دراز مدت سیاست گفت‌وگو با آمریکا موفق باشد. تا زمانی که آمریکا، آمریکاست و جمهوری اسلامی برقرار است، آن تنش وجود دارد و اصولا این نوع رفتار فقط محدود به ایران نیست.
– آمریکایی‌ها وقتی کشوری را تحریم کردند، اصلاح آن تحریم‌ها حتی اگر آمریکایی‌ها بخواهند که نمی‌خواهند به دلایل متعدد کاری بس دشوار است. بنابراین کشور در دوره جدید باید تغییری پارادایمی در حوزه سیاست خارجی بدهد و به جای رفع تحریم که عملا امکان ندارد، به سمت خنثی‌کردن تحریم حرکت کند.
جریان اصلاحات اصولا نمی‌تواند به غرب بی‌اعتماد باشد
– موافقان برقراری رابطه با آمریکا نسبت به این کشور شناخت کاملی ندارند و به خاطر عدم شناخت و عقبه فکری و ذهنی که دارند، دچار خوشبینی می‌شوند.
– البته درک این مسأله که چرا برخی دولتمردان موافق رابطه با آمریکا هستند، ساده است. بالاخره این دوستان پیش زمینه تفکر اصلاح‌طلبی دارند.
– بستر تبیین این تفکر به خاطر همین سابقه فکری در غرب چیده شده و آنها علاقه آشکار و پنهانی نسبت به غرب دارند و اصلا نمی‌توانند بپذیرند آنچه در ذهن آنها نسبت به غرب است، واقعیت ندارد. از این روی نمی‌توانند به غرب بی‌اعتماد باشند. طبعا اگر به غرب بی‌اعتماد باشند، به مثابه این است که عقبه فکری خود را زیر سؤال ببرند.
آمریکا به برجام برگردد امکان توافق در دوره رئیسی وجود دارد
– کشور هیچ وقت در مذاکره با آمریکا خجالت زده نبود. رهبر کشور بی‌اعتماد بود اما مذاکره انجام شد. الان هم مانعی مثلا برای دوره هفتم گفت‌وگوهای وین وجود ندارد.
– مشکل آمریکایی‌ها زیاده‌خواهی است. آنها می‌خواهند در حوزه‌های دیگر غیر از مسائل هسته‌ای از ایران امتیاز بگیرند و به قولی به توافقی قوی‌تر از برجام با ایران برسند و اصرار هم بر این موضوع دارند.
– به نظرم اگر این اصرارها از سوی آمریکا نبود در همین دولت توافق حاصل می‌شد. از این جهت توپ در زمین آمریکایی‌هاست و اگر بخواهند مسیر قابل‌قبولی را ادامه بدهند، رسیدن به توافق سخت است و شاید به نتیجه نرسد اما اگر زیاده‌خواهی خود را کم کنند و به برجام برگردند به نظرم در دوره آقای رئیسی توافق صورت می‌گیرد.
