در تمامی سالهای گذشته، «آب» یک مسئله و بحران اساسی در کشور ما بوده است. تا چهارسال پیش، با مشکل خشکسالی تدریجی درگیر بودیم. بعد ناگهان به مدت سه سال با ترسالیهای سیل آسا دست به گریبان شدیم و اکنون هم با یک خشکسالی شدید. هروقت به خشکسالی میرسیم همه از سدسازی ها و طرح های انتقال آب به شدت انتقاد می کنند و برعکس هروقت به سیل های ویرانگر بر می خوریم پروژه های یاد شد را تحسین می نمایند. اینطور که پیداست تعادلی در کار نیست و در سال های آینده هم گرفتار یکی از این دو وضعیت خواهیم بود. البته این یک پدیده که بر اثر گرمایش زمین ایجاد شده، جهانیست و هم اکنون که ما مجددا با خشکسالی درگیر شده ایم، بیشتر جهان درگیر سیلهای مخرب شده است.
سالهاست که کارشناسان جهانی از یک خشکسالی طولانی مدت و خانمان برانداز برای منطقه غرب آسیا سخن میگویند. پیشبینی شده است که «آب» مهمترین مسئله قرن آینده برای بشر باشد. آب هم مایه حیات و تداوم بقای یک تمدن است و هم موتور محرکه توسعه و پیشرفت. موضوع حیاتی است که کیان سرزمین و تمدن و سرنوشت نسل های آینده به آن بستگی دارد. به همین جهت است که در سال های اخیر درگیری بر سر آب بین کشورها به شدت افزایش یافته است. سدسازی های غیرقانونی ترکیه بر روی دجله و فرات، بحران های عمیق زیست محیطی و اقتصادی برای ایران و عراق و سوریه بوجود آورده، سدسازی اتیوپی بر روی نیل، این کشور را با مصر و سودان تا آستانه جنگ پیش برده و آب دزدی های اسراییل، مردم فلسطین و لبنان و اردن را به تنگ آورده است.
تا چهارسال پیش از این، کشور ما هرسال گرفتار درگیری های منطقه ای بر سر آب بود که در رأس آن ها اعتراض و اعتصاب هرساله کشاورزان اصفهانی قرار داشت. بحران هایی که هربار به بدترین شکل ممکن مدیریت میشدند. بعد که طی سه سال گرفتار سیل های ویرانگر به خصوص در استان های شمالی و غربی شدیم قضیه برعکس و مدیریت بحران سیل، مسئله شد. امسال هم که نور علی نور است. به نظر می رسد همانقدر که کژکاکردی های اقتصادی، اقتصاد را به مسئله اول کشور تبدیل کرد، آب هم ظرفیت تبدیل شدن به دومین مسئله کشور را دارد.
آب، مسئله ای نیست که متولی آن فقط وزارت نیرو باشد. نقش سازمان محیط زیست در خصوص آن بسیار برجسته است. بخش اعظم آب در حوزه کشاورزی و پس از آن صنعت مصرف شده و بخشی زیادی هم به صورت آب مجازی از کشور خارج می شود، پس وزارتخانه های جهاد کشاورزی و صمت هم مسئولند. هم اکنون بر سر مسئله آب های مرزی با کشورهای همسایه بسیاری مثل ترکیه و عراق و افغانستان، اختلاف داریم، پس نام وزارت خارجه هم در میان است و از آنجا که مسئله آب ظرفیت تبدیل شدن به یک بحران را دارد، پای وزارت کشور هم گیر است.
برخی از وزارتخانه ها و سازمان های یاد شده از سال 1379، ذیل شورایی با عنوان شورای عالی آب تحت مدیریت معاون اول رئیس جمهور گرد هم آمده اند تا مدیریت واحدی بر مسئله آب اعمال شود ولی شرایط حاضر نشان میدهد که گویا شورای یاد شده چندان در مأموریت خود موفق عمل نکرده است. نه پیش بینی برای شرایط ترسالی و سیل داشته و نه آورده سال های ترسالی را برای خشکسالی های بعدی اندوخته کرده است. صنایع آب بر همچنان در نقاط خشک و کم آب کشور سر بر میآوردند و معلوم نیست اعمال حاکمیت شورای یاد شده و متولیان مسئله آمایش سرزمین، چگونه انجام شده است!؟ تولید و صادرات محصولات آب بر در حوزه کشاورزی یک مشکل دیگر است. اساساً معلوم نیست چگونه مدیریت واحدی در این سال ها اعمال شده که دخل و خرج آب کشور با یکدیگر نمی خواند و بلندپروازی ها در حوزه صنعت و کشاورزی با میزان بارش های سالیانه بی تناسب است!؟ در نهایت به نظر می رسد مسئله آب همانند مسئله اقتصاد به چیزی بیش از شورای عالی نیاز دارد.
منبع:الف
