برگزاری اجلاس تاریخی بغداد که قدرتهای مختلف منطقهای را در بحبوحه اختلافات گرد هم آورد در ابعاد داخلی و خارجی عراق و نیز سطح منطقهای تاثیرات متعددی خواهد داشت.
روز شنبه عراق میزبان یک اجلاس منطقهای-بینالمللی با عنوان «کنفرانس همکاری و شراکت بغداد» (موتمر بغداد للتعاون و الشراکة) بود و کشورهای دعوت شده به این نشست در سطوح مختلف در آن شرکت کردند. ترکیه، قطر، کویت، امارات، اردن، عربستان، مصر و فرانسه کشورهایی بودند که بنا به دعوت رسمی دولت عراق در این کنفرانس حاضر شدند.
اغلب کشورها در سطح نخستوزیر و وزیر خارجه در این نشست حاضر شدند و دکتر «حسین امیرعبداللهیان» در اولین سفر خارجی خود در سمت وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در کنفرانس مذکور شرکت کرده و در حاشیه این اجلاس با مقامات کشورهای عربی دیدار و گفتگو کرد.
در این میان فرانسه تنها کشور غربی حاضر در اجلاس بغداد بود و «امانوئل ماکرون» رئیس جمهوری این کشور شخصا در کنفرانس حاضر شده و سخنرانی کرد.
اما بزرگترین غایب این نشست سوریه بود که دولت عراق به خواسته ماکرون، دعوتنامهای برای سوریه جهت مشارکت در نشست مذکور نفرستاد که با واکنشهای زیادی در سطح داخلی و خارجی عراق مواجه شد.
فراکسیونهای پارلمانی عراق از جمله ائتلاف دولت قانون قبل و در حین برگزاری این نشست اعلام کردند که دعوت نامه برای رئیس جمهوری فرانسه و عدم دعوت از رئیس جمهوری سوریه، تاکیدی بر این است که نشست بغداد تحت سرپرستی فرانسه است و منافع عراق در آن جایی ندارد.
جای خالی سوریه و «بشار اسد» رئیس جمهور آن به عنوان نزدیکترین کشور همسایه عراق-چه از نظر جغرافیایی-چه از نظر پروندههای مهم و مشترکی همچون مبارزه با تروریسم در اجلاس بغداد به وضوح دیده میشد و کارشناسان معتقدند این امر میتواند تاثیر منطقهای این نشست را تا حدودی کمرنگ کند.
اهمیت نشست بغداد از آن رو است که اکثر کشورهای دعوت شده به این نشست به طور دو جانبه یا سه جانبه و در موارد مختلف با هم اختلافات عمیق دارند و در صورت رودررویی و ملاقات احتمالا زمینه رفع این اختلافات میتواند فراهم شود و کشورهای اسلامی پس از سالها تنش، به سمت دوستی و برادری حرکت کنند.
این اجلاس در وهله نخست به دلیل گرد آوردن مقامات کشورهای مختلف منطقه کنار یکدگیر در بحبوحه تحولات متعدد اهمیت بالایی دارد. بسیاری از کارشناسان نقطه عطف این اجلاس را در تلاشهای صورت گرفته برای حل اختلافات ایران و عربستان سعودی و سازوکار انجام مذاکرات مستقیم میان دو طرف میدانند که قطعا بر بسیاری از پروندههای حساس منطقه از جمله بحران یمن تاثیرگذار خواهد بود.
در همین راستا «فواد حسین» وزیر خارجه عراق اعلام کرد که بعد از اجلاس بغداد مذاکرات میان ایران و عربستان که پیشتر در عراق آغاز شده بود ادامه خواهد یافت.
البته اصلیترین هدف عراق از برگزاری این کنفرانس حل بحرانهای داخلی این کشور در سطوح مختلف و نیز بازیابی جایگاه عراق به عنوان یک کشور منطقهای تاثیرگذار بر پروندههای مختلف بود. مقامات عراقی حل چالشهای داخلی و خارجی خود و رسیدن دوباره به این جایگاه را مستلزم بهبود شرایط منطقه و حل اختلافات کشورهای کلیدی همچون ایران و عربستان میدانند.
بر همین اساس درست است که عراق منافع ملی خود را در صدر اهداف برگزاری اجلاس بغداد قرار داده اما این نشست میتواند تاثیرات مثبتی بر بهبود روابط قدرتهای منطقه و به ویژه ایران با کشورهای عربی داشته باشد. جمهوری اسلامی ایران نیز که همواره بر روابط مسالمتآمیز با کشورهای همسایه تاکید و اعلام کرده که دشمنی آن در منطقه تنها با رژیم اشغالگر صهیونیستی و حضور بیگانگان است، مجددا برای رسیدن به راه حل مناسب جهت ایجاد صلح و آرامش در منطقه از هرگونه مذاکره و روش دیپلماتیکی استقبال میکند.
از طرف دیگر با وجود اینکه نشست بغداد یک نشست تمام منطقهای نبود و مداخلات و مواضع فرانسه به شکل پررنگ در آن دیده میشد، اما گرد آمدن سران منطقه در کنار یکدیگر؛ آن هم در شرایطی که آمریکا و رژیم صهیونیستی در صدد شعلهورد کردن آتش اختلافات میان این کشورها به منظور دور کردن آنها از یکدیگر و کشاندن اعراب به ورطه عادی سازی روابط با اشغالگران هستند، یک پیام مهم منطقهای را مخابره میکند مبنی بر اینکه کشورهای منطقه قادر به گفتگو و حل مسالمتآمیز اختلافات خود هستند.
البته کاهش اختلافات سیاسی و جایگزین کردن مناسبات اقتصادی، خروج آمریکا از منطقه، زیاده خواهیهای ترکیه و بحران آبی، امنیتی و تجاری، قطع حمایت سعودیها از تروریستها و… نیز از جمله دیگر اهداف مشخص شده برای اجلاس مذکور بود اما به نظر میرسد بزرگترین دستاوردی که این کنفرانس می تواند داشته باشد بهبود مناسبات قدرتهای منطقه باشد.
البته همه این موارد بستگی به شرایط پیش رو و عدم مداخله آمریکا و اروپا در نتایج اجلاس دارد؛ به ویژه اینکه اروپاییها نیز از آن استقبال کرده و فرانسه به نیابت از غرب در این نشست حاضر شد.